Thuật ngữ pháp lý

Là quyền sở hữu, quyền chiếm hữu, quyền sử dụng, quyền tài sản; quyền, nghĩa vụ nuôi dưỡng, cấp dưỡng đối với đối tượng được bảo hiểm.

(Theo Khoản 9, Điều 3, Luật Kinh doanh bảo hiểm 2000)

Quyền quyết định, định đoạt những công việc quan trọng về chính trị, tổ chức và hoạt động để bảo đảm sức mạnh thực hiện quyền lực ấy của một giai cấp, một chính đảng, tập đoàn xã hội nhằm giành hoặc duy trì quyền lãnh đạo; định đoạt, điều hành bộ máy nhà nước, cai quản một xã hội.

Quyền lực chính trị xuất hiện khi xã hội phân chia thành giai cấp và tồn tại những mâu thuẫn giai cấp đối kháng trong xã hội, thể hiện tập trung ở nhà nước. Giai cấp nắm quyền lực chính trị thông thường cũng là giai cấp nắm quyền lực kinh tế. Quyền lực chính trị chính là biểu hiện tập trung của quyền lực kinh tế. Quyền lực chính trị có thể thuộc về một chính đảng của một giai cấp, một liên minh nhiều đảng phái hoặc thuộc về nhân dân, khi lý tưởng của giai cấp, của chính đảng phù hợp, phục vụ lợi ích chung của cả cộng đồng dân tộc như ở Việt Nam hiện nay, thể hiện tập trung ở quyền lực nhà nước được thực hiện dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản việt Nam, đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đại biểu trung thành quyền lợi của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc.

Quyền lực chính trị được thực hiện bằng bộ máy nhà nước là cơ quan, là công cụ của quyền lực chính trị. Nhà nước thể hiện một cách tập trung quyền lực chính trị.

Thông qua nhà nước, quyền lực chính trị vốn thuộc một bộ phận dân cư trở thành một quyền lực công đối với toàn xã hội, vì nhà nước là người đại diện chính thức của toàn xã hội, nhân danh xã hội để điều hành, quản lý, sai khiến toàn xã hội. Để thực hiện vai trò, hoàn thành sứ mệnh của mình, nhà nước lập ra cả một bộ máy chuyên nghiệp quản lý mọi mặt đời sống xã hội, đưa cả xã hội vận hành theo một đường lối nhất định; có các công cụ sức mạnh và cưỡng chế như Tòa án, nhà tù, cảnh sát, quân đội... bảo đảm thực hiện các chính sách, pháp luật của mình; nhân danh toàn xã hội ban hành một hệ thống các quy tắc xử sự để cả xã hội làm theo, đưa hoạt động của toàn xã hội vận hành theo một hướng nhất định. Nhà nước có khả năng huy động bằng chính sách thuế, sự đóng góp của toàn xã hội tạo ra cơ sở tài chính cho tổ chức, hoạt động của bộ máy nhà nước trong thực hiện sách lược, chủ trương của Nhà nước...

Ở nước ta, theo quy định tại Điều 2 Hiến pháp năm 2003, tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và tầng lớp trí thức. Nhân dân thực hiện quyền lực của mình thông qua quốc hội, hội đồng nhân dân các cấp và bằng các biện pháp dân chủ trực tiếp.

Quyền lực nhà nước có những đặc điểm cơ bản sau: 1) Luôn luôn gắn liền với sự tồn tại của chính quyền nhà nước; 2) Được phân chia thành các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp; 3) Do giai cấp, hoặc liên minh các giai cấp thống trị xã hội tổ chức và thực hiện; 4) Được bảo đảm thực hiện bằng sức mạnh cưỡng chế nhà nước.

Khả năng, năng lực chi phối và điều khiển xã hội.

Quyền lực xã hội tồn tại ở khắp mọi nơi, trong tất cả các tập thể có tính cộng đồng của con người: trong các bộ lạc, thị tộc của xã hội nguyên thỦy; trong gia đình, tôn giáo, đoàn thể; tại một công ty, một xí nghiệp; trong một cuộc vui chơi tập thể... Sự tồn tại của các cộng đồng người làm phát sinh nhu cầu điều hòa, phối hợp, đưa các hành vi riêng lẻ, cá biệt của cộng đồng phục tùng một ý chí có tính chỉ huy, điều hành; chỉ bằng cách đó mới xác lập được trật tự, đưa lại sự an ninh cho từng cá nhân cũng như của toàn thể cộng đồng.

Hồ Chí Minh trong tác phẩm “Đạo đức cách mạng” đã đặc biệt lưu ý đến đặc trưng này của đời sống con người làm phát sinh nhu cầu về quyền lực xã hội trong quản lý, điều hành các hoạt động cộng đồng: Từ lúc đầu, loài người đã phải đấu tranh đối với giới tự nhiên để sống còn, như chống thú dữ, chống mưa nắng... Muốn thắng lợi, thì mỗi người phải dựa vào lực lượng của số đông người, tức là của tập thể, của xã hội. Riêng lẻ từng cá nhân thì nhất định không thắng nổi tự nhiên, không sống còn được... Quyền lực xã hội cũng đặc biệt cần thiết trong tổ chức nền sản xuất xã hội. Như vậy, quyền lực xã hội đã ra đời, tồn tại với tính cách là một nhu cầu khách quan, có vai trò của một chức năng xã hội, một thuộc tính không thể thiếu được của cuộc sống cộng đồng, dù nhỏ hay lớn. Tùy thuộc vào nhu cầu tổ chức, quản lý mà tính chất của quyền lực xã hội có những biểu hiện khác nhau: trong một đoàn thể, một chính đảng, tính chất của quyền lực xã hội khác với quyền lực xã hội trong một gia đình, một dòng họ, một hội đoàn theo nghề nghiệp. Tùy thuộc vào thành phần dân cư của cộng đồng - thuần nhất hay đa dạng, đối lập nhau về quyền lợi mà tính chất của quyền lực xã hội lại khác: trong một chính đảng gồm những người cùng chí hướng, tự nguyện gia nhập phấn đấu vì một lý tưởng khác với tính chất của quyền lực xã hội tồn tại trong một quốc gia với những tầng lớp dân cư khác nhau về vị trí xã hội, đối lập nhau về lợi ích... Một yếu tố khác có tính chất cũng rất cơ bản là phương thức thiết lập quyền lực xã hội: trên cơ sở một sự tự nguyện, tự giác chấp nhận hay bằng phương thức áp đặt, cưỡng chế, bạo lực... Từ đó, quyền lực xã hội được hình thành trên cơ sở các quy tắc đạo đức, phong tục, tập quán, nghi lễ tôn giáo và sự thừa nhận quyền uy của người đứng đầu.

Quyền lực xã hội bao gồm rất nhiều loại hình: quyền lực nhà nước, quyền lực của các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội và các tập hợp quần chúng, quyền lực của cộng đồng dân cư, của các tổ chức tôn giáo, của dư luận xã hội. Trong nhà nước xã hội chủ nghĩa, quyền lực nhà nước và quyền lực xã hội luôn luôn thống nhất với nhau.

Là loại chứng khoán do công ty cổ phần phát hành kèm theo đợt phát hành cổ phiếu bổ sung nhằm bảo đảm cho cổ đông hiện hữu quyền mua cổ phiếu mới theo những điều kiện đã được xác định.

(Theo Khoản 5, Điều 6, Luật Chứng khoán 2006)

Quyền dân sự gắn liền với mỗi cá nhân mà không thể chuyển giao cho người khác, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Quyền nhân thân bao gồm: quyền có họ tên; quyền xác định dân tộc; quyền của cá nhân đối với hình ảnh; quyền được bảo đảm an toàn về tính mạng, sức khỏe, thân thể; quyền được bảo vệ nhân phẩm, danh dự, uy tín; quyền đối với bí mật đời tư; quyền kết hôn, quyền ly hôn; quyền có quốc tịch; quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo; quyền tự do đi lại, cư trú; quyền lao động; quyền tự do sáng tạo, quyền của tác giả đối với tác phẩm; quyền đối với các đối tượng sở hữu công nghiệp.

Khi quyền nhân thân của một người bị xâm phạm, thì người đó có quyền: yêu cầu người vi phạm hoặc Tòa án buộc người vi phạm chấm dứt hành vi vi phạm, xin lỗi, cải chính công khai; tự mình cải chính trên các phương tiện thông tin đại chúng; tự mình yêu cầu hoặc yêu cầu Tòa án buộc người vi phạm bồi thường thiệt hại vật chất và tinh thần.

Không ai được lạm dụng quyền nhân thân của mình xâm phạm đến lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền, lợi ích của người khác.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quyền nhân thân được quy định tại Mục 2, Chương III Bộ luật dân sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 24 tháng 11 năm 2015

Quyền phủ quyết của Ủy viên thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc đối với những nghị quyết do Hội đồng bảo an đưa ra mà nội dung không phải là vấn đề về thủ tục.

Những nghị quyết này chỉ được thông qua khi có 9/15 phiếu thuận, trong đó không có nước ủy viên thường trực nào sử dụng quyền phủ quyết của Ủy viên thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc (quyền veto).

Sự thừa nhận quyền veto nhằm đảm bảo sự nhất trí trong phối hợp hành động của các ủy viên thường trực Hội đồng bảo an đối với sự nghiệp bảo vệ hòa bình và an ninh quốc tế và giải quyết các vấn đề quốc tế quan trọng khác. Quyền veto của các ủy viên thường trực không được áp dụng trong các trường hợp sau: 1) Khi ủy viên thường trực là đương sự trong vụ tranh chấp (khoản 3 Điều 27 Hiến chương Liên hợp quốc); 2) Nghị quyết về việc triệu tập hội nghị toàn thể để xét lại Hiến chương (khoản 1 Điều 109 Hiến chương Liên hợp quốc); 3) Nghị quyết về vấn đề bầu thẩm phán Tòa án quốc tế (Điều 10 Quy chế Tòa án quốc tế).

Phạm trù pháp lý phản ánh các quan hệ sở hữu trong chế độ sở hữu nhất định.

Tổng hợp các quy phạm pháp luật về vấn đề sở hữu tồn tại trong xã hội tại thời điểm lịch sử nhất định (theo nghĩa khách quan).

Các quy phạm pháp luật về vấn đề sở hữu bao gồm những nhóm quy phạm về: các hình thức sở hữu; căn cứ phát sinh, chấm dứt quyền sở hữu; nội dung quyền sở hữu; cách thức, biện pháp dịch chuyển quyền sở hữu ở các hình thức sở hữu khác nhau; bảo vệ quyền sở hữu.

Quyền của chủ thể đối với tài sản thuộc quyền sở hữu của mình (theo nghĩa chủ quan) bao gồm quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt của chủ sở hữu theo quy định của pháp luật.

Quyền sở hữu là chế định pháp luật dân sự, là quan hệ pháp luật dân sự, trong đó các yếu tố cấu thành gồm chủ thể, khách thể, nội dung.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quyền sở hữu được quy định tại Chương XIII Bộ luật dân sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 24 tháng 11 năm 2015

Quyền sở hữu của cá nhân, pháp nhân đối với sáng chế, giải pháp hữu ích, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu hàng hóa, quyền sử dụng đối với tên gọi xuất xứ hàng hóa và các đối tượng khác theo quy định của pháp luật.

Quyền sở hữu của cá nhân và pháp nhân đối với các đối tượng sở hữu công nghiệp được xác lập theo văn bằng bảo hộ do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp. Họ có quyền sử dụng, chuyển giao quyền sử dụng các đối tượng thuộc sở hữu của họ cho người khác và phải tuân thủ các quy định về sử dụng và chuyển giao các đối tượng sở hữu công nghiệp.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quyền sở hữu công nghiệp được quy định tại Phần thứ ba Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 do Quốc hội khóa 11 ban hành ngày 29 tháng 11 năm 2005

Quyền sở hữu của cá nhân, pháp nhân nước ngoài đối với sáng chế, giải pháp hữu ích, kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu hàng hóa, quyền sử dụng đối với tên gọi, xuất xứ hàng hóa và quyền sở hữu đối với các đối tượng khác do pháp luật quy định.

So với quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp mang tính chất lãnh thổ triệt để hơn. Nếu quyền tác giả về tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học chỉ xuất hiện với điều kiện là đã xuất hiện tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào thì quyền sở hữu công nghiệp chỉ xuất hiện sau khi được cơ quan có thẩm quyền của quốc gia cấp văn bằng bảo hộ. Văn bằng bảo hộ chỉ có hiệu lực trong phạm vi lãnh thổ của quốc gia cấp văn bằng. Do đó, để được bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp ở một quốc gia nào cần phải nộp đơn xin cấp văn bằng tại quốc gia đó.

Việc công nhận và cấp văn bằng bảo hộ đối với các đối tượng sở hữu công nghiệp sẽ được thực hiện theo quy định của pháp luật mỗi nước và các điều ước quốc tế có liên quan.

Quyền sở hữu công nghiệp của người nước ngoài, pháp nhân nước ngoài đối với đối tượng sở hữu công nghiệp đã được cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam cấp văn bằng bảo hộ thì được bảo hộ theo pháp luật Việt Nam. Cá nhân, pháp nhân nước ngoài thuộc các trường hợp sau đây có quyền yêu cầu bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp của mình tại Việt Nam theo quy định của pháp luật Việt Nam và được hưởng các quyền và gánh vác các nghĩa vụ như đối với chủ thể Việt Nam: 1) Cá nhân, pháp nhân được hưởng quyền theo Công ước Pari 1883 về bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp: 2) Cá nhân hoặc pháp nhân thuộc các nước cùng kí với Việt Nam thỏa  thuận bảo hộ lẫn nhau về sở hữu công nghiệp hoặc cùng Việt Nam chấp nhận nguyên tắc có đi có lại trong việc bảo hộ sở hữu công nghiệp cho công dân, pháp nhân của nhau.

Công dân, pháp nhân thuộc các nước thành viên của Thỏa  ước Mađrit được hưởng mọi quyền và chịu mọi nghĩa vụ liên quan nếu nhãn hiệu hàng hóa được đăng ký quốc tế, trong đó có chỉ định Việt Nam và không bị Việt Nam từ chối. Công dân, pháp nhân thuộc các nước thành viên của Hiệp ước PCT có thể nộp đơn yêu cầu cấp văn bằng bảo hộ sáng chế, giải pháp hữu ích tại Việt Nam theo Hiệp ước đó và theo thủ tục do Bộ trưởng Bộ Khoa học, Công nghệ quy định.

Trong trường hợp Điều ước quốc tế về bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp mà Việt Nam ký kết hoặc tham gia có quy định khác với các quy định của pháp luật trong nước thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế.

Là rừng trồng bao gồm quyền chiếm hữu, quyền sử dụng, quyền định đoạt của chủ rừng đối với cây trồng, vật nuôi và tài sản khác gắn liền với rừng do chủ rừng đầu tư trong thời hạn được giao, được thuê để trồng rừng.

(Theo Khoản 10, Điều 2, Luật Lâm nghiệp 2017)

Quyền sở hữu đối với kết quả của hoạt động sáng tạo của con người. Quyền sở hữu trí tuệ bao gồm quyền tác giả đối với các tác phẩm văn học nghệ thuật, khoa học kỹ thuật; quyền đối với các đối tượng sở hữu công nghiệp (Xt. Quyền tác giả; Quyền sở hữu công nghiệp).

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quyền sở hữu trí tuệ được quy định tại Phần thứ năm Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 do Quốc hội khóa 11 ban hành ngày 29 tháng 11 năm 2005

Các quyền sở hữu bao gồm quyền sở hữu tác giả và quyền sở hữu công nghiệp có yếu tố nước ngoài liên quan tới: 1) Các sản phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học; 2) Việc trình diễn của các nghệ sĩ, các chương trình phát và truyền thanh, phát và truyền hình; 3) Các sáng chế thuộc mọi lĩnh vực sáng tạo của con người, 4) Các phát minh khoa học; 5) Các kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu hàng hóa, nhãn hiệu dịch vụ, các thương hiệu và chỉ dẫn thương

Quyền khai thác công dụng, hưởng hoa lợi, lợi tức từ tài sản.

Quyền sử dụng còn bao gồm quyền lựa chọn cách sử dụng tài sản và quyền không sử dụng tài sản. Người có quyền sử dụng bao gồm: chủ sở hữu tài sản, người không phải là chủ sở hữu tài sản được chủ sở hữu chuyển giao quyền sử dụng hoặc do pháp luật quy định.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quyền sử dụng được quy định tại Tiểu mục 2, Mục 1, Chương XIII Bộ luật dân sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 24 tháng 11 năm 2015.

Quyền của các chủ thể được khai thác công dụng, hưởng hoa lợi, lợi tức từ việc sử dụng đất được Nhà nước giao, cho thuê hoặc được chuyển giao từ những chủ thể khác thông qua việc chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho... từ những chủ thể khác có quyền sử dụng đất.

Người sử dụng đất có các quyền: 1) Quyền được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; 2) Hưởng thành quả lao động, kết quả đầu tư trên đất; 3) Hưởng các lợi ích do công trình của Nhà nước về bảo vệ, cải tạo đất nông nghiệp; 4) Được Nhà nước hướng dẫn và giúp đỡ trong việc cải tạo, bồi bổ đất nông nghiệp; 5) Được Nhà nước bảo vệ khi bị người khác xâm phạm đến quyền sử dụng đất hợp pháp của mình; 6) Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện về những hành vi vi phạm pháp luật đất đai. Người sử dụng đất được thực hiện các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất... theo quy định của pháp luật về đất đai.

Là quyền của chủ rừng được khai thác công dụng, hưởng hoa lợi, lợi tức từ rừng.

(Theo Khoản 11, Điều 2, Luật Lâm nghiệp 2017)

1. Tổng hợp các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh từ việc cá nhân sáng tạo ra tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học, kỹ thuật (theo nghĩa khách quan).

2. Quyền của tác giả đã trực tiếp sáng tạo ra một phần hoặc toàn bộ tác phẩm (theo nghĩa chủ quan), bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản gắn liền với các quyền nhân thân đó.

3. Quan hệ dân sự bao gồm chủ thể, khách thể, nội dung liên quan đến việc sáng tạo, sử dụng tác phẩm.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quyền tác giả được quy định tại Phần thứ hai Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 do Quốc hội khóa 11 ban hành ngày 29 tháng 11 năm 2005.

Quyền tác giả được hiểu là quyền tài sản và nhân thân (phi tài sản) của tác giả đối với tác phẩm văn học, nghệ thuật, công trình khoa học.

Khác với quyền sở hữu theo pháp luật dân sự, quyền tác giả phụ thuộc vào quốc tịch của tác giả, hay nói cách khác quyền tác giả phát sinh trên cơ sở pháp luật của một quốc gia nhất định. Vì vậy, để tránh việc khai thác và sử dụng các giá trị của tác phẩm, công trình khoa học của tác giả là công dân nước này trên lãnh thổ nước khác mà không được sự đồng ý của tác giả đó, giữa các quốc gia ký kết hoặc thỏa  thuận với nhau việc bảo hộ quyền tác giả của công dân nước sở tại ở nước ngoài và công dân nước ngoài ở nước sở tại. Thuật ngữ "quyền tác giả trong tư pháp quốc tế” ra đời từ thực tiễn đó của đời sống quốc tế.

Từ cuối thế kỷ XIX đến nay, giữa các quốc gia đã có nhiều cố gắng thiết lập hệ thống pháp luật nhằm bảo hộ quyền tác giả. Vì vậy, đã có nhiều điều ước quốc tế đa phương và song phương ra đời rất sớm và được nhiều quốc gia tham gia ký kết, chẳng hạn, Công Ước Becnơ (Berne, năm 1886); Công ước Giơnevơ (năm 1952). Ngoài các Hiệp định song phương về bảo hộ quyền tác giả, Việt Nam đã tham gia ký kết Công ước Giơnevơ, Công ước Becnơ. Hiện nay trên thế giới, việc bảo hộ quyền tác giả của các quốc gia được thể hiện dưới các hình thức: tham gia ký kết điều ước đa phương, ký kết điều ước song phương, theo nguyên tắc có đi có lại giữa các quốc gia với nhau.

Bảo hộ quyền tác giả ở Việt Nam được quy định tại Bộ luật dân sự năm 1995 và tiếp tục được ghi nhận trong Bộ luật dân sự năm 2005. Theo đó, tác giả là người Việt Nam có tác phẩm, công trình công bố hoặc sử dụng lần đầu tiên ở nước ngoài thì được hưởng quyền tác giả theo pháp luật nước đó. Tác giả là người nước ngoài có tác phẩm, công trình khoa học được công bố hoặc sử dụng lần đầu tiên tại Việt Nam thì được bảo hộ theo pháp luật Việt Nam hoặc theo điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia, ký kết.

Quyền phán quyết của quốc gia về hành chính và tư pháp trong việc giải quyết các vụ việc.

Quyền tài phán quốc gia được thực hiện đối với mọi cá nhân, tổ chức trong phạm vi lãnh thổ (trừ một số trường hợp) và trong những trường hợp nhất định, quyền tài phán quốc gia còn được thực thi cả ở bên ngoài lãnh thổ quốc gia.

Quyền của chủ thể đối với một tài sản, một khối tài sản trị giá được bằng tiền và có thể chuyển giao trong giao lưu dân sự.

Quyền tài sản bao gồm cả quyền sở hữu trí tuệ được quy định bởi pháp luật về sở hữu trí tuệ.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quyền tài sản được quy định tại Điều 115 Bộ luật dân sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 24 tháng 11 năm 2015.

Quyền cơ bản của công dân về lĩnh vực chính trị được ghi nhận trong đạo luật cơ bản của Nhà nước, theo đó nhà nước bảo đảm cho công dân có quyền tham gia trực tiếp hay gián tiếp vào việc quản lý nhà nước và xã hội.

Quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội của công dân Việt Nam được Hiến pháp năm 1992 quy định tại Điều 53. Quyền này quy định khả năng của công dân tham gia vào các hoạt động của Nhà nước, của xã hội, thể hiện vai trò làm chủ của nhân dân về chính trị. Quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội được công dân thực hiện bằng cách trực tiếp hoặc gián tiếp bao gồm hoạt động của công dân tham gia quản lý, tổ chức và xây dựng chính quyền nhà nước, tham gia thảo luận các vấn đề chung của cả nước và địa phương, kiến nghị với cơ quan nhà nước, biểu quyết khi nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân. Công dân còn tham gia quản lý nhà nước và xã hội thông qua hoạt động của các tổ chức xã hội, đoàn thể như thông qua mặt trận, công đoàn, đoàn thanh niên, hội phụ nữ...

Theo pháp luật hiện hành, quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội được quy định tại Điều 28 Hiến pháp năm 2013 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 28 tháng 11 năm 2013.

Quyền để lại tài sản của mình cho người khác sau khi chết, hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật.

Quyền để lại tài sản bao gồm: quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình, để lại tài sản cho người thừa kế theo pháp luật.

Quyền hưởng di sản bao gồm: quyền hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật.

Chỉ có cá nhân mới có đầy đủ các quyền để lại di sản, hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật. Các cơ quan, tổ chức chỉ có quyền hưởng di sản theo di chúc.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quyền thừa kế được quy định tại Điều 609 Bộ luật dân sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 24 tháng 11 năm 2015.

Quyền của cá nhân, thành viên hộ gia đình được để thừa kế quyền sử dụng đất của mình cho những người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật.

Thừa kế quyền sử dụng đất lần đầu tiên được Luật đất đai năm 1993 quy định và được tiếp tục khẳng định trong các quy định của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật đất đai năm 1998, Luật đất đai năm 2003.

Theo Luật đất đai năm 2013, đối tượng được để thừa kế quyền sử dụng đất, bao gồm: 1) Cá nhân, thành viên hộ gia đình; 2) Người Việt Nam định cư ở nước ngoài được mua nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam.

Cá nhân sử dụng đất không phải là đất thuê có quyền để thừa kế quyền sử dụng đất của mình theo di chúc hoặc theo pháp luật;

Hộ gia đình được Nhà nước giao đất, nếu trong hộ có thành viên chết thì quyền sử dụng đất của thành viên đó được để thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật. Trường hợp người được thừa kế là người Việt Nam định cư ở nước ngoài thuộc đối tượng được mua nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam thì được nhận thừa kế quyền sử dụng đất; nếu không thuộc đối tượng được mua nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam thì chỉ được hưởng giá trị của phần thừa kế đó.

 Hộ gia đình, cá nhân được Nhà nước cho thuê đất có quyền để thừa kế tài sản thuộc sở hữu của mình gắn liền với đất thuê, người nhận thừa kế được Nhà nước tiếp tục cho thuê đất theo mục đích đã được xác định.

Hộ gia đình, cá nhân được Nhà nước cho thuê đất trước ngày 01.7.2004 mà đã trả tiền thuê đất cho cả thời gian thuê hoặc đã trả trước tiền thuê đất cho nhiều năm mà thời hạn thuê đất đã được trả tiền còn lại ít nhất là 05 năm thì có quyền để thừa kế quyền sử dụng đất theo di chúc hoặc theo pháp luật trong thời hạn đã trả tiền thuê đất.

Hộ gia đình, cá nhân thuê lại đất trong khu công nghiệp thì có quyền để thừa kế tài sản thuộc sở hữu của mình gắn liền với đất thuê.

Hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép chuyển mục đích sử dụng đất từ đất không thu tiền sử dụng đất sang đất có thu tiền sử dụng đất hoặc thuê đất; Trường hợp chọn hình thức giao đất có thu tiền sử dụng thì có quyền để thừa kế quyền sử dụng đất; Trường hợp chọn hình thức thuê đất thì có quyền để thừa kế tài sản thuộc sở hữu của mình gắn liền với đất thuê.

Đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài được mua nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam thì có quyền để thừa kế nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở cho hộ gia đình, cá nhân, người Việt Nam định cư ở nước ngoài thuộc đối tượng được mua nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam theo quy định của pháp luật dân sự; trường hợp người thừa kế là người Việt Nam định cư ở nước ngoài không thuộc đối tượng được mua nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam hoặc cá nhân nước ngoài thì được hưởng giá trị của phần thừa kế đó.

Trình tự, thủ tục đăng ký thừa kế quyền sử dụng đất được quy định tại Điều 129 Luật đất đai năm 2003 và Điều 151 Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29.10.2004 của Chính phủ về thi hành Luật đất đai năm 2003. Người sử dụng đất được thực hiện quyền thừa kế quyền sử dụng đất khi có các điều kiện quy định tại khoản 1 Điều 106 Luật đất đai năm 2003.

là quyền của cơ sở giáo dục đại học được tự xác định mục tiêu và lựa chọn cách thức thực hiện mục tiêu; tự quyết định và có trách nhiệm giải trình về hoạt động chuyên môn, học thuật, tổ chức, nhân sự, tài chính, tài sản và hoạt động khác trên cơ sở quy định của pháp luật và năng lực của cơ sở giáo dục đại học..

(Theo Khoản 2, Điều 1, Luật Giáo dục đại học sửa đổi 2018) 

Quyền xét xử các vụ án hình sự, dân sự, hôn nhân gia đình, kinh tế, lao động, hành chính.

Quyền tư pháp là một trong những quyền lực quan trọng nhất của Nhà nước. Quyền tư pháp được giao cho Tòa án nhân dân thực hiện, ở các nước tư bản do quyền lực nhà nước tổ chức thực hiện theo nguyên tắc tam quyền phân lập nên quyền tư pháp độc lập với quyền lập pháp và quyền hành pháp, ở Việt Nam, quyền lực nhà nước là thống nhất nhưng có sự phân công và phối hợp giữa các Tòa án thực hiện quyền tư pháp với các cơ quan nhà nước thực hiện quyền lập pháp và quyền hành pháp.

Quyền của quốc gia được sử dụng lực lượng vũ trang chống lại hành động xâm lược vũ trang của bên ngoài.

Theo quy định của luật quốc tế thì quyền tự vệ chỉ được coi là hợp pháp khi quốc gia đã bị tấn công vũ trang trước và việc sử dụng lực lượng vũ trang để thực hiện quyền tự vệ phải phù hợp với pháp luật quốc tế.

Quyền đặc biệt mà nước tiếp nhận dành cho cơ quan lãnh sự và các thành viên của cơ quan này đóng tại nước mình nhằm tạo điều kiện thuận lợi để họ có thể hoàn thành chức năng lãnh sự.

Quyền ưu đãi và miễn trừ lãnh sự về cơ bản giống như quyền ưu đãi và miễn trừ ngoại giao nhưng ở mức độ hạn chế hơn. Nội dung của những quyền này được quy định trong Chương II Công ước Viên năm 1963 về quan hệ lãnh sự, cụ thể: trụ sở của cơ quan lãnh sự là bất khả xâm phạm trừ khi có sự đồng ý của người đứng đầu cơ quan hoặc khi có hỏa hoạn hay tai biến cần có biện pháp bảo vệ khẩn cấp. Hồ sơ, tài liệu của cơ quan lãnh sự là bất khả xâm phạm, cơ quan lãnh sự được miễn thuế, được tự do liên lạc... Viên chức lãnh sự chuyên nghiệp được hưởng quyền bất khả xâm phạm về thân thể trừ khi họ phạm trọng tội, được quyền miễn trừ tài phán trong khi thừa hành công vụ trừ những trường hợp ngoại lệ cụ thể. Viên chức lãnh sự được miễn chế độ bảo hiểm xã hội, miễn thuế... Các thành viên khác của cơ quan lãnh sự như nhân viên lãnh sự, nhân viên phục vụ, thành viên gia đình của các viên chức lãnh sự cũng được hưởng quyền ưu đãi và miễn trừ lãnh sự nhưng ở mức độ khác nhau và trong những điều kiện nhất định.

Quyền ưu đãi và miễn trừ lãnh sự đối với các cơ quan lãnh sự do viên chức lãnh sự danh dự đứng đầu và đối với các viên chức danh dự được quy định riêng trong Chương III Công ước Viên năm 1963.

Quyền đặc biệt mà nước tiếp nhận dành cho cơ quan đại diện ngoại giao và viên chức, nhân viên của cơ quan này đóng tại nước mình nhằm tạo điều kiện để họ hoàn thành chức năng ngoại giao.

Thời điểm phát sinh và kết thúc quyền ưu đãi và miễn trừ ngoại giao được quy định tại Điều 39, Điều 40 Công ước Viên năm 1961 về quan hệ ngoại giao, theo đó người được hưởng quyền ưu đãi và miễn trừ ngoại giao có được các quyền đó ngay từ khi vào lãnh thổ nước tiếp nhận để nhậm chức hoặc từ khi bộ ngoại giao (hoặc bộ phận nào đó) của nước tiếp nhận được thông báo bổ nhiệm của nước cử đến nếu người đó đã có mặt ở lãnh thổ nước tiếp nhận. Khi ở nước thứ ba, viên chức ngoại giao cũng được hưởng quyền ưu đãi, miễn trừ ngoại giao cần thiết để đến nước tiếp nhận nhậm chức hoặc để trở về nước mình. Các quyền ưu đãi và miễn trừ ngoại giao chấm dứt cùng với sự chấm dứt chức năng của viên chức hoặc nhân viên ngoại giao. Nội dung của quyền ưu đãi và miễn trừ ngoại giao tương đối rộng rãi, như quyền bất khả xâm phạm về trụ sở cơ quan đại diện ngoại giao, về tài liệu, thư tín ngoại giao, quyền bất khả xâm phạm về thân thể viên chức ngoại giao, quyền tự do liên lạc, ưu đãi về hải quan, về thuế...

Quyền ưu đãi và miễn trừ ngoại giao được ghi nhận trong nhiều điều ước quốc tế song phương và đa phương mà quan trọng nhất là Công ước Viên năm 1961 về quan hệ ngoại giao được thông qua tại Hội nghị Viên (Áo) ngày 14.6.1961.

Việc pháp luật quốc tế quy định nước nhận đại diện phải dành các quyền ưu đãi và miễn trừ ngoại giao cho cơ quan đại diện ngoại giao, viên chức và nhân viên của cơ quan này "không phải để làm lợi cho cá nhân mà để đảm bảo cho các cơ quan đại diện ngoại giao hoàn thành có hiệu quả các chức năng của họ với tư cách là đại diện cho các nước" (Lời nói đầu Công ước Viên 1961). Vì vậy, các viên chức, nhân viên ngoại giao không được lợi dụng các quyền ưu đãi và miễn trừ này để tiến hành các hoạt động vượt quá giới hạn cho phép hoặc nhằm chống lại nước sở tại. Nếu vi phạm, nước sở tại có thể ra tuyên bố không chấp nhận (persona-non-grata) đối với người đó.

Phù hợp với các quy định của pháp luật quốc tế, Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ban hành các văn bản pháp luật, trong đó có quyền ưu đãi và miễn trừ ngoại giao như Pháp lệnh hải quan năm 1990, Pháp lệnh về quyền ưu đãi miễn trừ dành cho cơ quan đại diện ngoại giao, cơ quan lãnh sự và cơ quan đại diện của các tổ chức quốc tế tại Việt Nam năm 1993...

Hình thức văn bản pháp luật bao gồm cả văn bản quy phạm pháp luật và văn bản áp dụng pháp luật do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành.

Quyết định là văn bản quy phạm pháp luật được dùng để ban hành các biện pháp, thể lệ cụ thể nhằm thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Ví dụ: Quyết định số 118/TTg ngày 27.02.1996 của Thủ tướng Chính phủ về việc hỗ trợ người có công với cách mạng cải thiện nhà ở; Quyết định số 196/2004/QĐ-TTg ngày 29.11.2004 phê duyệt quy hoạch tổng thể di dân, tái định cư Dự án thủy điện Sơn La. Quyết định có thể do Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Ủy ban nhân dân các cấp ban hành.

Quyết định là văn bản áp dụng pháp luật, thường gọi là văn bản cá biệt do cơ quan và cá nhân có thẩm quyền ban hành để giải quyết công việc hàng ngày của mình. Ví dụ: Quyết định tặng thưởng huân, huy chương và các danh hiệu cao quý cho các đơn vị và cá nhân cụ thể của Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ; quyết định cấp đất, thu hồi đất của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; quyết định tăng lương, đề bạt chức vụ cho viên chức của thủ trưởng cơ quan; quyết định của Tòa án nhân dân khi giải quyết vụ việc...

là văn bản của Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân.

(Theo Khoản 3, Điều 3, Luật Đặc xá 2018)