Thuật ngữ pháp lý

Hoạt động của Cơ quan thi hành án dân sự, người được thi hành án, người phải thi hành án và các chủ thể khác trong việc thực hiện bản án, quyết định đã có hiệu lực của toà án.

Thi hành án dân sự bao gồm các hoạt động như cấp, chuyển giao bản bản án, quyết định dân sự; giả thích bản bản án, quyết định dân sự; tự thi hành án của người phải thi hành án; gửi đơn yêu cầu thi hành án; ra quyết định thi hành án; ra quyết định tạm đình chỉ thi hành án; ra quyết định trả lại đơn yêu cầu thi hành án; quyết định áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án, tổ chức cưỡng chế thi hành án... Trình tự, thủ tục thi hành án dân sự được thực hiện theo các quy định tại Phần thứ bảy Bộ luật tố tụng dân sự, Pháp lệnh thi hành án dân sự năm 2004 và các văn bản hướng dẫn thi hành Pháp lệnh.

Đối tượng của thi hành án dân sự là các bản án, quyết định về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại và lao động; quyết định về dân sự, phạt tiền, tịch thu tài sản, xử lý vật chứng, tài sản, truy thu tiền, tài sản thu lợi bất chính, án phí trong bản án, quyết định của toà án về hình sự; quyết định về phần tài sản trong bản án, quyết định của Toà án về hành chính; quyết định tuyên bố phá sản; quyết định của trọng tài thương mại Việt Nam; bản án, quyết định dân sự của Tòa án nước ngoài, quyết định của trọng tài nước ngoài được Tòa án Việt Nam công nhận.

Thi hành án dân sự bảo đảm hiệu lực của bản án, quyết định; bảo vệ lợi ích của Nhà nước; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội và công dân.

Thực hiện bản án, quyết định của Tòa hành chính đã có hiệu lực pháp luật.

Những bản án, quyết định của Tòa hành chính đã có hiệu lực pháp luật được đưa ra thi hành bao gồm: 1) Bản án, quyết định sơ thẩm không có kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm; 2) Bản án, quyết định phúc thẩm; 3) Bản án, quyết định giám đốc thẩm, tái thẩm; 4) Quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời nhằm bảo vệ lợi ích cấp thiết của các bên đương sự hay để đảm bảo thi hành án; 5) Quyết định tạm đình chỉ, đình chỉ việc giải quyết vụ án.

Cơ quan Nhà nước, tổ chức, cá nhân có liên quan phải nghiêm chỉnh chấp hành bản án, quyết định của Toà án. Những người thiếu trách nhiệm trong việc thi hành bản án hành chính hoặc cố tình không chấp hành bản án, quyết định của Toà án về vụ án hành chính thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm có thể bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Thi hành những bản án hình sự và quyết định của toà án đã có hiệu lực pháp luật.

Theo Điều 255 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 những bản án và quyết định thi hành bao gồm:

Những bản án và quyết định của Toà án cấp sơ thẩm không bị kháng cáo, kháng nghị theo trình tự phúc thẩm; 2) Những bản án và quyết định của toà án cấp phúc thẩm; 3) Những quyết định của Toà án cấp giám đốc thẩm hoặc tái thẩm.

Trong trường hợp bị cáo đang bị tạm giam mà cấp sơ thẩm quyết định đình chỉ vụ án, không kết tội, miễn trách nhiệm hình sự, miễn hình phạt cho bị cáo, hình phạt không phải là tù giam hoặc phạt tù nhưng cho hưởng án treo, hoặc khi thời hạn phạt tù bằng hoặc ngắn hơn thời hạn đã tạm giam thì bản án hoặc quyết định của Toà án phải được thi hành ngay, mặc dù vẫn có thể bị kháng nghị, kháng cáo.

Theo Điều 256 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003, trong thời hạn bảy ngày, kể từ khi bản án hoặc quyết định sơ thẩm của tòa án có hiệu lực pháp luật hoặc kể từ ngày nhận được bản án, quyết định phúc thẩm, quyết định giám đốc thẩm, quyết định tái thẩm, chánh án đã xử sơ thẩm phải ra quyết định thi hành án hoặc ủy thác cho toà án khác cùng cấp ra quyết định thi hành án.

Quyết định thi hành án phải ghi rõ họ tên người ra quyết định thi hành án; tên cơ quan có nhiệm vụ thi hành án hoặc quyết định; họ, tên, ngày, tháng, năm sinh, nơi cư trú của người bị kết án; bản án hoặc quyết định của người bị kết án phải chấp hành. Trong trường hợp người bị kết án đang tại ngoại thì quyết định thi hành án phạt tù phải ghi rõ thời hạn người đó phải có mặt ở cơ quan công an để thi hành án (bảy ngày kể từ ngày nhận được quyết định). Quyết định thi hành án, trích lục bản án hoặc quyết định phải được gửi cho Viện kiểm sát cùng cấp nơi thi hành án, Cơ quan thi hành án và kết án.

Theo Điều 257 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003, việc thi hành bản án được giao cho: 1) Cơ quan Công an thi hành hình phạt trục xuất, tù có thời hạn, tù chung thân và tham gia hội đồng thi hành hình phạt tử hình theo quy định tại Điều 259 của Bộ luật tố tụng hình sự; 2) Chính quyền xã, phường, thị trấn hoặc cơ quan, tổ chức nơi người bị kết án cư trú hoặc làm việc có nhiệm vụ theo dõi, giáo dục, giám sát việc cải tạo của những người được hưởng án treo hoặc bị phạt cải tạo không giam giữ; 3) Việc thi hành hình phạt quản chế, cấm cư trú, tước một số quyền công dân, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định do chính quyền xã, phường, thị trấn hoặc cơ quan, tổ chức nơi thi hành án đảm nhiệm; 4) Cơ sở chuyên khoa y tế thi hành quyết định về bắt buộc chữa bệnh; 5) Cơ quan thi hành án dân sự thi hành hình phạt tiền, tịch thu tài sản và quyết định dân sự trong vụ án hình sự. Chính quyền xã, phường, thị trấn hoặc cơ quan, tổ chức có nhiệm vụ giúp chấp hành viên trong thi hành án; 6) Việc thi hành bản án và quyết định của Toà án quân sự do các tổ chức trong quân đội đảm nhiệm, trừ hình phạt trục xuất; 7) Các cơ quan thi hành án phải báo cáo cho chánh án toà án đã ra quyết định thi hành án về việc bản án hoặc quyết định đã được đưa vào thi hành; nếu chưa thi hành được thì phải nói rõ lý do. Việc thi hành hình phạt tử hình được quy định tại Điều 259 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, thi hành án hình sự được quy định tại Điều 363 và Điều 364 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11 năm 2015.

là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này giám sát, giáo dục người chấp hành án tại nơi cư trú hoặc nơi làm việc, học tập; khấu trừ một phần thu nhập sung quỹ nhà nước, giám sát việc thực hiện một số công việc lao động phục vụ cộng đồng theo bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật.

(Theo Khoản 8, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự 2019)

là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này buộc người chấp hành án không được tạm trú, thường trú ở một số địa phương nhất định theo bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật.

(Theo Khoản 9, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự 2019)

là việc cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này buộc người chấp hành án không được đảm nhiệm chức vụ, hành nghề hoặc làm công việc nhất định theo bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật.

(Theo Khoản 13, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự 2019)

là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này buộc người chấp hành án phải cư trú, làm ăn sinh sống và cải tạo ở một địa phương nhất định dưới sự kiểm soát, giáo dục của chính quyền và Nhân dân địa phương theo bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật.

(Theo Khoản 10, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự 2019)

là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này buộc người chấp hành án phải rời khỏi lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật.

(Theo Khoản 11, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự 2019)

là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này buộc người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân phải chịu sự quản lý giam giữ, giáo dục cải tạo.

(Theo Khoản 4, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự 2019)

là việc cơ quan có thẩm quyền theo quy định của Luật này tước một hoặc một số quyền công dân của người chấp hành án theo bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật.

(Theo Khoản 12, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự 2019)

là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này giám sát, giáo dục người bị kết án phạt tù được hưởng án treo trong thời gian thử thách.

(Theo Khoản 6, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự 2019)

là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này tước bỏ tính mạng của người bị kết án tử hình.

(Theo Khoản 5, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự 2019)

là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này buộc người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội hoặc người đang chấp hành án mắc bệnh tâm thần, bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình phải điều trị tại cơ sở chữa bệnh bắt buộc theo quyết định của Tòa án, Viện kiểm sát.

(Theo Khoản 14, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự 2019)

là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này đưa người dưới 18 tuổi vào trường giáo dưỡng để giáo dục theo bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật.

(Theo Khoản 15, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự 2019)

là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này buộc pháp nhân thương mại chấp hành án không được thực hiện một hoặc một số hình thức huy động vốn trong thời hạn bị cấm theo bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật.

(Theo Khoản 24, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự 2019)

là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này buộc pháp nhân thương mại chấp hành án không được tiếp tục kinh doanh, hoạt động đối với ngành, nghề trong lĩnh vực bị cấm trong thời hạn theo bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật.

(Theo Khoản 23, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự 2019)

là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này buộc pháp nhân thương mại chấp hành án phải tạm dừng hoạt động đối với ngành, nghề trong một hoặc một số lĩnh vực bị đình chỉ hoạt động có thời hạn theo bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật.

(Theo Khoản 21, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự 2019)

là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này buộc pháp nhân thương mại chấp hành án phải chấm dứt ngay hoạt động đối với ngành, nghề trong một hoặc một số lĩnh vực bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn hoặc toàn bộ hoạt động bị đình chỉ vĩnh viễn theo bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật.

(Theo Khoản 22, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự 2019)

là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện trong thời gian thử thách.

(Theo Khoản 7, Điều 3, Luật Thi hành án hình sự 2019)

Người có thẩm quyền xác nhận căn cước của một người hoặc tính chân thực của một tài liệu.

Việc thị thực có thu lệ phí, mức thu do Chính phủ quy định. Trong xuất nhập cảnh, thị thực là việc một quốc gia cho phép một công dân nước ngoài nhập cảnh qua cửa khẩu vào lãnh thổ quốc gia mình để cư trú hoặc quá cảnh. Thị thực thường do cơ quan lãnh sự của quốc gia cấp theo thủ tục quy định và được thể hiện bằng hình thức đặc biệt ghi vào hộ chiếu của công dân nước ngoài được phép vào lãnh thổ quốc gia đó. Mỗi thị thực được cấp chỉ có giá trị trong một thời hạn nhất định được ghi rõ trong thị thực. Thị thực có thể được cấp chỉ cho một lần hoặc cũng có thể cấp cho nhiều lần xuất-nhập cảnh.

Trước đây, theo quy định tại Nghị định Số 390/TTg ngày 27.10.1959 của Thủ tướng Chính phủ quy định việc thị thực hộ chiếu, công dân Việt Nam xuất cảnh hoặc nhập cảnh qua biên giới quốc gia cũng phải có thị thực. Quy định này đã được bãi bỏ.

Hiện nay, một số khu vực trên thế giới, đi đầu là Liên minh châu Âu, đã bãi bỏ chế độ thị thực trong việc đi lại qua biên giới giữa các nước trong khu vực. Tại khu vực Đông Nam Á, Việt Nam đã có thỏa thuận miễn thị thực với một số nước thành viên của ASEAN như Thái Lan, Singapore, Malaysia, Philippin.

Đơn vị hành chính cùng cấp với xã, phường trực thuộc đơn vị hành chính cấp huyện, là khu vực tập trung dân cư, chủ yếu phát triển thương mại, dịch vụ và tiểu thủ công nghiệp.

Chức năng của thị trấn là trung tâm tổng hợp hoặc chuyên ngành về chính trị, kinh tế, văn hoá và dịch vụ, có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội của một huyện hoặc một cụm xã.

Theo vị trí và chức năng, các thị trấn được phân thành ba loại sau: 1) Các thị trấn huyện lỵ là đô thị - trung tâm huyện, có chức năng là trung tâm hành chính, dịch vụ, văn hoá, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và chuyển giao công nghệ, khoa học - kĩ thuật của một huyện; 2) Các thị trấn là trung tâm dịch vụ, kinh tế, văn hoá cho một xã, một cụm xã hoặc một tiểu vùng; 3) Các thị trấn là đô thị vệ tinh được hình thành trong vùng ảnh hưởng, trực tiếp gắn với sự phát triển của đô thị trung tâm cấp quốc gia, cấp vùng liên tỉnh hoặc vùng kinh tế - hành chính tỉnh.

Thị trấn phải là đô thị loại IV hoặc loại V, tức là ít nhất, thị trấn phải thỏa mãn các điều kiện sau đây của một đô thị loại V: có quy mô dân số từ 4000 người trở lên; tỷ lệ lao động phi nông nghiệp phải đạt tối thiểu là 65%; bước đầu đã xây dựng được các công trình cơ sở hạ tầng công cộng chủ yếu có trình độ thích hợp; mật độ dân số bình quân là 2.000 người/km2.

Đối với thị trấn ở  miền núi, vùng cao, vùng sâu, vùng xa và hải đảo thì các tiêu chuẩn quy định kể trẽn có thể thấp hơn nhưng tối thiểu phải đảm bảo mức 70% mức tiêu chuẩn quy định kể trên.

Đối với các thị trấn có chức năng nghỉ mát, du lịch, điều dưỡng, các thị trấn nghiên cứu khoa học, đào tạo thì tiêu chuẩn quy mô dân số thường trú có thể thấp hơn, nhưng phải đạt 70% so với mức quy định kể trên; riêng tiêu chuẩn mật độ dân số bình quân của các thị trấn nghỉ mát, du lịch và điều dưỡng cho phép thấp hơn nhưng tối thiểu phải đạt 50% so với mức quy định kể trên.

Nơi thực hiện các giao dịch mua bán, chuyển nhượng, trao đổi các loại hàng hoá, dịch vụ, vốn, sức lao động và các nguồn lực khác trong nền kinh tế.

"Nơi" ở đây được hiểu là bất kì khung cảnh nào trong đó diễn ra việc mua bán, trao đổi hàng hoá, dịch vụ mà không nhất thiết gắn với một địa điểm hay thực thể vật chất. Ví dụ: thị trường có thể là mạng lưới viễn thông toàn cầu, thông qua đó việc mua bán hàng hoá được thực hiện.

Về phương diện không gian, thị trường có thể được phân thành thị trường địa phương, thị trường khu vực, thị trường quốc gia, thị trường quốc tế hoặc thị trường toàn cầu. về phương diện cách thức tổ chức địa điểm giao dịch, thị trường có thể được phân thành thị trường giao dịch tập trung hoặc thị trường giao dịch phi tập trung.

Với tư cách là khái niệm kinh tế, chính trị và pháp lí, thuật ngữ thị trường được sử dụng trong nhiều văn kiện quan trọng của Đảng và Nhà nước, trong đó phải kể đến các văn kiện đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, VII, VIII và IX, Hiến pháp năm 1992 (sửa đổi năm 2001). Tuy nhiên, chưa có văn bản pháp luật nào giải thích một cách chính thức về khái niệm thị trường.

Thị trường được cấu thành bởi các yếu tố căn bản sau: 1) Chủ thể tham gia thị trường: gồm có người mua, người bán, người môi giới và chủ thể quản lý nhà nước đối với thị trường. Không phải thị trường nào cũng có tính cạnh tranh. Thị trường cạnh tranh đòi hỏi phải có sự tham gia của nhiều người mua, nhiều người bán, tồn tại sự tự do chọn lựa và tự do cạnh tranh giữa những người mua và những người bán. Người môi giới thực hiện chức năng tư vấn, định hướng và làm trung gian trong các giao dịch giữa người mua và người bán, đặc biệt là các loại thị trường có tổ chức cao như thị trường chứng khoán, thị trường tiền tệ, thị trường bất động sản. Chủ thể quản lý nhà nước đối với thị trường là các cơ quan nhà nước được giao nhiệm vụ giám sát, quản lý thị trường, đảm bảo cho thị trường vận hành an toàn và trôi chảy, chẳng hạn như trong thị trường chứng khoán, Uỷ ban chứng khoán là cơ quan quản lý nhà nước đối với thị trường này, trong thị trường vốn tín dụng, Ngân hàng nhà nước là cơ quan quản lý nhà nước đối với thị trường; 2) Khách thể thị trường: là đối tượng mà các chủ thể hướng đến trong giao dịch mua bán, trao đổi như hàng hoá, dịch vụ, vốn, sức lao động và các nguồn lực khác. Tài sản giao dịch trên thị trường có thể là tài sản hữu hình hoặc tài sản vô hình, có thể là tài sản đã tồn tại hoặc tài sản được hình thành trong tương lai; 3) Giá cả trên thị trường: được hình thành trên cơ sở cung cầu.

Trong pháp luật hiện hành, bên cạnh thuật ngữ thị trường, nhiều thuật ngữ để chỉ các loại thị trường cụ thể như thị trường hàng hoá, thị trường dịch vụ, thị trường sức lao động, thị trường tài chính, thị trường bất động sản... cũng được sử dụng. Việc phân loại thị trường này chủ yếu dựa vào đối tượng mua bán, chuyển nhượng trên thị trường.

Nơi thực hiện các giao dịch mua bán, chuyển nhượng, trao đổi bất động sản và các quyền về bất động sản.

Đối tượng của các giao dịch trên thị trường này chính là bất động sản, tức là các loại tài sản không thể di dời được như đất đai, nhà cửa, tài sản gắn liền với đất đai và các tài sản khác mà pháp luật quy định là bất động sản.

Thị trường bất động sản là một trong những thị trường quan trọng trong nền kinh tế quốc dân bởi bất động sản không chỉ là các tài sản có giá trị rất lớn về mặt kinh tế mà còn là loại tài sản có ý nghĩa xã hội sâu sắc.

Ở hầu hết các nước trên thế giới, đất đai thuộc sở hữu tư nhân vì vậy thị trường bất động sản đã được biết đến và thừa nhận một cách chính thức và có quá trình phát triển lâu dài. Ở Việt Nam, các giao dịch mua bán nhà ở - một trong các loại bất động sản được thừa nhận trong xã hội và là các giao dịch được thực hiện mang tính tự phát. Chỉ từ khi chuyển sang cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thì thị trường bất động sản mới bắt đầu được hình thành và từng bước được thừa nhận về mặt quản lý nhà nước.

Việc phát triển thị trường bất động sản đã được đề cập từ Đại hội Đảng lần thứ VII (năm 1991) và xác định rõ hơn trong Nghị quyết Đại hội IX của Đảng (năm 2001) theo đó Việt Nam sẽ phát triển thị trường bất động sản, bao gồm cả quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật, từng bước mở thị trường bất động sản cho người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài tham gia đầu tư tại Việt Nam. Đặc biệt Hội nghị Ban chấp hành trung ương 7 Khoá IX đã xác định quyền sử dụng đất là hàng hoá đặc biệt, đồng thời khẳng định chính sách phát triển thị trường bất động sản của nước ta là chủ động phát triển vững chắc thị trường bất động sản với sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế, không tách rời thị trường quyền sử dụng đất và các tài sản gắn liền với đất, chống đầu cơ đất đai. Những nguyên lý kể trên đã bước đầu được thể chế hoá trong Luật đất đai năm 2003.

Ở Việt Nam, theo quy định của Bộ luật dân sự năm 2005, bất động sản là những tài sản không di dời được bao gồm đất đai, nhà ở, công trình xây dựng gắn với đất đai kể cả các tài sản gắn liền với nhà ở, công trình xây dựng đó các tài sản khác gắn liền với đất đai và các tài sản khác do pháp luật quy định là bất động sản. Tuy nhiên, trong các loại tài sản là bất động sản vừa nêu, không phải tất cả các bất động sản đều trở thành đối tượng mua bán trên thị trường, ở Việt Nam, đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do nhà nước thống nhất quản lý, chính vì thế, đất đai không thể trở thành đối tượng của việc mua bán, giao dịch trên thị trường, thay vào đó, chỉ có quyền sử dụng đất được coi là đối tượng có thể dịch chuyển bằng các giao dịch trên thị trường. Tuy nhiên, các giao dịch này phải tuân theo những điều kiện, trình tự, thủ tục rất nghiêm ngặt do pháp luật quy định. Như vậy, khác với nhiều quốc gia trên thế giới, ở Việt Nam không có thị trường đất đai mà chỉ có thị trường quyền sử dụng đất.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, Bất động sản được quy định tại Điều 107 Bộ luật dân sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 24 tháng 11 năm 2015.

Nơi mua, bán chứng khoán.

Thị trường chứng khoán manh nha hình thành từ thời trung cổ với hình thức mua bán chứng từ ghi nhận các khoản nợ giữa các thương nhân. Đến năm 1435, thương nhân từ nhiều nước thường xuyên gặp nhau ở một quảng trường ở nước Bỉ để mua bán kỳ phiếu nước ngoài và đây được coi là nơi có hình thức giao dịch chính thức đầu tiên của thị trường chứng khoán. Cùng với quá trình phát triển của thương mại, các hình thức chứng khoán cũng ngày càng đa dạng, các phương thức tổ chức mua, bán chứng khoán cũng phát triển theo các thành tựu của khoa học và công nghệ.

Hàng hoá của thị trường chứng khoán là các loại chứng khoán (Xt. chứng khoán). Căn cứ vào việc mua, bán chứng khoán lần đầu hay mua bán lại, thị trường chứng khoán được chia làm hai bộ phận: thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp. Thị trường chứng khoán sơ cấp là nơi chứng khoán được người phát hành chứng khoán bán cho tổ chức, cá nhân. Thị trường chứng khoán thứ cấp là nơi diễn ra việc mua, bán lại chứng khoán. Hình thức tổ chức của thị trường chứng khoán thứ cấp là Trung tâm giao dịch chứng khoán (sở giao dịch chứng khoán). Ở Việt Nam, trong cơ chế kinh tế kế hoạch hoá tập trung, tương tự các nước xã hội chủ nghĩa khác, Nhà nước không có chủ trương xây dựng và phát triển thị trường chứng khoán. Năm 1990, Luật công ty được ban hành có các quy định về phát hành cổ phiếu, trái phiếu của Công ty cổ phần, đặt cơ sở pháp lý đầu tiên cho việc hình thành thị trường chứng khoán sơ cấp. Nghị định số 48/1998/NĐ-CP ngày 11.7.1998 của Chính phủ về chứng khoán và thị trường chứng khoán là văn bản pháp luật đầu tiên quy định có hệ thống về thị trường chứng khoán.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, thị trường chứng khoán được quy định tại Luật chứng khoán năm 2006 do Quốc hội khóa 11 ban hành ngày 29 tháng 6 năm 2006.

Những người có nhu cầu mua, thuê, mướn và người có nhu cầu bán hoặc cho thuê, mướn công nghệ tiếp xúc với nhau để trao đổi, mua bán, cho thuê mướn công nghệ.

Thuật ngữ “thị trường cõng nghệ" có thể được hiểu một cách phong phú và đa dạng hơn do tính đa dạng của thuật ngữ “thị trường” và các hoạt động liên quan đến việc trao đổi, mua bán, dịch vụ về công nghệ. Công nghệ được hiểu là tập hợp các phương tiện để biến đổi các nguồn lực thành sản phẩm một cách ưu việt nhất. Việc trao đổi, mua bán các phương pháp, bí quyết công nghệ này trên thị trường không đơn giản là các hoạt động mua bán, trao đổi hàng hoá, tài sản, dịch vụ bình thường mà liên quan đến rất nhiều vấn đề giữa bên cung và bên cầu. Có thể là từ quyết định về mục đích sử dụng công nghệ của bên mua để sản xuất ra cái gì? sản xuất thế nào? phương án chuyển giao? và được xác định bằng sự điều chỉnh của giá cả. Bên cạnh đó, là hàng loạt các hoạt động dịch vụ như việc triển khai thực nghiệm và sản xuất thực nghiệm công nghệ: các hoạt động liên quan đến sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ: các dịch vụ về thông tin, tư vấn, đào tạo, bồi dưỡng, phổ biến, ứng dụng công nghệ và kinh nghiệm thực tiễn... “Thị trường công nghệ" cũng còn được hiểu như là một khuôn khổ vô hình, trong đó, người có nhu cầu cung cấp công nghệ, người có nhu cầu mua, thuê, đón nhận công nghệ và những người có liên quan tiếp xúc với nhau để trao đổi thỏa thuận về một hay nhiều loại công nghệ, một công đoạn hay toàn bộ quá trình sử dụng công nghệ để thoả mãn nhu cầu lợi ích của mình. Đồng thời, họ cùng nhau xác định về giá cả và công nghệ trao đổi. Ở “thị trường công nghệ”, các hoạt động được coi là một quá trình mà nhờ đó, các quyết định sản xuất, tiêu thụ liên quan đến công nghệ được điều phối thông qua điều chỉnh giá cả. Đây cũng được coi là yếu tố đóng vai trò trung tâm thị trường. “Thị trường công nghệ”, “phát triển thị trường công nghệ” là thuật ngữ được xuất hiện sau khi Việt Nam thực hiện chuyển đổi nền kinh tế sang vận hành theo cơ chế thị trường. Phát triển thị trường khoa học và công nghệ được coi là định hướng chiến lược trong phát triển khoa học và công nghệ nói chung, đồng thời, góp phần hoàn thiện đồng bộ các yếu tố thị trường trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

Là địa điểm hoặc hình thức trao đổi thông tin để tập hợp lệnh mua, bán và giao dịch chứng khoán.

(Theo Khoản 18, Điều 6, Luật Chứng khoán 2006)

Nơi thực hiện mua, bán chứng khoán hoặc nơi tham khảo để thực hiện mua, bán chứng khoán được trang bị các phương tiện kỹ thuật cần thiết để các giao dịch chứng khoán được tiến hành một cách thuận lợi, dễ dàng theo những quy tắc có tính chất bắt buộc được ấn định trước đối với những người tham gia.

Trong lịch sử hình thành và phát triển của thị trường chứng khoán, thị trường giao dịch tập trung được tổ chức thành địa điểm cụ thể. Ngày nay, do ứng dụng công nghệ thông tin, giao dịch của thị trường tập trung có thể được thực hiện qua mạng thông tin. Thị trường giao dịch tập trung có địa điểm cụ thể là sở giao dịch chứng khoán, ở Việt Nam, giai đoạn đầu tổ chức thị trường giao dịch chứng khoán tập trung, địa điểm giao dịch là trung tâm giao dịch chứng khoán (Xt. Trung tâm giao dịch chứng khoán).

Nơi cung cấp sức lao động của những người có khả năng lao động và mong muốn được làm việc trong một địa phương hoặc một quốc gia cụ thể, là điều kiện cơ bản để lao động hợp lý và tổ chức lại sức lao động.

Thị trường lao động gồm các hoạt động thuê mướn và cung ứng lao động nhất định để thực hiện những công việc nhất định, quá trình xác định các điều kiện lao động và tiền công phải trả cho người lao động.

Thị trường lao động nảy sinh từ chế độ tư hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa. Trong điều kiện chế độ sở hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa, sức lao động trở thành hàng hoá, người công nhân không có sở hữu, để sinh sống và nuôi gia đình, không thể không đem sức lao động làm hàng hoá đi bán. Dưới chế độ xã hội chủ nghĩa, đặc biệt là trong cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa như ở nước ta hiện nay, vấn đề thị trường lao động vẫn được đặt ra và trở thành một trong những yếu tố của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Từ cơ chế kế hoạch hoá tập trung, bao cấp đi ra, trong thời kỳ đầu, phải thúc đẩy sự hình thành, phát triển và từng bước hoàn thiện các loại thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, đặc biệt quan tâm những thị trường quan trọng nhưng hiện chưa có hoặc còn sơ khai, trong đó có thị trường lao động.

Loại thị trường được sử dụng trong Luật cạnh tranh để phân tích, đánh giá tác động, ý nghĩa về mặt cạnh tranh đối với một số hành vi nhất định trong một vụ việc cạnh tranh.

Theo quan niệm phổ biến trong luật cạnh tranh của các nước, thị trường liên quan được cấu thành từ hai yếu tố là thị trường sản phẩm liên quan và thị trường địa lí liên quan. Thị trường sản phẩm liên quan là thị trường bao gồm một chuỗi các hàng hoá, dịch vụ (hàng hoá, dịch vụ đang được xem xét trong vụ việc cạnh tranh) được coi là giống nhau đến mức có thể thay thế cho nhau một cách hợp lý. Thị trường địa lí liên quan là toàn bộ khu vực địa lí trong đó các điều kiện cạnh tranh được xem là đồng nhất. Thông qua việc xác định được thị trường liên quan, người ta có thể xác định được những doanh nghiệp nào được coi là đối thủ cạnh tranh (thực tế hoặc tiềm tàng) của nhau trong một vụ việc cạnh tranh. Trong nhiều trường hợp, để xác định được thị trường liên quan, còn tính cả tới các yếu tố về thời gian, thời vụ và chu kỳ kinh doanh của sản phẩm trong đó quá trình cạnh tranh diễn ra.

Ở Việt Nam, thị trường liên quan được hiểu bao gồm thị trường sản phẩm liên quan và thị trường địa lí liên quan. Trong đó, thị trường sản phẩm liên quan là thị trường của những hàng hoá, dịch vụ có thể thay thế cho nhau về đặc tính, mục đích sử dụng và giá cả. Thị trường địa lí liên quan là khu vực địa lý cụ thể trong đó có những hàng hoá, dịch vụ có thể thay thế cho nhau với các điều kiện cạnh tranh tương tự và có sự khác biệt đáng kể với các khu vực lân cận (khoản 1 Điều 3 Luật cạnh tranh), với cách hiểu thị trường liên quan này cho thấy pháp luật cạnh tranh Việt Nam có nét tương đồng pháp luật cạnh tranh của cộng đồng châu Âu.

Tuy nhiên, phân biệt khái niệm “thị trường liên quan” được sử dụng trong pháp luật cạnh tranh với khái niệm “thị trường" được sử dụng trong kinh tế học hoặc khái niệm “thị trường chiến lược” được sử dụng trong môn học về quản trị kinh doanh hoặc marketing cho thấy ba khái niệm đều nhắc tới ba thành tố cơ bản của thị trường là: 1) Người bán; 2) Người mua; và 3) Hàng hoá, dịch vụ được mua bán nhưng ý nghĩa pháp lý và thực tế của chúng không giống nhau. Cứ ở đâu có sự tương tác giữa người mua và người bán về việc mua bán một hàng hoá, dịch vụ thì ở đó có “thị trường" theo cách hiểu của kinh tế học. Khác với khái niệm thị trường hàng hoá, dịch vụ trong kinh tế học bao hàm tất cả các thị trường trong đó bất cứ loại hàng hoá, dịch vụ nào (thực phẩm, đồ gia dụng, ô tô hay máy móc, thiết bị) được mang ra mua bán, thị trường liên quan tuy cũng là một loại thị trường nhưng đây là khái niệm pháp lý để chỉ một thị trường có giới hạn cụ thể (về hàng hoá, về khu vực địa lý, về quãng thời gian xem xét) trong đó tiêu chí, cách thức xác định được quy định cụ thể trong các văn bản pháp luật về cạnh tranh. Còn thị trường chiến lược là thứ thị trường mà các doanh nghiệp hay quan tâm, hướng tới nhằm chiếm lĩnh trong chiến lược marketing của mình và tùy thuộc vào quan niệm, chiến lược của chính mỗi doanh nghiệp. Vì lý do này thị trường chiến lược của mỗi doanh nghiệp không nhất thiết trùng hợp với thị trường liên quan trong vụ việc cạnh tranh có liên quan đến doanh nghiệp ấy.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, thị trường liên quan được quy định tại khoản 7 Điều 3 Luật cạnh tranh năm 2010 do Quốc hội khóa 14 ban hành ngày 12 tháng 6 năm 2018: “Thị trường liên quan là thị trường của những hàng hóa, dịch vụ có thể thay thế cho nhau về đặc tính, mục đích sử dụng và giá cả trong khu vực địa lý cụ thể có các điều kiện cạnh tranh tương tự và có sự khác biệt đáng kể với các khu vực địa lý lân cận.”

Nơi mua, bán các loại ngoại hối.

Đối tượng của các giao dịch trên thị trường ngoại hối gồm nhiều loại tiền nước ngoài, các công cụ thanh toán bằng tiền nước ngoài (séc, thẻ thanh toán, hối phiếu, chứng chỉ tiền gửi ngân hàng...), các loại giấy tờ có giá và các công cụ thanh toán bằng tiền nước ngoài (trái phiếu chính phủ, trái phiếu công ty, cổ phiếu...), vàng tiêu chuẩn quốc tế... Do phương thức lưu thông, chuyển nhượng các loại ngoại hối khác nhau nên có nhiều bộ phận thị trường trong thị trường ngoại hối như thị trường ngoại tệ, thị trường hối phiếu, thị trường vàng tiêu chuẩn quốc tế... Căn cứ vào phạm vi của quốc gia, thị trường ngoại hối được phân chia làm hai loại: thị trường ngoại hối trong nước và thị trường ngoại hối quốc tế. Thị trường ngoại hối trong nước là loại thị trường do một quốc gia quản lý, kiểm soát và hoạt động theo pháp luật của quốc gia đó. Thị trường ngoại hối quốc tế do một số Chính phủ hoặc một số tổ chức tài chính, ngân hàng thành lập. Các thị trường ngoại hối có quy mô giao dịch lớn trên thế giới là thị trường ngoại hối New York, Luân Đôn, Zurich, Frankfurt.

Ở Việt Nam hiện nay, Nhà nước chưa quy định về tổ chức và hoạt động của thị trường ngoại hối mà mới chỉ quy định về tổ chức và hoạt động của các bộ phận trong thị trường ngoại hối như thị trường ngoại tệ, thị trường phát hành và thanh toán quốc tế... Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam năm 1997 (sửa đổi, bổ sung năm 2003) quy định Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có nhiệm vụ, quyền hạn tổ chức, điều hành thị trường ngoại tệ liên ngân hàng và thị trường ngoại hối trong nước.
 

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quản lý ngoại hối và hoạt động ngoại hối được quy định tại Điều 31, 32, 33 và Điều 34 Luật ngân hàng nhà nước Việt Nam năm 2010 do Quốc hội khóa 12 ban hành ngày 16 tháng 6 năm 2010.