Thuật ngữ pháp lý

Chấm dứt hiệu lực đối với văn bằng đang được bảo hộ theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Văn bằng bảo hộ đã bị đình chỉ hiệu lực không còn giá trị pháp lý và không được pháp luật bảo hộ.

Hiệu lực của văn bằng bảo hộ bị đình chỉ trong các trường hợp được pháp luật dân sự và sở hữu trí tuệ quy định, gồm có: 1) Chủ sở hữu đối tượng sở hữu công nghiệp không nộp lệ phí duy trì hiệu lực của văn bằng bảo hộ đúng thời hạn; 2) Chủ sở hữu quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu hàng hóa, người sử dụng tên gọi xuất xứ hàng hóa chấm dứt hoạt động sản xuất, kinh doanh; 3) Chủ sở hữu quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu hàng hóa không sử dụng hoặc không chuyển giao quyền sử dụng trong thời hạn do pháp luật quy định, kể từ ngày văn bằng bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa có hiệu lực; 4) Những trường hợp khác do pháp luật quy định.

Chấm dứt nửa chừng việc thực hiện một nghĩa vụ phải làm hoặc không được làm một công việc trong quan hệ dân sự.

Việc đình chỉ nghĩa vụ dân sự thường xảy ra trong các trường hợp: 1) Có sự thỏa thuận bằng văn bản giữa các bên; 2) Một bên đơn phương đình chỉ thực hiện nghĩa vụ khi bên kia vi phạm nghĩa vụ dân sự mà sự vi phạm đó là điều kiện để nghĩa vụ dân sự đó chấm dứt theo thỏa thuận của các bên hoặc do pháp luật quy định (Xt. Đình chỉ thực hiện hợp đồng).

Một trong những cách thức cơ quan nhà nước có thẩm quyền kết thúc việc thi hành án khi có những căn cứ do pháp luật quy định.

Pháp luật tố tụng hình sự không có quy định về việc đình chỉ thi hành án hình sự, tuy vậy, trên thực tế có một số trường hợp mặc dù bản án hoặc quyết định đã có hiệu lực thi hành nhưng vì có những lý do đặc biệt mà việc thi hành án phải bị đình chỉ như người bị kết án đã chết, bản án mà người bị kết án đang chấp hành đã bị Hội đồng giám đốc thẩm hoặc tái thẩm hủy bỏ và đình chỉ vụ án. Việc đình chỉ thi hành án hình sự phải do Chánh án Tòa án đã ra lệnh thi hành án quyết định.

Trong thủ tục thi hành án dân sự, Thủ trưởng cơ quan thi hành án ra quyết định chấm dứt việc thi hành án trong các trường hợp như người phải thi hành án chết không để lại di sản hoặc nghĩa vụ thi hành án không được chuyển cho người thừa kế theo quy định của pháp luật; người được thi hành án chết mà quyền và lợi ích của người đó theo bản án, quyết định không được chuyển giao cho người thừa kế theo quy định của pháp luật; người được thi hành án có văn bản từ bỏ quyền và lợi ích mà họ được hưởng theo bản án, quyết định, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác; người phải thi hành án là cơ quan, tổ chức đã bị giải thể không còn tài sản mà theo quy định của pháp luật, nghĩa vụ không được chuyển giao cho cơ quan, tổ chức, cá nhân khác; người phải thi hành án bị Tòa án tuyên bố phá sản. Trong trường hợp này, quyền và nghĩa vụ thi hành án được thực hiện theo quy định của pháp luật về phá sản; có quyết định miễn thi hành án theo quy định của pháp luật; bản án, quyết định bị Tòa án có thẩm quyền hủy bỏ; thời hiệu yêu cầu thi hành án đã hết.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, đình chỉ thi hành án dân sự được quy định tại Điều 50 Luật thi hành án dân sự năm 2008 do Quốc hội khóa 12 ban hành ngày 14 tháng 11 năm 2008.

Chấm dứt nửa chừng việc thực hiện quyền và nghĩa vụ theo hợp đồng đã ký.

Đình chỉ thực hiện hợp đồng xảy ra trong các trường hợp: 1) Có sự thỏa thuận bằng văn bản giữa các bên; 2) Một bên đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng khi bên kia vi phạm hợp đồng mà sự vi phạm đó là điều kiện hủy hợp đồng.

Trong giao lưu dân sự, một bên tham gia hợp đồng có quyền đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng và không phải bồi thường thiệt hại khi bên kia vi phạm hợp đồng mà sự vi phạm này là điều kiện đình chỉ đã được các bên thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định. Bên vi phạm hợp đồng phải bồi thường thiệt hại. Bên đơn phương đình chỉ hợp đồng phải thông báo ngay cho bên kia biết về việc đình chỉ hợp đồng; nếu không thông báo mà gây thiệt hại thì phải bồi thường. Khi hợp đồng bị đơn phương đình chỉ thực hiện thì hợp đồng chấm dứt từ thời điểm bên kia nhận được thông báo đình chỉ và các bên không phải tiếp tục thực hiện nghĩa vụ, bên đã thực hiện nghĩa vụ có quyền yêu cầu bên kia thanh toán phần nghĩa vụ đã thực hiện.

Trong lĩnh vực kinh doanh, thương mại, khi một bên thừa nhận hoặc đã có kết luận của trọng tài là có vi phạm hợp đồng thì bên bị vi phạm có quyền đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng đó, nếu việc tiếp tục thực hiện hợp đồng không có lợi cho mình. Thông báo đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng phải bằng văn bản và được gửi cho bên vi phạm trong thời hạn mười ngày, kể từ ngày bên vi phạm thừa nhận hoặc có kết luận của trọng tài kinh tế. Nếu hợp đồng có làm chứng thư hoặc đăng ký thì bên bị vi phạm phải gửi thông báo đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng đến cơ quan đã làm chứng thư hoặc đăng ký hợp đồng cùng ngày gửi đến cho bên vi phạm. Khi một bên đơn phương đình chỉ hợp đồng kinh tế không đúng với quy định của pháp luật thì bên đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng bị phạt vi phạm hợp đồng và bồi thường thiệt hại như trường hợp không thực hiện hợp đồng.

Một trong những cách thức cơ quan tiến hành tố tụng kết thúc vụ án. Việc đình chỉ tố tụng có thể được thực hiện ở bất cứ giai đoạn tố tụng nào khi có những căn cứ do pháp luật quy định.

Trong tố tụng hình sự, các thuật ngữ đình chỉ điều tra, đình chỉ vụ án cũng đều có nghĩa là đình chỉ tố tụng. Tùy theo từng giai đoạn tố tụng mà Cơ quan điều tra quyết định đình chỉ điều tra, Viện Kiểm sát hoặc Tòa án quyết định đình chỉ vụ án. Những căn cứ để đình chỉ tố tụng hình sự là: không có sự việc phạm tội; hành vi không cấu thành tội phạm- người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội chưa đến tuổi chịu trách nhiệm hình sự; người mà hành vi phạm tội của họ đã có bản án hoặc quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực pháp luật; đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự; tội phạm đã được đại xá; người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác; đã hết thời hạn điều tra vụ án mà không chứng minh được bị can đã thực hiện tội phạm.
Ngoài ra, Viện kiểm sát cũng có thể ra quyết định đình chỉ vụ án nếu thấy vụ án thuộc một trong các
trường hợp sau đây: người phạm tội tự ý nửa chừng chấm dứt tội phạm; do chuyển biến của tình hình
mà hành vi phạm tội hoặc người phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa; người chưa thành niên phạm tội ít nghiêm trọng hoặc tội nghiêm trọng, gây nguy hại không lớn, có nhiều tình tiết giảm nhẹ và được gia đình hoặc cơ quan, tổ chức nhận giám sát, giáo dục.

Ở giai đoạn điều tra, Thủ trưởng Cơ quan điều tra quyết định đình chỉ điều tra; ở giai đoạn truy tố, Viện trưởng Viện kiểm sát quyết định đình chỉ vụ án; ở giai đoạn chuẩn bị xét xử, Thẩm phán được phân công Chủ tọa phiên tòa quyết định đình chỉ vụ án; nếu vụ án được đưa ra xét xử tại phiên tòa phúc thẩm, giám đốc thẩm hoặc tái thẩm thì Hội đồng xét xử quyết định đình chỉ vụ án.

Trong tố tụng dân sự, thuật ngữ đình chỉ tố tụng có nghĩa là đình chỉ việc giải quyết vụ án. Sau khi
thụ lý vụ án thuộc thẩm quyền của mình, Tòa án ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự nếu
thuộc một trong các trường hợp sau: nguyên đơn hoặc bị đơn là cá nhân đã chết mà quyền, nghĩa vụ
của họ không được thừa kế; cơ quan, tổ chức đã bị giải thể hoặc bị tuyên bố phá sản mà không có cá nhân, cơ quan, tổ chức kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng của cơ quan, tổ chức đó; người khởi kiện rút
đơn khởi kiện và được Tòa án chấp nhận hoặc người khởi kiện không có quyền khởi kiện; cơ quan tổ chức rút văn bản khởi kiện trong trường hợp không có nguyên đơn hoặc nguyên đơn yêu cầu không tiếp tục giải quyết vụ án; các đương sự đã tự thỏa thuận và không yêu cầu Tòa án tiếp tục giải quyết vụ án; nguyên đơn đã được triệu tập hợp lệ đến lần thứ hai mà vẫn vắng mặt; đã có quyết định của Tòa án mở thủ tục phá sản đối với doanh nghiệp, hợp tác xã là một bên đương sự trong vụ án mà việc giải quyết vụ án có liên quan đến nghĩa vụ, tài sản của doanh nghiệp, hợp tác xã đó; các trường hợp khác mà pháp luật có quy định.

Khi đình chỉ giải quyết vụ án dân sự, Tòa án ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án dân sự xóa tên
vụ án đó trong sổ thụ lý và trả lại đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo cho đương sự nếu vụ án
thuộc trường hợp trả lại đơn khởi kiện theo quy định của pháp luật.

Ở giai đoạn điều tra và chuẩn bị xét xử, Thẩm phán được phân công thụ lý vụ án có quyền quyết định đình chỉ việc giải quyết vụ án. Nếu vụ án đã đưa ra xét xử thì Hội đồng xét xử quyết định đình chỉ vụ án và phải tống đạt quyết định đó cho các đương sự vắng mặt.

Một trong những cách thức cơ quan tiến hành tố tụng kết thúc vụ án khi có những căn cứ do pháp luật quy định.

Trong tố tụng hình sự, thuật ngữ đình chỉ vụ án được dùng với nghĩa là một trong những cách thức kết thúc vụ án do Viện kiểm sát quyết định ở giai đoạn truy tố, Thẩm phán được phân công Chủ tọa phiên tòa quyết định ở giai đoạn chuẩn bị xét xử và do Hội đồng xét xử quyết định tại phiên tòa phúc thẩm, giám đốc thẩm hoặc tái thẩm.

Trong tố tụng dân sự, thuật ngữ đình chỉ vụ án cũng được dùng với nghĩa là đình chỉ việc giải quyết vụ án.

Sự ngừng bộ phận hoặc toàn bộ quá trình sản xuất, dịch vụ do tập thể những người lao động cùng nhau tiến hành với yêu sách người sử dụng lao động phải thực hiện đúng nghĩa vụ của mình trong quan hệ lao động hoặc làm thỏa mãn những yêu sách và các vấn đề phát sinh trong quan hệ lao động.

Đình công là một trong những quyền cơ bản của người lao động được pháp luật quy định. Quyền đình công do tập thể người lao động quyết định thông qua tổ chức công đoàn trong trường hợp người lao động không nhất trí với quyết định của Hội đồng trọng tài lao động về giải quyết tranh chấp lao động tập thể và cũng không lựa chọn việc yêu cầu tòa án giải quyết. Việc đình công do Ban chấp hành Công đoàn cơ sở quyết định sau khi tổ chức lấy ý kiến của tập thể lao động bằng bỏ phiếu kín hoặc lấy chữ ký và phải được quá nửa tập thể lao động tán thành. Ban chấp hành Công đoàn làm bản yêu cầu của cuộc đình công, cử đại diện, nhiều nhất là ba người để trao bản yêu cầu này cho người sử dụng lao động, đồng thời, gửi thông báo đình công cho cơ quan lao động cấp tỉnh và cho Liên đoàn lao động cấp tỉnh.

Đình công tuân theo những điều kiện, trình tự, thủ tục do pháp luật quy định là đình công hợp pháp. Các cuộc đình công không phát sinh từ tranh chấp lao động tập thể, vượt ra ngoài phạm vi quan hệ lao động; vượt ra ngoài phạm vi doanh nghiệp; không theo đúng trình tự, thủ tục quy định được coi là đình công bất hợp pháp.

Chính phủ quy định các doanh nghiệp phục vụ công cộng, doanh nghiệp thiết yếu cho nền kinh tế quốc dân hoặc an ninh quốc phòng bị cấm đình công. Thủ tướng Chính phủ có quyền quyết định hoãn hoặc ngừng cuộc đình công nếu thấy cuộc đình công đó có nguy cơ nghiêm trọng cho nền kinh tế quốc dân hoặc an toàn công cộng.

Pháp luật nghiêm cấm các hành vi bạo lực, làm tổn hại máy móc, thiết bị, tài sản của doanh nghiệp, các hành vi xâm phạm trật tự an toàn công cộng trong khi đình công.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, đình công được quy định tại khoản 1 Điều 209 Bộ luật lao động năm 2012 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 18 tháng 6 năm 2012: “Đình công là sự ngừng việc tạm thời, tự nguyện và có tổ chức của tập thể lao động nhằm đạt được yêu cầu trong quá trình giải quyết tranh chấp lao động.”.

Đình công thiếu một trong các điều kiện đình công hợp pháp theo quy định của pháp luật.

Quan điểm về đình công bất hợp pháp ở các nước cũng khác nhau, ở Việt Nam, những cuộc đình công không do công đoàn lãnh đạo, không phát sinh từ tranh chấp lao động tập thể... là đình công bất hợp pháp (Xt. Đình công hợp pháp).

Việc kết luận cuộc đình công là bất hợp pháp thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh nơi xảy ra đình công theo yêu cầu của tập thể lao động, người sử dụng lao động hoặc các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền. Khi có quyết định của tòa án về cuộc đình công là bất hợp pháp, tập thể người lao động phải ngừng đình công. Trong một số trường hợp (ví dụ: tập thể lao động không thực hiện đúng thủ tục đình công và người sử dụng lao động có lỗi...), người lao động tham gia đình công dù không có đủ cơ sở pháp lý vẫn có thể được giải quyết một phần tiền lương và các quyền lợi khác.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, những trường hợp đình công bất hợp pháp được quy định tại Điều 215 Bộ luật lao động năm 2012 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 18 tháng 6 năm 2012.

Đình công tuân thủ các quy định của pháp luật.

Nhìn chung, pháp luật các nước hầu hết đều thừa nhận đình công với tính cách là quyền của người lao động cũng chỉ thừa nhận những cuộc đình công hợp pháp, tuy phạm vi đình công hợp pháp cũng khác nhau theo pháp luật của từng nước, căn cứ vào các quy định về đối tượng, mục đích, phạm vi, thời điểm, người lãnh đạo, thủ tục tiến hành... đình công.

Theo pháp luật Việt Nam, đình công hợp pháp khi có đủ các điều kiện sau: 1) Phát sinh từ tranh chấp lao động tập thể, trong phạm vi quan hệ lao động; 2) Do người lao động trong cùng doanh nghiệp tự nguyện tiến hành trong phạm vi doanh nghiệp đó; 3) Trong trường hợp tập thể người lao động không đồng ý với quyết định giải quyết tranh chấp lao động của Hội đồng trọng tài lao động nhưng không khởi kiện ra tòa án; 4) Do Ban chấp hành Công đoàn cơ sở hoặc Công đoàn lâm thời lãnh đạo theo thủ tục luật định; 5) Không vi phạm quy định về cấm, hoãn, ngừng đình công.

Việc kết luận tính hợp pháp của cuộc đình công thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh nơi xảy ra đình công theo yêu cầu của tập thể người lao động, người sử dụng lao động và các cơ quan, tổ chức hữu quan. Việc phán quyết cuộc đình công là hợp pháp của tòa án căn cứ vào lỗi của người sử dụng lao động (nếu có) để giải quyết quyền lợi cho người lao động theo quy định của pháp luật.

Xác định khung hình phạt phải áp dụng cho hành vi phạm tội đã được định tội danh.

Định khung hình phạt là một hoạt động trong quá trình áp dụng luật hình sự, được thực hiện trên cơ sở kết quả của hoạt động định tội và là cơ sở cho việc quyết định hình phạt. Định khung hình phạt chỉ phải thực hiện ở tội phạm có các khung hình phạt khác nhau. Ở tội phạm chỉ có một khung hình phạt thì không cần hoạt động định khung.

Định khung hình phạt có thể được coi là hoạt động độc lập cùng với hoạt động định tội và hoạt động quyết định hình phạt nhưng cũng có thể được coi là phần đầu của hoạt động quyết định hình phạt. Tuy nhiên, cũng có quan điểm khác cho rằng, định khung hình phạt phải thuộc về định tội. Định khung hình phạt, thực chất là một hoạt động độc lập nhưng có quan hệ chặt chẽ với hoạt động định tội và hoạt động quyết định hình phạt. Nếu phải xếp định khung hình phạt vào một trong hai hoạt động - định tội và quyết định hình phạt thì phải xếp vào hoạt động quyết định hình phạt mới hợp lý. Định khung hình phạt sai không ảnh hưởng đến định tội trước đó nhưng lại ảnh hưởng đến quyết định hình phạt. Định tội không phụ thuộc vào định khung hình phạt còn quyết định hình phạt phải phụ thuộc vào định khung hình phạt.

Là nhận thức, thái độ và đánh giá thiên lệch, tiêu cực về đặc điểm, vị trí, vai trò và năng lực của nam hoặc nữ.

(Theo Khoản 4, Điều 5, Luật Bình đẳng giới 2006)

Lượng lao động hao phí được quy định để hoàn thành một đơn vị sản phẩm hoặc một khối lượng công việc đúng tiêu chuẩn chất lượng trong những điều kiện tổ chức sản xuất, kỹ thuật, tâm sinh lý và kinh tế - xã hội nhất định.

Định mức lao động được biểu hiện dưới các hình thức: định mức thời gian, định mức sản lượng, định mức phục vụ và là một nội dung chủ yếu của thỏa ước lao động tập thể, trong đó các bên tham gia quan hệ lao động thương lượng, thỏa thuận mức cụ thể của từng loại định mức, nguyên tắc thay đổi định mức, cách thức giao định mức, các định mức tiêu hao vật tư, nguyên liệu... trong phạm vi khống chế (mức tối thiểu và tối đa) của pháp luật.

Xác định định mức lao động hợp lý và đơn giá tiền lương cho từng loại định mức góp phần thúc đẩy sản xuất, tăng năng suất lao động. Khi xác định định mức lao động cho từng loại công việc, ngành nghề phải trên cơ sở điều kiện thực tế về tính chất, mức độ phức tạp hay nặng nhọc của công việc, khả năng thực hiện định mức.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, định mức lao động áp dụng trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp được quy định tại khoản 2 Điều 2 Thông tư 14/2017/TT-BLĐTBXH do Bộ Lao động Thương binh và Xã hội ban hành ngày 25 tháng 05 năm 2017: “Định mức lao động là mức tiêu hao lao động sống cần thiết của người lao động theo chuyên môn, nghiệp vụ để hoàn thành việc đào tạo cho 01 người học đạt được các tiêu chí, tiêu chuẩn do cơ quan có thẩm quyền ban hành.”. Định mức lao động trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường được quy định tại Điều 14 Thông tư 04/2017/TT-BTNMT do Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành ngày 03 tháng 04 năm 2017: ”Định mức lao động là thời gian lao động trực tiếp cần thiết để sản xuất ra một sản phẩm (hoặc để thực hiện một bước công việc hoặc thực hiện một công việc cụ thể) và thời gian lao động trực tiếp phục vụ trong quá trình kiểm tra nghiệm thu sản phẩm theo quy chế kiểm tra nghiệm thu. Nội dung của định mức lao động bao gồm: Lao động kỹ thuật; lao động phục vụ (lao động phổ thông).”.

Hoạt động nhận thức, áp dụng pháp luật hình sự được thực hiện trên cơ sở xác định đầy đủ, chính xác, khách quan các tình tiết cụ thể của hành vi phạm tội theo đúng nội dung quy phạm pháp luật hình sự quy định cấu thành tội phạm tương ứng và xác định sự phù hợp giữa các dấu hiệu của cấu thành tội phạm nhất định với các tình tiết của hành vi phạm tội bằng các phương pháp và thông qua các giai đoạn nhất định.

Định tội danh là giai đoạn cơ bản của việc áp dụng pháp luật hình sự. Định tội danh đúng có ý nghĩa chính trị - xã hội, đạo đức và pháp lý quan trọng. Nó thể hiện việc đánh giá chính trị - xã hội và pháp lý đối với những hành vi nhất định; loại trừ việc truy cứu trách nhiệm hình sự oan sai; là cơ sở quan trọng cho việc áp dụng hình phạt; cơ sở cho việc xác định các thủ tục tố tụng và giúp cho việc đánh giá chính xác tình hình tội phạm để có biện pháp phòng ngừa phù hợp có hiệu quả.

Có hai hình thức định tội danh: 1) Định tội danh chính thức do người tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng có liên quan thực hiện trong quá trình giải quyết vụ án để thực hiện việc buộc tội, bào chữa hay xét xử vụ án và làm phát sinh hậu quả pháp lý; 2) Định tội danh không chính thức do các nhà nghiên cứu thực hiện nhằm thể hiện quan điểm khoa học, nhận thức của người định tội và không làm phát sinh hậu quả pháp lý.

Việc định tội được thực hiện nhằm đi đến các quyết định hành vi được thực hiện có cấu thành tội

phạm hay không; xác định tội danh và khung hình phạt đối với hành vi phạm tội.

Bộ luật hình sự là văn bản pháp luật duy nhất quy định tội phạm và hình phạt. Vì vậy, Bộ luật hình sự là cơ sở pháp lý duy nhất của việc định tội danh. Khi định tội danh, người định tội căn cứ vào quy phạm pháp luật cụ thể quy định về tội phạm để xác định hành vi được thực hiện có cấu thành tội phạm hay không.

Loại điều ước quốc tế được xây dựng theo một công thức nhất định với nội dung thể hiện một sự kiện pháp lý quốc tế.

Ví dụ: định ước cuối của Hội nghị quốc tế về Việt Nam do 12 nước ký ngày 02.3.1973 tại Pari nhằm thực hiện sự bảo đảm quốc tế cho kết quả của Hiệp định chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam ký ngày 27.01.1973. Định ước này gồm lời nói đầu và 9 điều khoản cụ thể.

là số đo chỉ hàm lượng cồn thực phẩm có trong rượu, bia tính theo phần trăm thể tích. Độ cồn được tính bằng số mililít ethanol nguyên chất trong 100 ml dung dịch ở 20 °C.

(Theo Khoản 4, Điều 2, Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia 2019)

là việc thu nhận, xử lý thông tin, dữ liệu để xác định vị trí, hình dạng, kích thước và thông tin thuộc tính của đối tượng địa lý.

(Theo Khoản 2, Điều 3, Luật Đo đạc và bản đồ 2018)

Là mức độ che kín của tán cây rừng theo phương thẳng đứng trên một đơn vị diện tích rừng được biểu thị bằng tỷ lệ phần mười.

(Theo Khoản 4, Điều 2, Luật Lâm nghiệp 2017)

Khu vực tập trung đông dân cư sinh sống và chủ yếu hoạt động trong những lĩnh vực kinh tế phi nông nghiệp, là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, du lịch và dịch vụ của cả nước hoặc vùng lãnh thổ bao gồm thị trấn, thị xã, thành phố (thành phố trực thuộc tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương).

Theo Nghị định số 72/2001/NĐ-CP ngày 05.10.2001 của Chính phủ về việc phân loại đô thị và cấp quản lý đô thị thì đô thị là các điểm dân cư có các yếu tố cơ bản: 1) Là trung tâm tổng hợp hay trung tâm chuyên ngành, có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của cả nước hoặc một vùng lãnh thổ nhất định; 2) Quy mô dân số ít nhất là 4.000 người; 3) Tỉ lệ lao động phi nông nghiệp trong tổng số lao động tối thiểu là 65%; 4) Cơ sở hạ tầng phục vụ các hoạt động của dân cư tối thiểu phải đạt 70% mức tiêu chuẩn, quy chuẩn quy định đối với từng loại đô thị; 5) Mật độ dân cư phù hợp với quy mô, tính chất và đặc điểm của từng loại đô thị.

Căn cứ vào các yếu tố cơ bản nói trên, đô thị ở Việt Nam hiện nay được phân thành 6 loại: 1) Đô thị loại đặc biệt, phải đảm bảo các tiêu chuẩn: thủ đô hoặc đô thị với chức năng là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học - kỹ thuật, đào tạo, du lịch, dịch vụ, đầu mối giao thông, giao lưu trong nước và quốc tế, có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của cả nước; quy mô dân số từ 1,5 triệu người trở lên; tỷ lệ lao động phi nông nghiệp trong tổng số lao động từ 90% trở lên; có cơ sở hạ tầng được xây dựng đồng bộ và hoàn chỉnh; mật độ dân số bình quân 15.000 người/km2 trở lên; 2) Đô thị loại I, phải đảm bảo các tiêu chuẩn; là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật, du lịch, dịch vụ, đầu mối giao thông, giao lưu trong nước và quốc tế có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của một vùng lãnh thổ liên tỉnh hoặc của cả nước; quy mô dân số từ 50 vạn người trở lên; tỷ lệ lao động phi nông nghiệp trong tổng số lao động từ 85% trở lên; có cơ sở hạ tầng được xây dựng nhiều mặt đồng bộ và hoàn chỉnh; mật độ dân số bình quân từ 12.000 người/km2 trở lên; 3) Đô thị loại II, phải đảm bảo các tiêu chuẩn: là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật, du lịch, dịch vụ, đầu mối giao thông, giao lưu trong vùng tỉnh, vùng liên tỉnh hoặc cả nước, có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của một vùng lãnh thổ liên tỉnh hoặc một số lĩnh vực đối với cả nước; quy mô dân số từ 25 vạn người trở nên; tỉ lệ lao động phi nông nghiệp trong tổng số lao động từ 80% trở lên; có cơ sở hạ tầng được xây dựng nhiều mặt tiến tới tương đối đồng bộ và hoàn chỉnh; mật độ dân cư bình quân 10.000 người/km2 trở lên; 4) Đô thị loại III, phải đảm bảo các tiêu chuẩn: là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật, dịch vụ, đầu mối giao thông, giao lưu trong tỉnh hoặc vùng liên tỉnh, có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của một tỉnh hoặc một số lĩnh vực đối với vùng liên tỉnh; quy mô dân số từ 10 vạn người trở lên; tỉ lệ lao động phi nông nghiệp trong tổng số lao động từ 75% trở lên; có cơ sở hạ tầng được xây dựng từng mặt đồng bộ và hoàn chỉnh; mật độ dân cư 8.000 người/km2 trở lên; 5) Đô thị loại IV, phải đảm bảo các tiêu chuẩn: là trung tâm tổng hợp hoặc chuyên ngành về chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật, dịch vụ, đầu mối giao thông, giao lưu trong tỉnh, có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của một tỉnh hoặc một vùng trong tỉnh; quy mô dân số từ 5 vạn người trở lên; tỷ lệ lao động phi nông nghiệp trong tổng số lao động từ 70% trở lên; có cơ sở hạ tầng đã hoặc đang được xây dựng từng mặt đồng bộ và hoàn chỉnh; mật độ dân cư bình quân 6.000 người/km2 trở lên; 6) Đô thị loại V, phải đảm bảo các tiêu chuẩn: là trung tâm tổng hợp hoặc chuyên ngành về chính trị, kinh tế, văn hóa và dịch vụ, có vai trò thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của một huyện hoặc một cụm xã; tỷ lệ lao động phi nông nghiệp trong tổng số lao động từ 65% trở lên; có cơ sở hạ tầng đã hoặc đang được xây dựng nhưng chưa đồng bộ và hoàn chỉnh; quy mô dân số từ 4.000 người trở lên; mật độ dân số bình quân từ 2.000 người/km2 trở lên.

Căn cứ vào các tiêu chí trên đây thì đô thị ở nước ta được xác định và phân loại như sau: các thành phố trực thuộc trung ương phải là đô thị loại đặc biệt hoặc đô thị loại I; các thành phố thuộc tỉnh phải là đô thị loại II hoặc đô thị loại III; các thị xã thuộc tỉnh hoặc thuộc thành phố trực thuộc trung ương phải là đô thị loại III hoặc đô thị loại IV; các thị trấn thuộc huyện phải là đô thị loại IV hoặc loại V.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, đô thị được quy định tại Nghị định 42/2009/NĐ-CP do Chính phủ ban hành ngày 07 tháng 05 năm 2009.

Là độ tuổi công dân thực hiện nghĩa vụ phục vụ tại ngũ và phục vụ trong ngạch dự bị của Quân đội nhân dân.
(Theo khoản 1 Điều 3 Luật nghĩa vụ quân sự 2015)

Là đoàn gồm nhiều phương tiện được ghép với nhau, di chuyển nhờ phương tiện có động cơ chuyên lai kéo, lai đẩy hoặc lai áp mạn.

(Theo Khoản 12, Điều 3, Luật Giao thông đường thủy nội địa 2004)

Là đoàn lai được ghép thành đội hình có ít nhất hai trong ba phương thức lai kéo, lai đẩy, lai áp mạn.

(Theo Khoản 13, Điều 3, Luật Giao thông đường thủy nội địa 2004)

Hiện tượng trên thị trường chỉ có một doanh nghiệp hoặc một nhóm doanh nghiệp câu kết với nhau chiếm vị trí độc tôn trong việc cung cấp sản phẩm nhất định nào đó, cho phép họ kiểm soát trọn vẹn giá cả sản phẩm để thu lợi nhuận tối đa và ngăn chặn các đối thủ cạnh tranh khác thâm nhập thị trường.

Độc quyền là hậu quả tất yếu của quá trình cạnh tranh không được định hướng và điều chỉnh: từ cạnh tranh lành mạnh chuyển sang cạnh tranh không lành mạnh dẫn tới cạnh tranh mang tính độc quyền và cuối cùng xuất hiện độc quyền. Độc quyền làm tê liệt cạnh tranh lành mạnh, kìm hãm sự phát triển kinh tế, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi người tiêu dùng, tác động xấu đến công bằng xã hội, tạo sức ì đối với chính bản thân các doanh nghiệp độc quyền.

Cạnh tranh không lành mạnh và độc quyền là những khuyết tật của nền kinh tế thị trường. Các nước có nền kinh tế thị trường phát triển sử dụng nhiều biện pháp khác nhau để kiểm soát độc quyền: chính sách thuế, quản lý giá sản phẩm, điều chỉnh độc quyền, chống các-ten, tơ-rớt...

Hỏi hai hay nhiều người cùng một lúc về cùng một vấn đề hay một tình tiết trong cùng một vụ án mà trước đó lời khai của họ có mâu thuẫn với nhau nhằm xác định sự thật.

Những người có thể bị đưa ra đối chất bao gồm: người bị tạm giữ, bị can, người làm chứng, người bị hại, giữa những người này hình thành những cặp đối chất. Theo quy định tại Điều 138 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003, nếu có người bị hại hoặc người làm chứng tham gia đối chất thì trước tiên Điều tra viên phải giải thích cho họ biết trách nhiệm về việc từ chối, trốn tránh khai báo hoặc cố tình khai báo gian dối. Việc này phải được ghi vào biên bản. Khi bắt đầu đối chất, Điều tra viên hỏi về mối quan hệ giữa những người tham gia đối chất, sau đó hỏi họ về những tình tiết cần làm sáng tỏ. Hỏi xong người này mới được hỏi sang người khác. Khi đã nghe những lời khai trong đối chất, Điều tra viên có thể hỏi thêm từng người. Điều tra viên cũng có thể để cho những người tham gia đối chất có thể hỏi lẫn nhau nếu thấy cần thiết. Chỉ sau khi những người tham gia đối chất đã khai xong mới được nhắc lại những lời khai trước đó của họ. Các câu hỏi và các câu trả lời của những người này cũng phải được ghi vào biên bản đối chất. Biên bản đối chất phải được lập theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, đối chất trong tố tụng hình sự được quy định tại Điều 189 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11 năm 2015. Đối chất trong tố tụng dân sự được quy định tại Điều 100 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 25 tháng 11 năm 2015.

Việc đối chiếu, so sánh các chứng cứ nhằm làm sáng tỏ về một vụ việc và chứng minh, kết luận một sự việc, hiện tượng nào đó.

Trong tố tụng hình sự, việc đối chứng giúp các cơ quan tiến hành tố tụng có trách nhiệm chứng minh vụ việc, tìm ra sự thật khách quan, toàn diện và đầy đủ. Trong quá trình tố tụng, việc tìm ra chân lý của vụ việc liên quan mật thiết đến quyền, lợi ích của các bên nên các bên có quyền đưa ra các chứng cứ, lý lẽ để chứng minh mình vô tội hoặc giảm nhẹ trách nhiệm mình phải gánh chịu. Để thực hiện đối chứng, các cơ quan tiến hành tố tụng được phép áp dụng nhiều biện pháp khác nhau được pháp luật quy định, trong đó có việc tiến hành cho các bên đối chất.

Là tổ chức gồm những người tham gia hoạt động phòng cháy và chữa cháy, giữ gìn an ninh trật tự ở nơi cư trú.

(Theo Khoản 5, Điều 3, Luật Phòng cháy chữa cháy 2001)

Là hoạt động thay thế một phần hoặc toàn bộ công nghệ đang sử dụng bằng một phần hoặc toàn bộ công nghệ khác nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh của sản phẩm.

(Theo Khoản 15, Điều 2, Luật Chuyển giao công nghệ 2017)

Là việc tạo ra, ứng dụng thành tựu, giải pháp kỹ thuật, công nghệ, giải pháp quản lý để nâng cao hiệu quả phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao năng suất, chất lượng, giá trị gia tăng của sản phẩm, hàng hóa.
(Theo khoản 16 Điều 3 Luật khoa học và công nghệ 2013)

Là tổ chức gồm những người tham gia hoạt động phòng cháy và chữa cháy tại nơi Làm việc.

(Theo Khoản 6, Điều 3, Luật Phòng cháy chữa cháy 2001)

Là người giữ chức vụ, chức danh cấp cao của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; khách quốc tế đến thăm, Làm việc tại Việt Nam; khu vực trọng yếu; sự kiện đặc biệt quan trọng được áp dụng các biện pháp, chế độ cảnh vệ theo quy định của Luật này.

(Theo Khoản 4, Điều 3, Luật Cảnh vệ 2017)