Thuật ngữ pháp lý

Là các khoản thu ngân sách nhà nước phân cấp cho cấp trung ương hưởng và các khoản chi ngân sách nhà nước thuộc nhiệm vụ chi của cấp trung ương.
(Theo khoản 15 Điều 4 Luật ngân sách nhà nước 2015)

là tập hợp kiến thức và kỹ năng chuyên môn trong phạm vi hoạt động nghề nghiệp, khoa học và công nghệ, do Bộ Giáo dục và Đào tạo thống kê, phân loại..

(Theo Khoản 2, Điều 1, Luật Giáo dục đại học sửa đổi 2018) 

Đơn vị cấu trúc bên trong của hệ thống pháp luật bao gồm các quy phạm pháp luật điều chỉnh một loại quan hệ xã hội có cùng tính chất, nội dung thuộc một lĩnh vực đời sống xã hội nhất định.

Ví dụ: Luật hình sự là tổng thể các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội gắn liền với tội phạm và hình phạt; luật dân sự điều chỉnh các quan hệ tài sản và quan hệ nhân thân phi tài sản.

Ngành luật được tạo nên bởi các chế định pháp luật và các quy phạm pháp luật. Mỗi ngành luật bao gồm nhiều chế định pháp luật khác nhau. Ví dụ: luật dân sự bao gồm các chế định như chế định sở hữu, chế định hợp đồng, chế định thừa kế, chế định quyền tác giả, quyền phát minh sáng chế... Thông thường, phải căn cứ vào hai yếu tố để xác định các quy định pháp luật cùng thuộc một ngành luật là đối tượng điều chỉnh và phương pháp điều chỉnh, tức là căn cứ vào các đặc điểm cùng tính chất của quan hệ xã hội được điều chỉnh và cách thức tác động lên các quan hệ xã hội đó. Nói một cách khác, các ngành luật khác nhau ở đối tượng điều chỉnh và phương pháp điều chỉnh, trong đó đối tượng điều chỉnh có vai trò chủ chốt và phương pháp điều chỉnh có tác dụng bổ trợ.

Độ dài thời gian trong một ngày đêm (24 giờ) do pháp luật quy định người lao động phải có mặt tại địa điểm làm việc và thực hiện những nhiệm vụ được giao phù hợp với hợp đồng lao động và nội quy của đơn vị sử dụng lao động.

Ngày làm việc được quy định dựa trên cơ sở định mức lao động, đảm bảo cho người lao động có điều kiện thực hiện đầy đủ nghĩa vụ lao động của mình, người sử dụng lao động hoàn thành được mục tiêu sản xuất, kinh doanh đã đề ra.

Năm 1919, Hiến chương của Tổ chức lao động quốc tế (ILO) đã quy định: "Một tiêu chuẩn phải đạt là chấp nhận mỗi ngày làm việc 8 giờ hoặc mỗi tuần làm việc 48 giờ” (Hòa ước Versaillé 1919). Ngày nay, do trình độ khoa học kỹ thuật phát triển, năng suất lao động ngày càng cao, nhiều nước trên thế giới đã áp dụng chế độ ngày làm việc không quá 8 giờ. Ở nước ta, chế độ ngày làm việc 8 giờ đã được thực hiện ngay sau khi Cách mạng tháng Tám thành công và đã được quy định tại Điều 68 Bộ luật lao động: “Thời giờ làm việc không quá 8 giờ trong một ngày hoặc 48 giờ trong một tuần".

Căn cứ vào tính chất của công việc và phạm vi trách nhiệm của người lao động, pháp luật lao động Việt Nam chia ngày làm việc thành hai loại: 1) Ngày làm việc tiêu chuẩn: loại ngày làm việc trong đó pháp luật quy định cụ thể khoảng thời gian làm việc của người lao động trong một ngày đêm (24 giờ); 2) Ngày làm việc không có tiêu chuẩn: loại ngày làm việc được quy định cho một số đối tượng lao động nhất định, do tính chất của công việc mà họ phải thực hiện những nhiệm vụ lao động ngoài giờ làm việc bình thường nhưng không được trả thêm lương.

Ngày mà theo quy định của pháp luật, người lao động không phải thực hiện nghĩa vụ lao động của mình đối với người sử dụng lao động và được trả lương.

Theo Bộ luật lao động năm 1994, được sửa đổi, bổ sung năm 2002, ngày nghỉ của người lao động làm công bao gồm: ngày nghỉ hàng tuần: người lao động được nghỉ ít nhất một ngày (24 giờ liên tục), có thể là ngày chủ nhật hoặc một ngày cố định khác trong tuần; ngày nghỉ lễ, tết: mỗi năm người lao động được nghỉ tám ngày gồm: tết dương lịch (một ngày, vào ngày 01.01 dương lịch); tết âm lịch (bốn ngày, vào một ngày cuối năm và ba ngày đầu năm âm lịch); ngày Chiến thắng (một ngày, vào ngày 30.4 dương lịch); ngày quốc tế lao động (một ngày, vào ngày 1.5 dương lịch); ngày Quốc khánh (một ngày, vào ngày 02.9 dương lịch); ngày nghỉ hàng năm: người lao động có 12 tháng làm việc tại một doanh nghiệp hoặc với một người sử dụng lao động thì tùy thuộc điều kiện lao động được nghỉ 12 ngày, 14 ngày, 16 ngày. Số ngày nghỉ hàng năm được tăng thêm theo thâm niên làm việc tại một doanh nghiệp hoặc với một người sử dụng lao động, cứ năm năm được nghỉ thêm một ngày; ngày nghỉ về việc riêng: người lao động được nghỉ về việc riêng trong các trường hợp sau đây: kết hôn (nghỉ ba ngày); con kết hôn (nghỉ một ngày); bố mẹ chết, vợ hoặc chồng chết, con chết (nghỉ ba ngày). Ngoài ra, người lao động có thể thỏa  thuận với người sử dụng lao động để nghỉ không hưởng lương.

Lòng ngay thẳng, thật thà, tình thế rõ ràng.

Thuật ngữ “ngay tình" được sử dụng trong Bộ luật dân sự Việt Nam năm 1995, tại Điều 195 quy định về trường hợp chiếm hữu tài sản không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình. Bộ luật dân sự Việt Nam năm 2005, được Quốc hội Khóa XI, kỳ họp thứ 7 thông qua ngày 14.6.2005, tiếp tục sử dụng thuật ngữ này trong trường hợp đã nêu.

Việc chiếm hữu tài sản không phù hợp với quy định của Bộ luật dân sự, tức là trường hợp người chiếm hữu không phải là chủ sở hữu tài sản; không phải là người được chủ sở hữu Ủy quyền quản lý tài sản; không phải là người được chuyển giao quyền chiếm hữu thông qua giao dịch dân sự phù hợp với ý chí của chủ sở hữu và cũng không phải là người phát hiện ra tài sản vô chủ hoặc bị đánh rơi, bỏ quên, bị chôn giấu, bị chìm đắm phù hợp với các điều kiện do pháp luật quy định, thì đó là việc chiếm hữu không có căn cứ pháp luật. Trong trường hợp có sự chiếm hữu không có căn cứ pháp luật thì đòi hỏi hành vi chiếm hữu ấy phải bị xử lý bằng quy định pháp luật cụ thể. Tuy nhiên, trong những trường hợp này, Bộ luật dân sự gián tiếp có sự phân biệt trường hợp chiếm hữu tài sản không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình với trường hợp việc chiếm hữu vừa không có căn cứ pháp luật vừa không ngay tình.

Người chiếm hữu tài sản không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình, tức là người đó chiếm hữu tài sản mà không biết và không thể biết việc đó là không có căn cứ pháp luật, khác với trường hợp không ngay tình là biết việc chiếm hữu đó là không có căn cứ pháp luật mà vẫn chiếm hữu như trường hợp người mua phải của gian mà không biết và không thể biết đó là của gian khác với trường hợp biết là của gian mà vẫn cố mua.

Cần phân biệt ngay tình và không ngay tình vì điều đó đưa lại những hậu quả pháp lý khác hẳn nhau: nếu việc chiếm hữu tài sản không có căn cứ pháp luật mà lại không ngay tình, thì việc chiếm hữu đó không được bảo vệ, giao dịch dân sự mà người chiếm hữu không ngay tình thực hiện đưa đến sự chiếm hữu đó là vô hiệu và theo Bộ luật dân sự năm 2005 thì không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ dân sự của các bên từ thời điểm xác lập, các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận và ngược lại. Đối với trường hợp ngay tình, thì giao dịch của người đó vẫn có hiệu lực; nếu tài sản giao dịch bị tịch thu sung công quỹ nhà nước hoặc trả lại cho người có quyền nhận tài sản thì người đó có quyền yêu cầu người cùng mình xác lập giao dịch bồi thường cho mình thiệt hại xảy ra.

Việc Hội đồng xét xử thảo luận và quyết định các vấn đề của vụ án.

Theo quy định của pháp luật, chỉ có Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân trong Hội đồng xét xử mới có quyền nghị án. Việc nghị án phải được tiến hành tại phòng riêng, được giữ bí mật và phải cách ly với bên ngoài. Trong thời gian Hội đồng xét xử nghị án, không ai được phép vào phòng nghị án hoặc bằng mọi cách liên lạc với thành viên của Hội đồng xét xử. Điều 222 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 quy định: “Chỉ Thẩm phán và Hội thẩm mới có quyền nghị án”, các thành viên của Hội đồng xét xử phải giải quyết tất cả các vấn đề của vụ án bằng cách biểu quyết theo đa số về từng vấn đề một. Thẩm phán biểu quyết sau cùng. Người có ý kiến thiểu số có quyền trình bày ý kiến của mình bằng văn bản và được đưa vào hồ sơ vụ án" (khoản 1); “Khi nghị án chỉ được căn cứ vào chứng cứ và tài liệu đã được thẩm tra tại phiên Tòa, trên cơ sở xem xét đầy đủ, toàn diện các chứng cứ, ý kiến của Kiểm sát viên, bị cáo, người bào chữa và những người tham gia tố tụng khác tại phiên Tòa” (khoản 3); “Khi nghị án phải có biên bản ghi lại các ý kiến đã thảo luận và quyết định của Hội đồng xét xử. Biên bản nghị án phải được tất cả các thành viên Hội đồng xét xử kín tại phòng nghị án trước khi tuyên án” (khoản 4).

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, nghị án được quy định tại Điều 264 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 25 tháng 11 năm 2015

(Một loại văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ) hình thức văn bản quy phạm pháp luật chủ yếu được Chính phủ sử dụng với tư cách là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất, cơ quan chấp hành của cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất.

Nghị định của Chính phủ là hình thức văn bản quy phạm pháp luật để: quy định chi tiết thi hành luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội; lệnh, quyết định của Chủ tịch nước; quy định nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và các cơ quan khác thuộc thẩm quyền của Chính phủ thành lập; các biện pháp cụ thể để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ; quy định những vấn đề hết sức cần thiết nhưng chưa đủ điều kiện xây dựng thành luật hoặc pháp lệnh để đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, quản lý kinh tế, quản lý xã hội. Việc ban hành nghị định này phải được sự đồng ý của Ủy ban thường vụ Quốc hội.

Nghị định của Chính phủ có giá trị pháp lý thấp hơn so với Hiến pháp, luật và pháp lệnh, nhưng cao hơn so với những văn bản quy phạm pháp luật khác do cơ quan nhà nước từ cấp bộ đến Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các cấp ban hành. Ví dụ: Nghị định số 175/CP ngày 18.10.1994 về hướng dẫn thi hành Luật bảo vệ môi trường; Nghị định số 37/HĐBT ngày 28.01.1992 về việc ban hành quy chế quản lý kinh doanh du lịch; Nghị định số 82/CP ngày 02.8.1994 ban hành quy chế đặt và hoạt động của văn phòng đại diện tổ chức kinh tế nước ngoài tại Việt Nam; Nghị định số 87/CP ngày 17.8.1994 về khung giá các loại đất trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Nghị định thư quy định việc sửa đổi Công ước Vacsava năm 1929 về thống nhất một số nguyên tắc vận chuyển hàng không quốc tế.

Nghị định thư Lahay 1955 được ký ngày 28.9.1955 tại La Hay có hiệu lực thi hành từ ngày 01.8.1963. Nội dung của Nghị định bao gồm 3 chương với 27 điều: Chương I - Các sửa đổi của Công ước; Chương II - Phạm vi áp dụng của Công ước khi đã sửa đổi; Chương III - Điều khoản cuối cùng.

Nghị định thư quy định việc sửa đổi, bổ sung cho Công ước Brussel năm 1924 nhằm thống nhất một số quy tắc về vận đơn đường biển (đã được Nghị định thư năm 1968 bổ sung).

Nghị định thư SDR (Special Drawing Right) được ký tại Brussel ngày 21.12.1979. Nội dung của Nghị định thư SDR bao gồm 9 điều, quy định các vấn đề chủ yếu đối với quyền rút vốn đặc biệt.

Nghị định thư sửa đổi Công ước Brussel năm 1924 nhằm thống nhất một số quy tắc về vận đơn đường biển.

Nghị định thư được ký ngày 23.02.1968 tại thành phố Visby (Thụy Điển) và có hiệu lực pháp lý từ ngày 23.6.1977. Mục đích của Nghị định thư này là nhằm sửa đổi một số điều khoản đã được quy định trong Công ước Brussel năm 1924. Các nguyên tắc được quy định trong 8 điều của Nghị định thư này cùng các quy tắc được quy định trong Công ước Brucxen được gọi là Quy tắc Lahay - Visby (Hague - Visby Rules).

(Hình thức văn bản) quyết định về những vấn đề cơ bản sau khi được hội nghị bàn bạc, thông qua bằng biểu quyết theo đa số, biểu thị ý kiến hay ý định của một cơ quan, tổ chức về một vấn đề nhất định.

Hiến pháp năm 2013 và các luật tổ chức đã quy định nghị quyết là hình thức văn bản của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các cấp...

Nghị quyết của Quốc hội được ban hành để quyết định kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia; chính sách dân tộc, tôn giáo, đối ngoại, quốc phòng, an ninh, dự toán ngân sách nhà nước và phân bổ ngân sách nhà nước, điều chỉnh ngân sách nhà nước, phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước, phê chuẩn điều ước quốc tế, quyết định chế độ làm việc của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, đại biểu Quốc hội và quyết định các vấn đề khác thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Những nghị quyết của Quốc hội chứa đựng quy tắc xử sự chung được gọi là nghị quyết có quy phạm pháp luật, có giá trị tương đương với luật.

Nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội được ban hành để giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh, giám sát việc thi hành Hiến pháp, văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, giám sát hoạt động của Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, giám sát và hướng dẫn hoạt động của Hội đồng nhân dân, quyết định tuyên bố tình trạng chiến tranh, tổng động viên hoặc động viên cục bộ, ban bố tình trạng khẩn cấp trong cả nước hoặc từng địa phương và quyết định những vấn đề khác thuộc thẩm quyền của Ủy ban thường vụ Quốc hội.

Nghị quyết của Chính phủ được ban hành để quyết định chính sách cụ thể về xây dựng và kiện toàn bộ máy hành chính nhà nước từ trung ương đến cơ sở; hướng dẫn, kiểm tra Hội đồng nhân dân thực hiện các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên; bảo đảm thực hiện Hiến pháp và pháp luật trong các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân và công dân; thực hiện chính sách xã hội, dân tộc, tôn giáo; quyết định chủ trương, chính sách cụ thể về ngân sách nhà nước, tiền tệ; phát triển văn hóa, giáo dục, y tế, khoa học, công nghệ, bảo vệ môi trường; củng cố và tăng cường quốc phòng, an ninh; thống nhất quản lý công tác đối ngoại của Nhà nước, các biện pháp bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân; các biện pháp chống quan liêu, tham nhũng trong bộ máy nhà nước, phê duyệt các điều ước quốc tế thuộc thẩm quyền của Chính phủ.

Nghị quyết do Thượng viện Hoa Kỳ thông qua ngày 07.8.1964 cho phép Tổng thống đương nhiệm, lúc bấy giờ là Giônxơn trên cơ sở của cái gọi là sự kiện Vịnh Bắc Bộ (Việt Nam) do Chính phủ Mỹ dàn dựng lên nhằm tạo cơ sở cho Tổng thống Mĩ mà trực tiếp là giới quân sự Mỹ có cơ sở pháp lý để được áp dụng mọi biện pháp cần thiết đẩy lùi bất cứ cuộc tiến công vũ trang nào chống lại lực lượng Hoa Kỳ và sẵn sàng tiến hành mọi bước cần thiết kể cả dùng lực lượng vũ trang để giúp đỡ một nước đồng minh nào cần đến sự giúp đỡ để bảo vệ nền tự do của mình.

Sự thật là sau thất bại của chiến tranh đặc biệt - chiến lược chiến tranh xâm lược thực dân kiểu mới của Mĩ ở miền Nam Việt Nam (1961-1965) để đỡ đòn cho Mỹ - Ngụy ở miền Nam Việt Nam, Mỹ gây hấn, tạo ra sự kiện Vịnh Bắc Bộ: ngày 01.8.1964 Mỹ cho tàu khu trục, tàu biệt kích quân đội ngụy Sài Gòn xâm phạm vùng biển miền Bắc Việt Nam; ngày 02.8, tàu Mađôc còn tiến sâu vào vùng biển Việt Nam và bị Hải quân nhân dân Việt Nam đánh đuổi; ngày 03.8, các tàu Tocnơ Gioi, Mađốc tiếp tục xâm phạm Vịnh Bắc Bộ. Đêm ngày 04.8.1964, chính quyền Johnson cho rằng tàu chiến Mỹ bị Hải quân Việt Nam tiến công ngoài khơi Vịnh Bắc Bộ thuộc hải phận quốc tế, lừa bịp dư luận Mỹ và quốc tế, lấy cớ đó để trả đũa. Ngày 05.8 Mỹ cho 64 lần chiếc máy bay cất cánh từ hai tàu sân bay comtelâysơn và Taicơndơrôga đánh phá Hòn Gai, Vinh, Bến Thủy, sông Gianh và ngày 07.8.1964 Thượng viện Mỹ, theo yêu cầu của Tổng thống Mỹ, thông qua cái gọi là “Nghị quyết Vịnh Bắc Bộ", chính thức cho phép chính quyền Johnson  được quyền sử dụng không quân, hải quân mở cuộc chiến tranh phá hoại quy mô lớn đối với miền Bắc Việt Nam và tiến hành chiến tranh hạn chế ở miền Nam Việt Nam.

Đến 12.01.1971, trước sự phản đối mạnh mẽ của nhân dân Mĩ, dư luận quốc tế và ở ngay Quốc hội Mỹ, Tổng thống Mĩ Nixon đã phải ký văn bản chính thức hủy bỏ Nghị quyết “Vịnh Bắc Bộ".

Thành viên của cơ quan đại diện cao nhất của một quốc gia thường được gọi là Nghị viện hay Quốc hội.

Thành viên của Thượng nghị viện được gọi là thượng nghị sĩ, của Hạ nghị viện được gọi là hạ nghị sĩ. Thượng nghị sĩ và hạ nghị sĩ khác nhau ở những điểm sau đây: hạ nghị sĩ do cử tri bầu, còn thượng nghị sĩ có thể được bầu gián tiếp hoặc bầu trực tiếp nhưng theo một trình tự khác, có nơi thượng nghị sĩ lại được chỉ định; nhiệm kỳ của hạ nghị sĩ thường ngắn hơn nhiệm kỳ của thượng nghị sĩ; để trở thành ứng cử viên hạ nghị sĩ thông thường chỉ cần đạt từ 21 đến 23 tuổi, còn để trở thành ứng cử viên thượng nghị sĩ phải đạt từ 30 đến 35 tuổi hoặc cao hơn; Hạ nghị viện có thể bị Tổng thống giải tán, còn Thượng nghị viện thường thì không; Nghị sĩ ở các nhà nước tư sản thường là nghị sĩ chuyên nghiệp. Do áp dụng nguyên tắc phân chia quyền lực, phần lớn các quốc gia tư sản không cho phép chế độ kiêm nhiệm.

Cũng như đại biểu Quốc hội ở Việt Nam, nghị sĩ có quyền sáng kiến pháp luật, có quyền bất khả xâm phạm về thân thể và nhà ở. Ngoại trừ phạm pháp quả tang hoặc có sự chấp thuận của Nghị viện, các cơ quan cảnh sát và tư pháp không có quyền bắt, giữ hoặc khám xét nhà ở của nghị sĩ.

Những quy định của pháp luật về trình tự tiến hành đăng ký kết hôn nhằm thiết lập quan hệ vợ chồng.

Theo pháp luật hiện hành, nghi thức kết hôn hợp pháp là lễ đăng ký kết hôn được tổ chức trang trọng tại cơ quan đăng ký kết hôn với sự có mặt của hai bên nam nữ và đại diện cơ quan đăng ký kết hôn. Đại diện cơ quan đăng ký kết hôn một lần nữa yêu cầu hai bên kết hôn cho biết ý chí tự nguyện kết hôn, nếu hai bên đồng ý kết hôn thì đại diện cơ quan đăng ký kết hôn ghi việc kết hôn vào sổ kết hôn và trao Giấy chứng nhận kết hôn cho hai bên. Sau khi nhận Giấy chứng nhận kết hôn, hai bên là vợ chồng của nhau trước pháp luật.

Nghi thức kết hôn khác như tiến hành kết hôn tại nhà thờ hoặc làm lễ cưới theo phong tục mà không đăng ký kết hôn tại cơ quan đăng ký kết hôn không làm phát sinh quan hệ vợ chồng trước pháp luật.

Trình tự, thủ tục tiến hành đăng ký kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài theo quy định của pháp luật.

Việc kết hôn giữa công dân Việt Nam và người nước ngoài tiến hành tại Việt Nam hoặc tại cơ quan Ngoại giao, Lãnh sự Việt Nam phải tuân theo nghi thức được quy định tại Điều 11, Điều 14 Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 và Điều 11, khoản 2 Điều 17, khoản 4 Điều 19 Nghị định số 68/2002/NĐ-CP ngày 10.7.2002 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật hôn nhân và gia đình về quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài. Mọi nghi thức kết hôn khác đều không có giá trị pháp lý. Nam nữ không đăng ký kết hôn mà chung sống với nhau như vợ chồng thì không được công nhận là vợ chồng (Điều 11 Nghị định số 68).

Theo khoản 2 Điều 17 Nghị định số 68, lễ đăng ký kết hôn được tổ chức trang trọng tại trụ sở Sở Tư pháp. Khi tổ chức lễ kết hôn phải có mặt hai bên nam, nữ kết hôn. Đại diện sở Tư pháp chủ trì hôn lễ, yêu cầu hai bên cho biết ý định lần cuối về sự tự nguyện kết hôn; nếu hai bên đồng ý kết hôn thì đại diện Sở Tư pháp ghi việc kết hôn vào sổ đăng ký kết hôn, yêu cầu từng bên ký tên vào Giấy chứng nhận kết hôn, sổ đăng ký kết hôn và trao cho vợ, chồng mỗi người 01 bản chính Giấy chứng nhận kết hôn.

Theo khoản 4 Điều 19 Nghị định số 68, lễ đăng ký kết hôn ở ngoài Việt Nam thì được tổ chức trang trọng tại trụ sở cơ quan Ngoại giao, Lãnh sự Việt Nam. Khi tổ chức lễ kết hôn phải có mặt hai bên nam, nữ kết hôn. Đại diện cơ quan Ngoại giao, Lãnh sự Việt Nam chủ trì hôn lễ, yêu cầu hai bên cho biết ý định lần cuối về sự tự nguyện kết hôn. Nếu hai bên đồng ý kết hôn thì đại diện cơ quan Ngoại giao, lãnh sự Việt Nam ghi việc kết hôn vào sổ đăng ký kết hôn, yêu cầu từng bên ký tên vào Giấy chứng nhận kết hôn, sổ đăng ký kết hôn và trao cho vợ, chồng mỗi người 01 bản chính Giấy chứng nhận kết hôn.

Việc kết hôn giữa công dân Việt Nam với nhau hoặc với người nước ngoài đã được đăng ký tại cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài, phù hợp với pháp luật của nước đó thì được công nhận tại Việt Nam, nếu vào thời điểm kết hôn công dân Việt Nam không vi phạm quy định của pháp luật Việt Nam về điều kiện kết hôn và các trường hợp cấm kết hôn. Trong trường hợp có sự vi phạm pháp luật Việt Nam về điều kiện kết hôn, nhưng vào thời điểm yêu cầu công nhận việc kết hôn, hậu quả của sự vi phạm đó đã được khắc phục hoặc công nhận việc kết hôn đó là có lợi cho việc bảo vệ quyền lợi của phụ nữ và trẻ em thì việc công nhận hôn nhân đó cũng được công nhận tại Việt Nam (Điều 20 Nghị định số 68).

Việc kết hôn giữa công dân Việt Nam với công dân của nước đã ký Hiệp định tương trợ tư pháp với Việt Nam tuân theo nghi thức kết hôn do Hiệp định đó quy định.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, kết hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài được quy định tại Chương VIII Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 19 tháng 6 năm 2014.

Cơ quan đại diện cao nhất của các tầng lớp dân cư trong xã hội, được lập ra bằng bầu cử, có chức năng chủ yếu là lập pháp.

Nghị viện của các nước trên thế giới có thể có một viện hoặc hai viện. Các nước có chế độ một viện như Hy Lạp, Phần Lan, Thụy Điển, Đan Mạch, Bồ Đào Nha... Các nước có chế độ hai viện như Anh, Pháp, Mĩ, Nhật, Italia, Đức...

Chế độ hai viện trước hết tồn tại ở các nhà nước liên bang, ở những nước này Thượng nghị viện đại diện cho các bang. Các lãnh địa, các bang, các lãnh địa dù lớn hay nhỏ đều có số thượng nghị sĩ như nhau mà không lấy theo tỉ lệ dân số như Thượng viện Mỹ gồm đại diện của các bang và mỗi bang, dân số đông hay ít vẫn được bầu 2 thượng nghị sĩ. Ở các nhà nước đơn nhất, Thượng nghị viện đại diện cho các đơn vị hành chính lãnh thổ (Pháp) hoặc đại diện cho tầng lớp quý tộc trong xã hội (Anh).

Hạ nghị viện đại diện cho các tầng lớp dân cư trong xã hội và bầu theo tỉ lệ dân số. Theo đó, đơn vị bầu cử có số dân lớn được bầu nhiều đại biểu, đơn vị có số dân ít hơn chỉ được ít đại biểu. Quyền hạn, nhiệm vụ của hai viện thường khác nhau, nhưng trong lĩnh vực lập pháp, ở hầu hết các nước thẩm quyền của hai viện như nhau, song cũng có nước thì Hạ nghị viện có ưu thế hơn. Khi có sự bất đồng giữa Thượng viện và Hạ viện, quyền quyết định cuối cùng lại thuộc về Hạ viện.

Việc phải làm theo bổn phận của mình.

Mối quan hệ phát sinh giữa một hay nhiều chủ thể (gọi là người có nghĩa vụ) phải làm một công việc, thực hiện một hành vi hoặc không được làm một công việc, một hành vi, vì lợi ích của một hoặc nhiều chủ thể khác (gọi là người có quyền). Khái niệm này thể hiện sự ràng buộc giữa các bên có liên quan trong những mối quan hệ cụ thể, trước hết là một phạm trù đạo đức học phản ánh trách nhiệm của chủ thể - một cá nhân, một tập đoàn, một giai cấp, một dân tộc, đối với những việc phải làm trong những điều kiện xã hội cụ thể, trước một tình hình xã hội nhất định tại một thời điểm nhất định. Trong đời sống nhà nước - pháp luật, nghĩa vụ là khái niệm được sử dụng rất phổ biến nhất là trong lĩnh vực giao lưu dân sự, trong đó chủ yếu là hợp đồng dân sự (như hợp đồng mua, bán, vay mượn...), hành vi dân sự đơn phương (như lập di chúc, hứa thưởng và thi có giải...), chiếm hữu, sử dụng tài sản, được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật, gây thiệt hại do hành vi trái pháp luật, thực hiện công việc không có Ủy quyền...), về đối tượng của nghĩa vụ, đó có thể là tài sản, công việc phải làm hoặc không được làm như trong lĩnh vực nghĩa vụ dân sự, các đối tượng này phải được chỉ định đích xác để thuận lợi trong việc thực hiện và tránh xảy ra tranh chấp (ví dụ: hợp đồng mua bán tài sản, mua bán là vật đặc định...). Ngoài ra, đối tượng của nghĩa vụ còn là những giá trị không phải là tài sản như nghĩa vụ công dân (nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ tôn trọng, chấp hành pháp luật).

Thông thường, nghĩa vụ luôn đi đôi với quyền như quyền công dân đi liền với nghĩa vụ công dân; làm nghĩa vụ thì phải được hưởng quyền. Một chủ thể làm nghĩa vụ là để thỏa  mãn nhu cầu, đòi hỏi, lợi ích của một chủ thể khác có quyền như người vay nợ có nghĩa vụ trả nợ cho người cho vay, người có quyền đòi khi nợ đến ngày phải trả được thỏa  thuận từ trước.

Nghĩa vụ của bên bán tài sản thể hiện trách nhiệm bảo đảm đối với vật bán cho bên mua trong một thời hạn (gọi là thời hạn bảo hành) theo thỏa thuận hoặc theo quy định của pháp luật.

Tùy thuộc sự thỏa thuận của các bên, trong thời hạn bảo hành, nếu bên mua phát hiện khuyết tật của vật mua bán, thì có quyền yêu cầu bên bán sửa chữa không phải trả tiền, giảm giá, đổi vật có khuyết tật lấy vật khác hoặc trả lại vật và lấy lại tiền.

Bên bán chịu chi phí sửa chữa và vận chuyển vật đến nơi sửa chữa và từ nơi sửa chữa đến nơi cư trú hoặc trụ sở của bên mua. Ngoài việc yêu cầu các biện pháp bảo hành, bên mua có quyền yêu cầu bên bán bồi thường thiệt hại do khuyết tật của vật gây ra trong thời hạn bảo hành.

Khuyết tật được bảo hành là khuyết tật mà nếu người mua biết được trước, thì sẽ không mua hay chỉ mua với giá thấp hơn hoặc không bộc lộ khi mua. Còn nếu khuyết tật đã bộc lộ rõ lúc mua mà người mua vẫn mua thì người bán không phải chịu trách nhiệm.

Bên bán không phải bồi thường thiệt hại nếu chứng minh được thiệt hại xảy ra là hoàn toàn do lỗi của bên mua. Bên bán được giảm mức bồi thường thiệt hại, nếu trong thời gian bảo hành bên mua không áp dụng các biện pháp cần thiết trong khả năng cho phép để ngăn chặn, hạn chế thiệt hại.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, nghĩa vụ bảo hành được quy định tại Điều 446 Bộ luật dân sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 24 tháng 11 năm 2015

Nghĩa vụ đóng góp tiền hoặc tài sản khác để đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người không chung sống với mình mà có quan hệ hôn nhân, huyết thống hoặc nuôi dưỡng trong trường hợp người đó chưa thành niên hoặc đã thành niên mà không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình, là người gặp khó khăn, túng thiếu (Xt. Cấp dưỡng).

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, nghĩa vụ cấp dưỡng được quy định tại Điều 107 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 19 tháng 06 năm 2014

Nghĩa vụ tố tụng của đương sự, người đại diện của đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, cơ quan, tổ chức khởi kiện và Tòa án trong việc làm rõ các tình tiết của vụ việc dân sự.

Nghĩa vụ chứng minh của các chủ thể tố tụng được quy định tại các điều: Điều 6, 58, 64, 79 và Điều 165 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004. Trong tố tụng dân sự, đương sự, cơ quan, tổ chức khởi kiện để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người khác, lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước có nghĩa vụ chứng minh cho các tình tiết làm cơ sở cho yêu cầu hay phản đối yêu cầu của họ. Người đại diện, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự có nghĩa vụ chứng minh các tình tiết làm cơ sở cho yêu cầu hay phản đối yêu cầu của đương sự hay của họ. Tòa án có nghĩa vụ thu thập chứng cứ để làm rõ tình tiết của vụ việc dân sự trong trường hợp đương sự không tự mình thu thập được chứng cứ và có yêu cầu để bảo đảm cho việc ra bản án, quyết định dân sự đúng đắn.

Các chủ thể tố tụng có nghĩa vụ chứng minh mà không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ chứng minh của mình thì phải chịu trách nhiệm về việc đó.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, nghĩa vụ chứng minh trong tố tụng dân sự được quy định tại Điều 91 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 25 tháng 11 năm 2015.

Nghĩa vụ của cơ quan tiến hành tố tụng trong việc xác định sự thật của vụ án hình sự.

Điều 10 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 quy định trách nhiệm chứng minh tội phạm thuộc về các cơ quan tiến hành tố tụng thông qua việc xác định sự thật của vụ án. Hoạt động chứng minh tội phạm của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án phải được tiến hành theo trình tự, thủ tục được pháp luật tố tụng hình sự quy định hết sức chặt chẽ. Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án phải áp dụng mọi biện pháp hợp pháp để xác định sự thật của vụ án một cách khách quan, toàn diện và đầy đủ, làm rõ những chứng cứ xác định có tội và những chứng cứ xác định vô tội.

Do sự khác nhau về chức năng, nhiệm vụ nên việc chứng minh tội phạm của các cơ quan tiến hành tố tụng ở mỗi giai đoạn tố tụng có những đặc điểm riêng. Ở giai đoạn khởi tố, Cơ quan điều tra có nghĩa vụ thu thập chứng cứ để xác định tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội. Ở giai đoạn truy tố, trên cơ sở hồ sơ vụ án và bản kết luận điều tra, Viện kiểm sát có nghĩa vụ chứng minh người bị đề nghị truy tố có phạm tội hay không phạm tội: nếu phạm tội thì phạm tội gì, theo điều khoản nào của Bộ luật hình sự để làm bản cáo trạng truy tố bị can trước Tòa án. Ở giai đoạn xét xử, nghĩa vụ chứng minh thuộc về Hội đồng xét xử. Quán triệt nguyên tắc Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật. Bản án của Hội đồng xét xử được tuyên đọc trước phiên Tòa là kết quả của sự phán xét, đánh giá tổng hợp các tình tiết, chứng cứ được xem xét để xác định, chứng minh cho tình trạng phạm tội hay không phạm tội, tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ... để đi đến phán quyết về tính chất, mức độ phạm tội và biện pháp chế tài tương ứng.

Bị can, bị cáo có quyền đưa ra những chứng cứ để chứng minh các tình tiết của vụ án có lợi cho họ nhưng không buộc phải chứng minh là mình vô tội.

Việc Nhà nước đòi hỏi công dân phải thực hiện những hành vi cần thiết khi Nhà nước yêu cầu, nếu không thực hiện thì Nhà nước buộc phải áp dụng bằng mọi biện pháp từ giáo dục, thuyết phục đến cưỡng chế.

Nghĩa vụ công dân tương ứng với quyền của Nhà nước có thể đưa ra những quy định bắt buộc đối với công dân phải thực hiện các hành vi cần thiết. Nghĩa vụ công dân được Nhà nước quy định trong Hiến pháp, các văn bản pháp luật khác. Công dân có các nghĩa vụ như: trung thành với Tổ quốc, bảo vệ Tổ quốc, lao động, học tập, đóng thuế và lao động công ích, tuân theo Hiến pháp và pháp luật...

Nghĩa vụ tố tụng của đương sự, cá nhân, cơ quan nhà nước, tổ chức phải xuất trình cho Tòa án các chứng cứ.

Nghĩa vụ cung cấp chứng cứ là một nội dung của nghĩa vụ chứng minh. Điều 6 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004 quy định các đương sự có quyền và nghĩa vụ cung cấp chứng cứ cho Tòa án và chứng minh cho yêu cầu của mình là có căn cứ và hợp pháp. Cá nhân, cơ quan, tổ chức khởi kiện, để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khác thì có quyền và nghĩa vụ cung cấp chứng cứ, chứng minh như đương sự. Điều 7 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004 quy định cá nhân, cơ quan, tổ chức trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm cung cấp đầy đủ cho đương sự, Tòa án chứng cứ trong vụ án mà cá nhân, cơ quan, tổ chức đó đang lưu giữ, quản lý khi có yêu cầu của đương sự, Tòa án; trong trường hợp không cung cấp được thì phải thông báo bằng văn bản cho đương sự, Tòa án biết và nêu rõ lý do của việc không cung cấp được chứng cứ.

Việc cung cấp chứng cứ cho Tòa án của các chủ thể có thể được tiến hành trước phiên Tòa hoặc tại phiên Tòa. Nếu chứng cứ thể hiện dưới dạng các giấy tờ tài liệu thì họ phải xuất trình bản chính cho Tòa án đối chiếu với bản sao. Trong việc thực hiện nghĩa vụ cung cấp chứng cứ các chủ thể bình đẳng. Tòa án có nghĩa vụ tiếp nhận tất cả các chứng cứ do các chủ thể cung cấp lưu vào hồ sơ vụ án, xem xét và sử dụng trong quá trình giải quyết vụ việc dân sự.

Việc mà theo quy định của pháp luật, một hoặc nhiều chủ thể (gọi là người có nghĩa vụ) phải làm hoặc không được làm vì lợi ích của một hoặc nhiều chủ thể khác (gọi là người có quyền).

Nghĩa vụ dân sự phát sinh từ: hợp đồng dân sự, hành vi dân sự đơn phương; việc chiếm hữu, sử dụng tài sản, được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật; việc gây thiệt hại do hành vi trái pháp luật; thực hiện công việc không có ủy quyền và từ các căn cứ khác do pháp luật quy định.

Đối tượng của nghĩa vụ dân sự có thể là tài sản, công việc phải làm hoặc không được làm. Chỉ những tài sản có thể đem giao dịch được và những công việc có thể thực hiện được mà pháp luật không cấm, không trái đạo đức xã hội mối là đối tượng của nghĩa vụ dân sự.

Nghĩa vụ nhiều người, trong đó bất cứ ai trong số những người có quyền có thể yêu cầu bất cứ ai trong số những người có nghĩa vụ phải thực hiện toàn bộ nghĩa vụ hoặc bất cứ ai trong số những người có nghĩa vụ có thể thực hiện nghĩa vụ đối với bất cứ ai trong số những người có quyền.

Nghĩa vụ liên đới chỉ phát sinh khi các bên có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định. Nghĩa vụ liên đới có thể là nghĩa vụ có quyền liên đới (liên đới chủ động) hoặc có nghĩa vụ liên đới (liên đới thụ động).

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, nghĩa vụ liên đới được quy định tại Điều 288 Bộ luật dân sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 24 tháng 11 năm 2015.

Là các khoản gốc, lãi, phí và chi phí khác đến hạn phải trả trong một khoảng thời gian nhất định.

(Theo Khoản 16, Điều 3, Luật Quản lý nợ công 2017)

Nghĩa vụ có đối tượng là một khoản tiền nhất định mà người có nghĩa vụ phải chuyển giao cho người có quyền đầy đủ số tiền, đúng thời hạn, địa điểm và theo phương thức do các bên thỏa  thuận hoặc theo quy định của pháp luật.

Tiền phải trả trong quan hệ nghĩa vụ dân sự là đồng Việt Nam, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Trong trường hợp cần quy đổi ngoại tệ với đồng Việt Nam, thì áp dụng tỷ giá mua vào của ngoại tệ với đồng Việt Nam do Ngân hàng nhà nước công bố tại thời điểm trả tiền nếu không có thỏa thuận khác.

Nghĩa vụ trả tiền bao gồm việc phải trả cả tiền gốc lẫn tiền lãi, nếu các bên có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định. Tiền lãi chỉ được tính trên số nợ gốc, trừ trường hợp các bên có thỏa  thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác.

Là hoạt động nghiên cứu nhằm khám phá bản chất, quy luật của sự vật, hiện tượng tự nhiên, xã hội và tư duy
Theo khoản 5 Điều 3 Luật khoa học và công nghệ 2013)