Thuật ngữ pháp lý

Là một nhóm cá thể của cùng một loài sinh vật sinh sống và phát triển trong một khu vực nhất định.

(Theo Khoản 26, Điều 3, Luật đa dạng sinh học 2008)

Là việc quan sát, đo đạc trực tiếp hoặc gián tiếp một cách có hệ thống các thông số biểu hiện trạng thái, hiện tượng, quá trình diễn biến của khí quyển, nước sông, suối, kênh, rạch, hồ và nước biển.
(Theo khoản 5 Điều 3 Luật khí tượng thủy văn 2015)

Là quá trình theo dõi có hệ thống về thành phần môi trường, các yếu tố tác động lên môi trường nhằm cung cấp thông tin đánh giá hiện trạng, diễn biến chất lượng môi trường và các tác động xấu đối với môi trường.
(Theo khoản 20 Điều 3 Luật bảo vệ môi trường 2014)

Là hoạt động thu thập, phân tích, đánh giá số liệu đo lường các yếu tố trong môi trường lao động tại nơi Làm việc để có biện pháp giảm thiểu tác hại đối với sức khỏe, phòng, chống bệnh nghề nghiệp
(Theo khoản 10 Điều 3 Luật an toàn, vệ sinh lao động 2015)

Là quá trình theo dõi có hệ thống về tài nguyên, môi trường biển và hải đảo, các yếu tố tác động đến tài nguyên, môi trường biển và hải đảo nhằm cung cấp thông tin, đánh giá hiện trạng diễn biến tài nguyên, môi trường biển và hải đảo và dự báo, cảnh báo các tác động xấu đối với tài nguyên, môi trường biển và hải đảo.
(Theo khoản 10 Điều 3 Luật tài nguyên, môi trường biển và hải đảo 2015)

Hoạt động giới thiệu đến người tiêu dùng về hoạt động kinh doanh hàng hóa, dịch vụ, bao gồm dịch vụ có mục đích sinh lời và dịch vụ không có mục đích sinh lời nhằm tạo ra sự hấp dẫn và kích thích người tiêu dùng nhằm thu hút người tiêu dùng quan tâm đến sản phẩm của mình.

Việc quảng cáo có thể do chính cá nhân, tổ chức có nhu cầu quảng cáo hoặc do một cơ quan kinh doanh dịch vụ quảng cáo thực hiện theo yêu cầu của người có nhu cầu. sản phẩm quảng cáo là sản phẩm thể hiện nội dung quảng cáo, hình thức quảng cáo. Người kinh doanh dịch vụ quảng cáo là tổ chức, cá nhân thực hiện một, một số hoặc tất cả các công đoạn của quá trình hoạt động quảng cáo nhằm mục đích sinh lời.

Nội dung quảng cáo gồm: những thông tin về sản phẩm, hàng hóa hoặc nội dung hoạt động được quảng cáo, thông tin về hoạt động kinh doanh hàng hóa, dịch vụ. Thông tin quảng cáo về hoạt động kinh doanh hàng hóa, dịch vụ phải bảo đảm trung thực, chính xác, rõ ràng, không gây phương hại cho người sản xuất kinh doanh, người tiêu dùng.

Về hình thức quảng cáo là sự thể hiện sản phẩm quảng cáo bằng tiếng nói, chữ viết, biểu tượng, màu sắc, ánh sáng, hình ảnh, hành động, âm thanh và các hình thức khác. Hình thức quảng cáo phải rõ ràng, dễ hiểu, có tính thẩm mỹ; phải có dấu hiệu phân biệt những thông tin quảng cáo với những thông tin không phải là quảng cáo để không gây nhầm lẫn cho người sản xuất, kinh doanh, người tiêu dùng.

Trong hoạt động quảng cáo, có những hành vi bị nghiêm cấm là: làm tiết lộ bí mật nhà nước, phương hại đến độc lập, chủ quyền quốc gia, quốc phòng, an ninh và an toàn xã hội; quảng cáo trái với truyền thống lịch sử, văn hóa, đạo đức, thuần phong mỹ tục của dân tộc Việt Nam; sử dụng quốc kỳ, đảng kỳ, quốc huy, quốc ca hoặc giai điệu quốc ca, hình ảnh Lãnh tụ, hình ảnh đồng tiền Việt Nam, hình ảnh biển giao thông để quảng cáo; quảng cáo gian dối; quảng cáo làm ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị, cảnh quan môi trường và trật tự an toàn giao thông; lợi dụng quảng cáo để xúc phạm danh dự, uy tín hoặc xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; quảng cáo sản phẩm, hàng hóa chưa được phép lưu thông, dịch vụ chưa được phép thực hiện ở thời điểm quảng cáo; quảng cáo hàng hóa, dịch vụ mà pháp luật cấm quảng cáo hoặc cấm kinh doanh.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quảng cáo được quy định tại Luật quảng cáo năm 2012 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 21 tháng 6 năm 2012.

Hoạt động xúc tiến thương mại của thương nhân nhằm giới thiệu với khách hàng về hoạt động kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.

Theo quy định của Luật thương mại năm 1997 cũng như Luật thương mại 2005 thì quyền quảng cáo thương mại thuộc về thương nhân. Theo quy định tại Điều 103 Luật thương mại năm 2005, thương nhân, chi nhánh của thương nhân Việt Nam và chi nhánh của thương nhân nước ngoài được phép hoạt động ở Việt Nam được quyền tự mình quảng cáo về hoạt động sản xuất, hàng hóa, dịch vụ của mình hoặc thuê tổ chức kinh doanh dịch vụ quảng cáo thương mại thực hiện. Riêng thương nhân nước ngoài muốn quảng cáo thương mại phải thuê tổ chức kinh doanh dịch vụ quảng cáo thương mại Việt Nam thực hiện. Tuy nhiên, văn phòng đại diện của thương nhân không được trực tiếp thực hiện việc quảng cáo thương mại, chỉ khi có sự Ủy quyền của thương nhân mới có quyền ký hợp đồng với thương nhân kinh doanh quảng cáo để thực hiện việc quảng cáo.

Hoạt động quảng cáo có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cho công chúng những thông tin cần thiết về hàng hóa, dịch vụ trên thị trường qua đó thúc đẩy công việc kinh doanh của thương nhân. Nhưng quảng cáo có thể tác động xấu tới lợi ích người tiêu dùng và sự cạnh tranh lành mạnh trong kinh doanh. Do đó, pháp luật quy định cụ thể về hoạt động quảng cáo và sản phẩm quảng cáo thương mại bị cấm, các yêu cầu trong việc sử dụng phương tiện quảng cáo cũng như điều kiện để thương nhân kinh doanh dịch vụ quảng cáo thương mại.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quảng cáo thương mại được quy định tại Mục 2, Chương IV Luật thương mại năm 2005 do Quốc hội khóa 11 ban hành ngày 14 tháng 6 năm 2005.

 được xác định theo quê quán của cha hoặc mẹ theo thỏa thuận của cha, mẹ hoặc theo tập quán được ghi trong tờ khai khi đăng ký khai sinh.
(Theo khoản 8 Điều 4 Luật Hộ tịch 2014)

Bài hát chính thức của quốc gia được dùng khi có nghi lễ trọng thể.

Quốc ca của mỗi quốc gia thường được quy định trong hiến pháp của quốc gia đó.

Hiến pháp năm 1992 quy định: "Quốc ca nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhạc và lời bài Tiến quân ca" (Điều 143).

Tác giả của bài Tiến quân ca là nhạc sĩ Văn Cao. Bài Tiến quân ca đã được Hiến pháp năm 1946 quy định là Quốc ca của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quốc ca được quy định tại Khoản 3 Điều 13 Hiến pháp năm 2013 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 28 tháng 11 năm 2013.

Thực thể pháp lý - chính trị được cấu thành bởi ba yếu tố là lãnh thổ, dân cư, chủ quyền.

Quốc gia chọn chính sách trung lập là đường lối cơ bản trong chính sách đối ngoại của mình.

Quốc gia trung lập thường không tham gia vào các khối liên minh quân sự, không tham gia vào các cuộc xung đột vũ trang mang tính chất quốc tế trừ khi để thực hiện quyền tự vệ hoặc nhằm mục đích nhân đạo. Hiện nay, trên thế giới có các quốc gia trung lập như Áo, Thụy Sĩ...

Tên gọi chính thức của một nước, một quốc gia.

Đối với các dân tộc, việc đặt quốc hiệu, tên nước thường gắn liền với một sự kiện có tầm quan trọng to lớn mang ý nghĩa của một phương thức khẳng định quyền tồn tại của một nước, một quốc gia có một địa bàn lãnh thổ riêng, có dân cư đông đảo với tính cách là một chủ thể độc lập, có chủ quyền.

Trong lịch sử Việt Nam, việc đặt quốc hiệu, đổi tên nước luôn gắn liền với một số sự kiện trọng đại, đánh dấu một thời kỳ phát triển mới của đất nước đang được mở ra, khẳng định quyền tồn tại trong độc lập, tự chủ với tính cách là một quốc gia, một nhà nước độc lập, có lãnh thổ, sông núi riêng và một biên thùy, có phong tục, pháp luật riêng: 18 đời Vua Hùng dựng nước và giữ nước đặt tên nước là Văn Lang; Thục Phán An Dương Vương được Vua Hùng nhường ngôi đổi tên nước là Âu Lạc. Thế kỷ thứ VI, Lý Bí đánh thắng quân Lương, giành được quyền độc lập, lên ngôi Hoàng đế - Lý Nam Đế, đặt tên nước là Vạn Xuân; Đinh Bộ Lĩnh giữa thế kỷ thứ X, dẹp được loạn 12 sứ quân, thống nhất đất nước, lên ngôi Hoàng đế, đặt tên nước là Đại Cồ Việt (năm 968); Lý Công Uẩn lên làm vua, đổi tên nước là Đại Việt và dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long mở ra một trang sử mới trong lịch sử dân tộc; Lê Lợi cùng với quân dân sau 10 năm chiến đấu, lật đổ được ách nô dịch của triều đại nhà Minh, giành được quyền độc lập, tự chủ cho dân tộc, khôi phục lại tên nước Đại Việt; Gia Long thắng được triều đại Tây Sơn, đặt quyền cai trị lên cả nước, đặt quốc hiệu Việt Nam, với tư cách là một quốc gia thống nhất. Trong thời đại ngày nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, năm 1945 nhân dân Việt Nam làm Cách mạng tháng Tám thành công, lật đổ ách thống trị thực dân và chế độ quân chủ, lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa; kháng chiến chống Mỹ đại thắng, miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất và kỳ họp đầu tiên của Quốc hội thống nhất đã quyết định đổi tên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa thành Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Quốc hội xuất hiện từ khi xuất hiện nhà nước tư sản. Tiếng Anh gọi là Congress. Trong nhà nước tư sản, với nguyên tắc "tam quyền phân lập" quốc hội là cơ quan nắm quyền lập pháp; là cơ quan làm việc theo chế độ hội nghị và biểu quyết theo đa số, vì vậy quốc hội còn gọi là nghị viện. Phần lớn quốc hội của các nước tư bản được chia làm hai viện là thượng nghị viện (hay còn gọi là viện nguyên lão) và hạ nghị viện (hay viện dân biểu). Tuy nhiên, cũng có một số nước theo chế độ một viện như Phần Lan, Thụy Điển, Na Uy...

Quốc hội theo nghĩa Hán Việt là đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc hay còn gọi là quốc dân đại hội. Quốc hội đầu tiên của Việt Nam được ra đời trên cơ sở của cuộc tổng tuyển cử ngày 6.1.1946. Tiền thân của Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Quốc dân đại hội Tân Trào (tháng 8 năm 1945). Từ năm 1946 đến nay, đã qua 11 lần bầu cử quốc hội và Quốc hội hiện nay là Quốc hội khóa XI.

Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam do cử tri cả nước trực tiếp bầu ra theo các nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín. Quốc hội có nhiệm kỳ là 5 năm.

Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền lập hiến và lập pháp.

Quốc hội quyết định các chính sách cơ bản về đối nội và đối ngoại, nhiệm vụ kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh của đất nước, các nguyên tắc chủ yếu về tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước, về quan hệ xã hội và hoạt động của công dân.

Quốc hội thực hiện quyền giám sát tối cao đối với toàn bộ hoạt động của bộ máy nhà nước.

Quốc hội vừa mang chủ quyền nhà nước vừa mang chủ quyền của nhân dân.

Quốc hội có những nhiệm vụ và quyền hạn sau: 1) Làm Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp, làm luật và sửa đổi luật, quyết định chương trình xây dựng luật, pháp lệnh; 2) Thực hiện quyền giám sát tối cao việc tuân theo Hiến pháp, luật và nghị quyết của Quốc hội; xét báo cáo hoạt động của Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao; 3) Quyết định kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; 4) Quyết định chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia; quyết định dự toán ngân sách nhà nước và phân bổ ngân sách nhà nước trung ương, phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước, quy định, sửa đổi hoặc bãi bỏ các thứ thuế; 5) Quyết định chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo của Nhà nước; 6) Quy định tổ chức và hoạt động của Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và chính quyền địa phương; 7) Bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước; Chủ tịch Quốc hội, các Phó Chủ tịch Quốc hội và các Ủy viên Ủy ban thường vụ Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao; phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng Chính phủ về việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Thủ tướng, bộ trưởng và các thành viên khác của Chính phủ; phê chuẩn đề nghị của Chủ tịch nước về danh sách thành viên Hội đồng quốc phòng và an ninh; bỏ phiếu tín nhiệm đối với những người giữ các chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn; 8) Quyết định thành lập, bãi bỏ các bộ và cơ quan ngang bộ của Chính phủ, thành lập mới, nhập, chia, điều chỉnh địa giới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; thành lập hoặc giải tán đơn vị hành chính  kinh tế đặc biệt; 9) Bãi bỏ các văn bản của Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao trái với Hiến pháp, luật và nghị quyết của Quốc hội; 10) Quyết định đại xá; 11) Quyết định hàm, cấp trong các lực lượng vũ trang nhân dân, hàm cấp ngoại giao và những hàm, cấp nhà nước khác; quy định huân chương, huy chương và danh hiệu vinh dự nhà nước; 12) Quyết định vấn đề về chiến tranh và hòa bình; quy định về tình trạng khẩn cấp, các biện pháp đặc biệt khác bảo đảm quốc phòng và an ninh quốc gia; 13) Quyết định chính sách cơ bản về đối ngoại; phê chuẩn hoặc bãi bỏ Điều ước quốc tế do Chủ tịch nước trực tiếp ký. Phê chuẩn hoặc bãi bỏ các điều ước quốc tế khác đã được ký kết hoặc gia nhập theo đề nghị của Chủ tịch nước; 14) Quyết định việc trưng cầu ý dân.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, Quốc hội được quy định tại Chương V Hiến pháp năm 2013 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 28 tháng 11 năm 2013.

Chuyển đất đai thuộc các chủ sở hữu khác nhau thành sở hữu của Nhà nước.

Ở nước ta, việc quốc hữu hóa đất đai được tiến hành từng bước phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của từng giai đoạn phát triển của đất nước. Sau khi giành được chính quyền, Nhà nước ta tiến hành cải cách ruộng đất tịch thu đất đai của thực dân, địa chủ, phong kiến chia cho người nông dân. Tiếp theo vào những năm 60 và 80 của thế kỷ XX, vận động người nông dân tự nguyện góp ruộng đất và các tư liệu sản xuất khác vào làm ăn tập thể trong các hợp tác xã, tập đoàn sản xuất. Hiến pháp năm 1980 ra đời quy định: Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước thống nhất quản lý. Hiến pháp năm 1992 tiếp tục duy trì và củng cố quy định này của Hiến pháp năm 1980.

Điều 17 Hiến pháp năm 1992 quy định: Đất đai, rừng núi, sông hồ, nguồn nước, tài nguyên trong lòng đất, nguồn lợi ở vùng biển, thềm lục địa và vùng trời, phần vốn và tài sản do Nhà nước đầu tư vào các xí nghiệp, công trình thuộc các ngành và lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học, kỹ thuật, ngoại giao, quốc phòng, an ninh cùng các tài sản khác mà pháp luật quy định là của Nhà nước đều thuộc sở hữu toàn dân.

Huy hiệu tượng trưng cho quốc gia.

Con dấu của các cơ quan quyền lực nhà nước như Quốc hội, Hội đồng nhân dân; của các cơ quan hành chính nhà nước như Chính phủ, Ủy ban nhân dân; của cơ quan xét xử như Tòa án; của cơ quan kiểm sát như Viện kiểm sát đều phải có hình quốc huy thể hiện quyền uy nhà nước.

Quốc huy của mỗi quốc gia thường được quy định trong đạo luật cơ bản của Nhà nước.

Hiến pháp năm 1992 quy định: "Quốc huy nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam hình tròn, nền đỏ, ở giữa có ngôi sao vàng năm cánh, chung quanh có bông lúa, ở dưới có nửa bánh xe răng cưa và dòng chữ: Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" (Điều 142).

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quốc huy được quy định tại Khoản 2 Điều 13 Hiến pháp năm 2013 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 28 tháng 11 năm 2013.

Kế hoạch nhà nước, đời sống nhân dân là những vấn đề lớn có ý nghĩa quan trọng đối với sự củng cố, phát triển của Nhà nước và nâng cao đời sống nhân dân.

Quốc kế dân sinh là một thuật ngữ Hán Việt nói lên tầm quan trọng của kế hoạch nhà nước và đời sống nhân dân.

Ngày thành lập nhà nước.

Quốc khánh là ngày lễ chính thức lớn nhất của quốc gia vì nó được coi là ngày khai sinh của một quốc gia, một dân tộc.

Quốc khánh thường là ngày có sự kiện được coi là trọng đại nhất trong lịch sử của một quốc gia. Các quốc gia thường lấy ngày cách mạng thành công, ngày tuyên bố độc lập hay ngày thành lập chính thể mới làm ngày quốc khánh.

Ngày quốc khánh của mỗi quốc gia thường được quy định trong đạo luật cơ bản của Nhà nước.

Hiến pháp năm 1992 quy định: "Ngày tuyên ngôn độc lập 2.9.1945 là ngày Quốc khánh" (Điều 145).

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quốc khánh được quy định tại Khoản 4 Điều 13 Hiến pháp năm 2013 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 28 tháng 11 năm 2013.

Cờ tượng trưng cho quốc gia.

Quốc kỳ của mỗi quốc gia thường được quy định trong đạo luật cơ bản của Nhà nước.

Hiến pháp năm 1992 quy định: "Quốc kỳ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam có hình chữ nhật, chiều rộng bằng hai phần ba chiều dài, nền đỏ, ở giữa có ngôi sao vàng năm cánh" (Điều 141).

Cờ đỏ sao vàng năm cánh đã được Hiến pháp năm 1946 quy định là quốc kỳ của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quốc kỳ được quy định tại Khoản 1 Điều 13 Hiến pháp năm 2013 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 28 tháng 11 năm 2013.

Là công cuộc giữ nước bằng sức mạnh tổng hợp của toàn dân tộc, trong đó sức mạnh quân sự Là đặc trưng, lực lượng vũ trang nhân dân Làm nòng cốt.

(Theo Khoản 1, Điều 2, Luật Quốc phòng 2018)

Chính sách lớn, quan trọng của Nhà nước .Ví dụ: Quốc sách giáo dục, quốc sách khoa học, công nghệ là những chính sách lớn và quan trọng của nhà nước về giáo dục, khoa học và công nghệ.

1. Danh dự, uy tín của một quốc gia.

Thuật ngữ "quốc thể” thường được dùng để chỉ về danh dự, uy tín của một quốc gia, nhất là trong quan hệ với các nước khác. Những người đại diện của một quốc gia không được phép làm điều gì có thể làm mất thể diện, danh dự hay làm giảm uy tín của quốc gia đó. Mọi hành vi gây nguy hại cho độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ cho một quốc gia do công dân của một nước thực hiện như làm gián điệp cho nước ngoài, kêu gọi dùng vũ lực lật đổ chính quyền hợp hiến ở nước mình đều bị coi là phản bội Tổ quốc và bị trừng trị nghiêm khắc.

2. Chế độ nhà nước của quốc gia.

Thuật ngữ “quốc thể” khi được hiểu là chế độ nhà nước của một quốc gia thì chế độ đó thường được quy định ngay trong Hiến pháp của quốc gia. Theo Hiến pháp năm 1992, thì Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Bộ máy cơ quan nhà nước Việt Nam ở cấp trung ương bao gồm: Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Trong Chính phủ có các bộ, cơ quan ngang bộ và cơ quan trực thuộc Chính phủ. Bộ máy nhà nước Việt Nam ở cấp địa phương bao gồm Ủy ban nhân dân, Hội đồng nhân dân và các cơ quan chuyên môn của Ủy ban nhân dân thuộc ba cấp tỉnh, huyện, xã.

Văn bản do cơ quan có thẩm quyền của quốc gia cấp nhằm xác nhận tư cách đại diện hợp pháp của người đại diện chính thức cho quốc gia đó khi tham gia quan hệ quốc tế.

Mối liên hệ pháp lý giữa cá nhân đối với nhà nước nhất định, biểu hiện ở tổng thể các quyền và nghĩa vụ của người đó được pháp luật của Nhà nước quy định và bảo đảm thực hiện.

Quốc tịch mang tính ổn định tương đối và bền vững. Nó gắn với một người kể từ khi người đó được sinh ra trừ một số trường hợp vì những lý do nhất định có thể có sự thay đổi quốc tịch.

Một người có quốc tịch có nghĩa họ là công dân của nước mà họ mang quốc tịch. Vì vậy, nhà nước phải có quyền và nghĩa vụ nhất định đối với công dân của mình và ngược lại, công dân cũng phải có quyền và nghĩa vụ đối với nhà nước mà mình mang quốc tịch.

Điều kiện, cách thức hưởng quốc tịch, mất quốc tịch, thay đổi quốc tịch do pháp luật của mỗi nước quy định. Sự khác nhau trong quy định của các nước về cách thức hưởng và mất quốc tịch là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng người có nhiều quốc tịch và người không quốc tịch.

Ở Việt Nam, ngày 28.6.1988 tại kỳ họp thứ ba Quốc hội Khóa VIII đã chính thức thông qua Luật quốc tịch Việt Nam. Lần đầu tiên ở nước ta có văn bản pháp luật hoàn chỉnh điều chỉnh các vấn đề về quốc tịch Việt Nam. Tuy nhiên, qua thời gian áp dụng, Luật quốc tịch 1988 đã bộc lộ một số hạn chế nhất định cần được khắc phục. Ngày 20.5.1998, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Khóa X, kỳ họp thứ 3 đã thông qua Luật quốc tịch mới. Luật này có hiệu lực từ ngày 01.01.1999 thay thế Luật quốc tịch 1988.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quốc tịch được quy định theo Luật quốc tịch Việt Nam năm 2008 do Quốc hội khóa 12 ban hành ngày 13 tháng 11 năm 2008.

Tình trạng pháp lý của một pháp nhân (xt. Pháp nhân).

Mỗi pháp nhân chỉ được coi là hợp pháp khi nó được thành lập và hoạt động phù hợp với pháp luật của nước mà nó mang quốc tịch (Xt. Quốc tịch).

Pháp luật và thực tiễn quốc tế thường căn cứ vào những yếu tố dưới đây để xác định quốc tịch của một pháp nhân: 1) Nơi đặt trụ sở của pháp nhân; 2) Trung tâm các hoạt động của pháp nhân; 3) Pháp luật của nước mà pháp nhân được thành lập; và 4) Trong những trường hợp đặc biệt căn cứ vào quốc tịch của người thực sự làm chủ hay lãnh đạo pháp nhân đó.

Trong bối cảnh của toàn cầu hóa hiện nay, vấn đề "hai quốc tịch" của pháp nhân cũng được đặt ra, nhất là đối với những công ty, tập đoàn đa hay xuyên quốc gia, những công ty mẹ và công ty con... Có nhiều trường hợp trụ sở của pháp nhân đặt ở nước này nhưng trung tâm các hoạt động của pháp nhân đó lại ở nước khác hoặc ở nhiều nước khác nhau; pháp nhân được thành lập theo luật của nước này nhưng lại hoạt động chính ở nước khác hoặc không có nơi hoạt động cố định; cổ đông mang nhiều quốc tịch khác nhau. Vì vậy, đối với những trường hợp này, thường căn cứ vào những yếu tố sau (theo thứ tự ưu tiên): 1) Trung tâm hoạt động; 2) Nơi đặt trụ sở; và 3) Luật của nước nơi pháp nhân đặt trụ sở.

Bộ luật dân sự của Việt Nam quy định một tổ chức chỉ được công nhận là pháp nhân khi có đủ các điều kiện: 1) Được thành lập hợp pháp; 2) Có cơ cấu tổ chức chặt chẽ; 3) Có tài sản độc lập với cá nhân, tổ chức khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản đó; 4) Nhân danh mình tham gia các quan hệ pháp luật một cách độc lập.

Đối với doanh nghiệp, theo Luật doanh nghiệp năm 2005 của Việt Nam, phải đáp ứng các điều kiện sau; 1) Có tên riêng; 2) Có tài sản; 3) Có trụ sở giao dịch ổn định; 4) Được đăng ký kinh doanh theo quy định của của pháp luật.

Mối liên hệ về mặt pháp lý của pháp nhân với quốc gia nước ngoài xác lập tư cách pháp lý của pháp nhân đó.

Để xác định năng lực pháp luật dân sự của pháp nhân nước ngoài, người ta thường căn cứ theo pháp luật của nước mà pháp nhân đó có quốc tịch.

Theo pháp luật các nước, quốc tịch của pháp nhân thường được xác định căn cứ theo một trong những dấu hiệu sau: 1) Nơi thành lập pháp nhân (nơi đăng ký điều lệ của pháp nhân đó). Luật Anh, Mỹ, Việt Nam áp dụng tiêu chuẩn này; 2) Nơi đặt trung tâm quản lý hành chính của pháp nhân (luật các nước Tây Âu); 3) Nơi có cơ sở kinh doanh chính của pháp nhân (luật các nước đang phát triển).

Tình trạng một tàu thỦy hoặc tàu bay có một quốc tịch, đó là quốc tịch của nước mà tàu thuỳ đó mang cờ và tàu bay đó mang phù hiệu.

Khác với pháp nhân thông thường, tàu thỦy và tàu bay không có trụ sở và không bị giới hạn về nơi đặt trụ sở hay phạm vi hoạt động, nên việc đăng ký quốc tịch của tàu bay và tàu thỦy hoàn toàn theo mong muốn của chủ sở hữu. Công ước Chicago ngày 07.12.1944 về hàng không dân dụng quy định tàu bay có quốc tịch của quốc gia mà tàu bay được đăng ký (Điều 17) và một tàu bay không thể được đăng ký tại hai hay nhiều quốc gia (Điều 18) và phải mang dấu hiệu đăng ký và quốc tịch phù hợp (Điều 20). Điều 10 Luật hàng không dân dụng năm 1992 quy định sau khi tàu bay dân dụng đăng ký vào sổ đăng bạ tàu bay dân dụng của Việt Nam thì có quốc tịch Việt Nam và được gắn dấu hiệu quốc tịch (Điều 10). Đối với tàu biển, Bộ luật hàng hải quy định tàu biển chỉ được đăng ký vào "Sổ đăng ký tàu biển quốc gia" của Việt Nam sau khi không còn mang quốc tịch tàu biển của nước ngoài và sau khi hoàn thành thủ tục đăng ký sẽ được cấp "Giấy chứng nhận đăng ký tàu biển Việt Nam". Giấy này đồng thời là bằng chứng về quốc tịch Việt Nam của tàu.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quốc tịch của tàu bay được quy định tại Mục 1, Chương 2 Luật hàng không dân dụng năm 2006 do Quốc hội khóa 11 ban hành ngày 29 tháng 6 năm 2006.

Bộ trưởng ngoại giao hoặc Bộ trưởng không Bộ ở một số nước (Xt. Bộ trưởng; Ngoại trưởng; Bộ trưởng Bộ ngoại giao).

Khoản tài chính dự trữ được lập dùng để chi trả cho các đối tượng được hưởng bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật.

Quỹ bảo hiểm xã hội được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau, gồm: 1) Sự đóng góp của người sử dụng lao động và người lao động; 2) Sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước; 3) Lợi nhuận thu được từ hoạt động đầu tư, bảo tồn và tăng trưởng quỹ; 4) Viện trợ, tài trợ của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước và các nguồn tài chính khác.

Quản lý quỹ bảo hiểm xã hội do cơ quan bảo hiểm xã hội thực hiện. Việc quản lý quỹ bảo hiểm xã hội phải được thực hiện tập trung, thống nhất và thực hiện chế độ hạch toán độc lập với ngân sách nhà nước và được nhà nước bảo hộ. Cơ quan bảo hiểm xã hội các cấp thực hiện các nghiệp vụ chi trả cho các đối tượng được hưởng bảo hiểm khi có đủ điều kiện bảo hiểm phát sinh.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quỹ bảo hiểm xã hội được quy định tại Chương V Luật bảo hiểm xã hội năm 2014 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 20 tháng 11 năm 2014.

Một văn bản hoặc toàn thể các văn bản có chứa quy phạm pháp luật hoặc quy phạm xã hội do cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ban hành theo thủ tục, trình tự nhất định, có hiệu lực bắt buộc thi hành đối với các thành viên của cơ quan, tổ chức thuộc phạm vi điều chỉnh của quy chế.

Quy chế thường được ban hành để quy định những vấn đề về tổ chức, hoạt động của một cơ quan, tổ chức, cộng đồng; về thủ tục, trình tự tiến hành một hoạt động nghiệp vụ cụ thể; địa vị pháp lý, trách nhiệm, thẩm quyền, phương thức tham gia hoạt động chung của một loại đối tượng nhất định.

Quy chế pháp lý của tư pháp quốc tế áp dụng cho người nước ngoài tại nước sở tại, theo đó, trừ những trường hợp ngoại lệ cụ thể, người nước ngoài được hưởng những quyền dân sự, kinh tế tương tự như những quyền mà công dân nước sở tại được hưởng hoặc theo đó nước sở tại sẽ dành cho cá nhân, pháp nhân hoặc hàng hóa hoặc dịch vụ của nước được hưởng quy chế đãi ngộ quốc gia sự đối xử không kém thuận lợi hơn sự đối xử mà nước sở tại dành cho cá nhân, pháp nhân hoặc hàng hóa hoặc dịch vụ của nước sở tại.

Thông thường, quy chế đãi ngộ quốc gia sẽ được quy định theo từng lĩnh vực cụ thể như quy chế đãi ngộ quốc gia trong thương mại hàng hóa, quy chế đãi ngộ quốc gia trong thương mại dịch vụ, quy chế đãi ngộ quốc gia trong đầu tư; quy chế đãi ngộ quốc gia trong sở hữu trí tuệ...

Nội dung của quy chế đãi ngộ quốc gia được thể hiện rất khác nhau trong pháp luật các nước và các điều ước quốc tế. Ví dụ: “Trong quan hệ hôn nhân và gia đình với công dân Việt Nam, người nước ngoài tại Việt Nam được hưởng các quyền và nghĩa vụ như công dân Việt Nam, trừ trường hợp pháp luật Việt Nam có quy định khác” (khoản 2 Điều 100 Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam năm 2000). Điều 2 Chương I Hiệp định thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ quy định: “Nước ký kết này có nghĩa vụ áp dụng sự đối xử không kém thuận lợi hơn sự đối xử dành cho hàng hóa tương tự của mỗi bên với điều kiện tuân thủ những ngoại lệ và lộ trình do hai bên thỏa  thuận. Các quy chế đãi ngộ quốc gia cũng được áp dụng thích hợp cho quyền sở hữu trí tuệ, thương mại dịch vụ, quan hệ đầu tư giữa hai nước".