Thuật ngữ pháp lý

Những điều mà đương sự đưa ra trong quá trình tố tụng, mong muốn toà án xem xét, giải quyết.

Yêu cầu của đương sự là sự thể hiện quyền tự định đoạt của đương sự trong tố tụng dân sự. Yêu cầu của đương sự bao gồm yêu cầu về nội dung (yêu cầu trả nợ, yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại về tài sản, yêu cầu chia thừa kế...) và yêu cầu về tố tụng (yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng, yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, yêu cầu điều tra...).

Đương sự đưa ra yêu cầu bằng việc gửi đơn yêu cầu cho tòa án hoặc trực tiếp đến Tòa án yêu cầu. Đương sự có thể đưa ra yêu cầu khi khởi kiện, khi yêu cầu, trong quá trình Toà án chuẩn bị giải quyết vụ việc dân sự, tại phiên tòa xét xử vụ án dân sự hoặc phiên họp giải quyết việc dân sự. Sau khi đưa ra yêu cầu, đương sự có quyền thay đổi, bổ sung yêu cầu hoặc rút yêu cầu. Toà án có nhiệm vụ xem xét, giải quyết các yêu cầu của đương sự theo quy định của pháp luật.

Là tập hợp các quy định về đặc tính kỹ thuật đo lường của chuẩn đo lường, phương tiện đo, phép đo hoặc lượng của hàng đóng gói sẵn do tổ chức, cá nhân công bố hoặc do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định.

(Theo Khoản 11, Điều 3, Luật đo lường 2011)

Những điều bị đơn đưa ra đề nghị Toà án buộc nguyên đơn phải thực hiện đối với mình.

Khi tham gia tố tụng dân sự, ngoài quyền phản đối yêu cầu của nguyên đơn thì bị đơn còn có quyền đưa ra yêu cầu lại đối với nguyên đơn. Ví dụ: Nguyên đơn kiện đòi nhà cho thuê; bị đơn yêu cầu nguyên đơn phải trả tiền đã bỏ ra sửa chữa nhà đó. Bị đơn có yêu cầu phản tố phải nộp tiền tạm ứng án phí và án phí theo quy định của pháp luật. Yêu cầu phản tố của bị đơn được Toà án giải quyết cùng với các yêu cầu của các đương sự khác trong cùng vụ án dân sự. yêu cầu phản tố của bị đơn đối với nguyên đơn được chấp nhận khi có một trong các trường hợp: Yêu cầu phản tố để bù trừ nghĩa vụ với yêu cầu của nguyên đơn; yêu cầu phản tố được chấp nhận dẫn đến loại trừ việc chấp nhận một phần hoặc toàn bộ yêu cầu của nguyên đơn; giữa yêu cầu phản tố và yêu cầu của nguyên đơn có sự liên quan với nhau và nếu được giải quyết trong cùng một vụ án thì làm cho việc giải quyết vụ án được chính xác và nhanh hơn (Điều 176 Bộ luật tố tụng dân sự).

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quyền yêu cầu phản tố của bị đơn được quy định tại Điều 200 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 25 tháng 11 năm 2015.

Là việc đòi hỏi về vật chất một cách quá đáng và coi đó Là điều kiện để kết hôn nhằm cản trở việc kết hôn tự nguyện của nam, nữ.
(Theo khoản 12 Điều 3 Luật hôn nhân và gia đình 2014)

Là yếu tố gây bệnh tật, Làm suy giảm sức khỏe con người trong quá trình lao động.
(Theo khoản 5 Điều 3 Luật an toàn, vệ sinh lao động 2015)

là yếu tố có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, thẩm mỹ, thể hiện đặc trưng của di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh.

(Theo khoản 2 Điều 1 Luật Di sản văn hóa phi vật thể 2009)

là yếu tố có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, thẩm mỹ, thể hiện đặc trưng của di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh.

(Theo khoản 2 Điều 1 Luật di sản văn hóa sửa đổi 2009)

Là những yếu tố có nguy cơ gây độc hại, ảnh hưởng tới an toàn thực phẩm, ô nhiễm môi trường được quy định trong quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.

(Theo Khoản 4 Điều 2 Nghị định 84/2019/NĐ-CP)

Là giá thành toàn bộ thực tế hợp lý tương ứng với chất lượng hàng hóa, dịch vụ; lợi nhuận (nếu có); các nghĩa vụ tài chính theo quy định của pháp luật; giá trị vô hình của thương hiệu.

(Theo Khoản 11, Điều 4, Luật giá 2012)

Là yếu tố gây mất an toàn, Làm tổn thương hoặc gây tử vong cho con người trong quá trình lao động.
(Theo khoản 4 Điều 3 Luật an toàn, vệ sinh lao động 2015)

Thuật ngữ của tư pháp quốc tế, dùng để chỉ những yếu tố cấu thành của quan hệ pháp luật mà những yếu tố đó có liên quan đến nước ngoài.

Trong lịch sử phát triển của ngành tư pháp quốc tế, các yếu tố nước ngoài được hình thành xuất phát từ sự giao lưu tự nhiên trong đời sống dân sự và thương mại giữa các chủ thể là pháp nhân và cá nhân của các quốc gia khác nhau (ví dụ: công dân nước A đi du lịch ở nước B hoặc kết hôn với công dân của nước C; các doanh nghiệp của nước X kí kết các hợp đồng thương mại với những doanh nghiệp của nước Y hoặc tham gia đầu tư vốn trực tiếp vào lãnh thổ của nước Y và ngược lại...). Chính sự giao lưu có xu hướng ngày càng mở rộng như vậy giữa các quốc gia trong đời sống sinh hoạt quốc tế đã hình thành nên những quan hệ pháp luật đặc thù - gọi là quan hệ tư pháp quốc tế. Đặc trưng cơ bản của những quan hệ pháp luật này là các yếu tố cấu thành của quan hệ pháp luật đó có liên quan đến nước ngoài. Ví dụ: 1) Chủ thể tham gia vào quan hệ đó là pháp nhân hoặc công dân nước ngoài; hoặc 2) Đối tượng của quan hệ giao dịch đó (tài sản - động sản hoặc bất động sản) đang tồn tại ở nước ngoài (nhà ở, tiền trong ngân hàng...), hoặc 3) Sự kiện pháp lý làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quan hệ đó diễn ra ở nước ngoài (ký kết hợp đồng hoặc sự kiện vi phạm hợp đồng...). Tuỳ thuộc vào pháp luật của từng nước, các yếu tố nước ngoài có thể được quy định rõ ngay trong luật hoặc không được quy định trong luật nhưng được Nhà nước mặc nhiên thừa nhận như một nguyên tắc tập quán hay thông lệ trong giao dịch quốc tế.

Ở Việt Nam, theo quy định của Bộ luật dân sự năm 2005, các yếu tố nước ngoài bao gồm: 1) Chủ thể tham gia quan hệ pháp luật là cơ quan, tổ chức, cá nhân người nước ngoài, nạn định cư ở nước ngoài; 2) Căn cứ để xác lập, thay đổi, chấm dứt quan hệ đó phát sinh tại nước ngoài, theo pháp luật nước ngoài; 3) Tài sản liên quan đến quan hệ đó ở nước ngoài.

Trên thực tế, các quan hệ pháp luật có yếu tố nước ngoài không chỉ hoàn toàn là những quan hệ tư pháp quốc tế, mà còn có thể là những quan hệ công pháp quốc tế, ví dụ: trường hợp các công chức và viên chức ngoại giao của một nước được Chính Phủ cử đi công tác ngoại giao tại nước ngoài với thân phận ngoại giao theo quy định của pháp luật quốc tế về ngoại giao. Tuy nhiên, yếu tố nước ngoài trong các quan hệ công pháp quốc tế không làm nảy sinh hiện tượng “xung đột pháp luật” và thường không có nhiều ảnh hưởng mang tính quyết định đến việc chọn luật điều chỉnh như trong lĩnh vực tư pháp quốc tế.

Trong thực tiễn pháp lý, yếu tố nước ngoài được xem là cơ sở, căn cứ để xây dựng và xác định các nguyên tắc chọn luật điều chỉnh, nhằm giải quyết vấn đề xung đột pháp luật và xung đột về thẩm quyền tài phán trong tư pháp quốc tế. Chẳng hạn, đối với yếu tố chủ thể tham gia quan hệ pháp luật, tương ứng có nguyên tắc luật quốc tịch; đối với yếu tố sự kiện pháp lý diễn ra ở nước ngoài, tương ứng có nguyên tắc luật nơi ký kết hợp đồng hoặc nơi xảy ra sự kiện tranh chấp; đối với yếu tố đối tượng của giao dịch, tương ứng có nguyên tắc luật nơi có vật...

 Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, yếu tố nước ngoài được quy định tại Chương XXV và Chương XXVI Bộ luật dân sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 24 tháng 11 năm 2015.