Thuật ngữ pháp lý

Là chỉ tiêu được dự báo, xác định, lựa chọn Làm cơ sở đề xuất các phương án, giải pháp quy hoạch xây dựng bao gồm quy mô dân số, đất đai, chỉ tiêu về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội và môi trường.
(Theo khoản 8 Điều 3 Luật xây 2014)

Chi tiêu do nhà nước tiến hành để đảm bảo điều kiện vật chất trong việc thực hiện các chức năng của nhà nước.

Chi tiêu nhà nước gắn liền với sự xuất hiện của nhà nước trong lịch sử. Trong nhà nước chiếm hữu nô lệ và nhà nước phong kiến, các khoản chi tiêu của nhà nước với các khoản chi tiêu của gia đình vua, chúa phong kiến không có sự tách biệt. Giai cấp tư sản hình thành trong lòng xã hội phong kiến, đại diện cho một lực lượng sản xuất tiến bộ hơn đã tiến hành cuộc đấu tranh buộc nhà nước phong kiến phải thừa nhận các chuẩn mực tài chính quốc gia mới, dẫn tới việc thiết lập ngân sách nhà nước, tách bạch các khoản chi tiêu mang tính quốc gia và những khoản chi tiêu riêng của gia đình vua chúa phong kiến. Từ khi có ngân sách nhà nước, quỹ ngân sách nhà nước là nguồn tài chính bảo đảm điều kiện vật chất để thực hiện các chức năng của nhà nước, nên chi ngân sách nhà nước đồng nghĩa với chi tiêu nhà nước.

Các đạo luật về ngân sách của Nhà nước Việt Nam qua các thời kỳ đều khẳng định, các khoản chi ngân sách nhà nước nhằm bảo đảm thực hiện chức năng, nhiệm vụ của nhà nước.

Là chỉ tiêu để quản lý phát triển không gian, kiến trúc được xác định cụ thể cho một khu vực hay một lô đất bao gồm mật độ xây dựng, hệ số sử dụng đất, chiều cao xây dựng tối đa, tối thiểu của công trình.
(Theo khoản 7 Điều 3 Luật xây 2014)

 phản ánh đặc điểm về quy mô, tốc độ phát triển, cơ cấu, trình độ phổ biến, quan hệ tỷ lệ của bộ phận hoặc toàn bộ hiện tượng kinh tế - xã hội t
(Theo khoản 3 Điều 3 Luật thống kê 2015)

Là nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước để trả các khoản nợ đến hạn phải trả, bao gồm khoản gốc, lãi, phí và chi phí khác phát sinh từ việc vay.
(Theo khoản 7 Điều 4 Luật ngân sách nhà nước 2015)

Tách các tội phạm hoặc các bị can trong cùng một vụ án thành những vụ án riêng lẻ.

Chia tách vụ án được quy định tại Điều 117 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003. Việc chia tách vụ án hình sự là để tiến hành việc điều tra và xử lý các tội phạm được đầy đủ, nhanh chóng, kịp thời phục vụ tốt yêu cầu đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm.

Việc tách vụ án hình sự thường được tiến hành ở khâu điều tra và chỉ được thực hiện trong những trường hợp cụ thể và thật sự cần thiết, khi không thể hoàn thành sớm việc điều tra đối với tất cả các tội phạm: 1) Bị can phạm nhiều tội nhưng nếu xử lý chung trong một vụ án sẽ không thể hoàn thành việc điều tra trong thời hạn theo luật định; 2) Trong vụ án có nhiều bị can nhưng không xác định được một hoặc một số bị can hiện ở đâu; 3) Có sự tham gia phạm tội của người chưa thành niên trong vụ án và xét thấy cần thiết phải điều tra xử lý riêng đối với người chưa thành niên.

Nếu việc tách vụ án có ảnh hưởng đến việc xác định sự thật khách quan và toàn diện của vụ án thì không được tách vụ án. Quyết định tách vụ án phải được gửi cho Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, chia tách vụ án hình sự được quy định tại Điều 170 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11 năm 2015.

Chuyển một pháp nhân thành nhiều pháp nhân độc lập khác nhau.

Một pháp nhân có thể chia, tách thành nhiều pháp nhân theo điều lệ của pháp nhân hoặc theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Trong trường hợp chia, pháp nhân bị chia chấm dứt tồn tại; quyền, nghĩa vụ dân sự của pháp nhân đó được chuyển giao cho các pháp nhân mới theo quyết định chia pháp nhân phù hợp với mục đích hoạt động của pháp nhân.

Trường hợp tách, thì chỉ tách một bộ phận của pháp nhân thành một pháp nhân độc lập và việc tách này không làm ảnh hưởng đến sự tồn tại, hoạt động của pháp nhân bị tách. Sau khi tách, các pháp nhân mới thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình phù hợp với mục đích hoạt động của pháp nhân đó.

 (Hành vi) cố ý chuyển dịch một cách trái pháp luật tài sản đang thuộc sự quản lý của người khác vào phạm vi sở hữu của mình.

Chiếm đoạt là quá trình vừa làm cho chủ tài sản mất hẳn tài sản (mất khả năng thực tế thực hiện quyền sở hữu của mình) vừa tạo cho người chiếm đoạt có tài sản đó (có khả năng thực tế thực hiện việc chiếm hữu, việc sử dụng và việc định đoạt tài sản). Đối tượng của hành vi này chỉ có thể là tài sản còn trong sự chiếm hữu, sự quản lý của chủ tài sản. Đây là dấu hiệu cho phép phân biệt hành vi chiếm đoạt với hành vi chiếm giữ trái phép. Đối tượng của hành vi chiếm giữ trái phép là tài sản đã thoát khỏi sự chiếm hữu, sự quản lý của chủ tài sản hoặc là tài sản chưa có người quản lý. Lỗi của người có hành vi chiếm đoạt là lỗi cố ý. Họ biết tài sản chiếm đoạt là tài sản đang có người quản lý nhưng vẫn mong muốn biến tài sản đó thành tài sản của mình. Trường hợp có sự nhầm tưởng là tài sản của mình hoặc là tài sản không có người quản lý đều không phải là trường hợp chiếm đoạt.

Hành vi chiếm đoạt coi là bắt đầu khi người chiếm đoạt bắt đầu thực hiện việc làm mất khả năng chiếm hữu của chủ tài sản để tạo khả năng đó cho mình. Hành vi này hoàn thành khi người chiếm đoạt đã làm chủ được tài sản chiếm đoạt (đã chiếm đoạt được).

Hành vi chiếm đoạt có thể được thực hiện bằng những thủ đoạn khác nhau như lén lút, lừa dối, dùng vũ lực, lợi dụng chức vụ quyền hạn... Tùy thuộc vào thủ đoạn chiếm đoạt mà hành vi chiếm đoạt cấu thành tội phạm khác nhau trong nhóm các tội chiếm đoạt.

Giữ quyền kiểm soát tạm thời bằng quân sự do quốc gia tham chiến thực hiện đối với lãnh thổ của quốc gia đối phương trong các cuộc xung đột vũ trang quốc tế.

Theo quy định của Công ước Giơnevơ ngày 12.8.1949 về bảo hộ thường dân trong thời kỳ chiến tranh, nước chiếm đóng quân sự không được phép phá hủy động sản, bất động sản thuộc cá nhân, tập thể, nhà nước trừ khi tuyệt đối cần thiết do chiến sự, không được cưỡng bức thường dân của nước bị chiếm đóng phục vụ trong lực lượng vũ trang của nước chiếm đóng, tôn trọng thân thể, danh dự, tín ngưỡng, phong tục tập quán của dân chúng trong vùng tạm chiếm, cấm trả thù, cướp bóc, bắt làm con tin... Các quy định này phải được áp dụng đối với toàn bộ dân cư của vùng lãnh thổ bị chiếm đóng mà không có sự phân biệt đối xử bất kỳ nào vì lý do dân tộc, màu da, tôn giáo, chính trị.... Chiếm đóng quân sự không có nghĩa là sáp nhập và không được coi là cơ sở pháp lý của hành vi sáp nhập lãnh thổ.

Chiếm hữu và sử dụng không hợp pháp tài sản.

Thực chất, chiếm dụng chính là việc chiếm hữu bất hợp pháp tài sản thuộc quyền sở hữu của người khác một cách không ngay tình với mục đích vụ lợi, nhằm khai thác công dụng, hưởng hoa lợi, lợi tức từ tài sản. Chiếm dụng là một trong những hành vi vi phạm quyền sở hữu. Theo quy định của pháp luật hiện hành, tùy theo mức độ tính chất của hành vi chiếm dụng, người thực hiện có thể phải chịu trách nhiệm dân sự, hành chính hay trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Ở Việt Nam, hành vi chiếm dụng tài sản với tư cách là quy định pháp luật dân sự để bảo vệ quyền của chủ sở hữu tài sản lần đầu tiên được quy định trong văn bản có giá trị pháp lý cao, đó là Bộ luật dân sự năm 1995. Việc thể chế hóa hành vi chiếm dụng một cách toàn diện trên các khía cạnh dân sự, hành chính và hình sự có ý nghĩa, tác dụng rất to lớn trong việc bảo hộ các quyền dân sự, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, chống và phòng ngừa tội phạm xâm phạm quyền sở hữu tài sản nói chung trong đời sống xã hội.

(Hành vi) không trả lại tài sản mình được giao nhầm hoặc không nộp cho cơ quan có trách nhiệm tài sản mình tìm được, bắt được... mà tiếp tục chiếm hữu, sử dụng hoặc định đoạt tài sản đó.

Chiếm giữ trái phép tài sản là hành vi chuyển dịch tài sản của người khác đang có một cách hợp pháp thành tài sản của mình một cách trái phép. Biểu hiện của sự chuyển dịch này là hành vi tiếp tục chiếm hữu, là hành vi sử dụng hoặc là hành vi định đoạt tài sản. Xét về tính chất, hành vi chiếm giữ trái phép tài sản cũng giống như hành vi chiếm đoạt tài sản. Giữa hai hành vi này chỉ có sự khác nhau ở đặc điểm của tài sản là đối tượng của hành vi phạm tội - đối tượng của hành vi chiếm giữ là tài sản đang trong tình trạng không có người quản lý như tài sản bị giao nhầm, bị bỏ quên, bị đánh rơi... còn đối tượng của hành vi chiếm đoạt là tài sản đang có người quản lý...

Theo Bộ luật hình sự năm 1999, hành vi chiếm giữ trái phép bị coi là tội phạm nếu người chiếm giữ có thái độ cố tình (cương quyết, dứt khoát không chịu trả lại hoặc không chịu giao nộp tài sản) và tài sản bị chiếm giữ có giá trị từ 5 triệu đồng trở lên hoặc là cổ vật hoặc là vật có giá trị lịch sử văn hóa. Trước khi có Bộ luật hình sự đầu tiên (Bộ luật hình sự năm 1985), tội phạm này được quy định trong Pháp lệnh trừng trị các tội xâm phạm tài sản xã hội chủ nghĩa và Pháp lệnh trừng trị các tội xâm phạm tài sản riêng của công dân. Trong Bộ luật hình sự năm 1985 vẫn có hai tội chiếm giữ trái phép tài sản khác nhau - Tội chiếm giữ trái phép tài sản xã hội chủ nghĩa và tội chiếm giữ trái phép tài sản của công dân. Bộ luật hình sự năm 1999 đã nhập hai tội này thành tội chiếm giữ trái phép tài sản.

Hình phạt được quy định cho tội phạm này có mức cao nhất là 2 năm tù.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, chiếm giữ trái phép tài sản được quy định tại Điều 176 Bộ luật hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11 năm 2015.

Nắm giữ, quản lý tài sản.

Chiếm hữu là một trong những nội dung của quyền sở hữu. Người không phải là chủ sở hữu cũng có quyền chiếm hữu tài sản, nếu được chủ sở hữu chuyển giao hoặc do pháp luật quy định thuộc quyền của chủ sở hữu.

Chiếm hữu trong pháp luật dân sự gồm có chiếm hữu có căn cứ pháp luật và chiếm hữu không có căn cứ pháp luật.

Chiếm hữu có căn cứ pháp luật là chiếm hữu do chủ sở hữu tự mình chiếm hữu tài sản; người được chủ sở hữu ủy quyền quản lý tài sản; người được chuyển giao quyền chiếm hữu thông qua giao dịch phù hợp với ý chí của chủ sở hữu; người phát hiện và giữ tài sản vô chủ, tài sản bị đánh rơi, bị bỏ quên, bị chôn giấu, chìm đắm phù hợp với các điều kiện do pháp luật quy định...

Chiếm hữu không có căn cứ pháp luật là chiếm hữu không dựa trên những căn cứ nêu trên.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, các nội dung về chiếm hữu được quy định tại Chương XII Bộ luật dân sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 24 tháng 11 năm 2015.

Là quân nhân chuyên nghiệp tại ngũ trực tiếp thực hiện nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu.

(Theo Khoản 5, Điều 2, Luật quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng 2015)

Chiến tranh do các dân tộc thuộc địa, phụ thuộc tiến hành nhằm giải phóng khỏi ách thống trị của nước ngoài.

Pháp luật quốc tế thừa nhận quyền của các dân tộc thuộc địa và phụ thuộc được sử dụng mọi hình thức đấu tranh, kể cả đấu tranh vũ trang, để chống lại sự cai trị của quốc gia khác. Từ sau Chiến tranh thế giới lần thứ II, nhiều quốc gia, dân tộc độc lập đã ra đời do kết quả thắng lợi của các cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc như Việt Nam, Mozambique, Angola...

Là cuộc chiến tranh toàn dân, toàn diện, lấy lực lượng vũ trang nhân dân Làm nòng cốt nhằm bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc và bảo vệ Nhân dân, Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa.

(Theo Khoản 4, Điều 2, Luật Quốc phòng 2018)

Là một loại hình thái chiến tranh, bao gồm các hoạt động, biện pháp để vô hiệu hóa hệ thống thông tin của đối phương và bảo vệ hệ thống thông tin của Việt Nam.

(Theo Khoản 8, Điều 2, Luật Quốc phòng 2018)

Nơi diễn ra cuộc xung đột vũ trang giữa các bên tham chiến.

Chiến trường có thể ở trên bộ, trên biển, trên không, ở một khu vực hoặc nhiều khu vực của một hay nhiều quốc gia hoặc một số vùng lãnh thổ quốc tế. Luật quốc tế có xu hướng thu hẹp phạm vi không gian tiến hành chiến tranh, nghĩa là thu hẹp phạm vi chiến trường. Các bên trong xung đột vũ trang không được biến các khu vực sau đây thành chiến trường: lãnh thổ của quốc gia trung lập; các khu vực có giá trị văn hóa đặc biệt; bộ phận lãnh thổ quốc gia được sử dụng vì mục đích thành lập các vùng đặc biệt như bệnh viện, trạm xá...; một số vùng lãnh thổ quốc tế như: Nam Cực, mặt trăng, các thiên thể...

Mua giấy tờ có giá ngắn hạn thấp hơn mệnh giá và thanh toán theo mệnh giá khi đến hạn thanh toán.

Chiết khấu, một loại nghiệp vụ ngân hàng mà một ngân hàng trả trước kỳ hạn cho người có kỳ phiếu, chẳng hạn, số tiền ghi trên kỳ phiếu bớt đi một khoản khấu trừ gọi là tỷ suất chiết khấu hoặc là lãi chiết khấu. Lãi chiết khấu được tính theo tỷ lệ phần trăm (%) của mệnh giá. Người sở hữu thương phiếu hay giấy tờ có giá ngắn hạn khác có quyền yêu cầu người có nghĩa vụ trả nợ trả cho mình khoản tiền bằng mệnh giá. Phương thức chiết khấu được áp dụng để mua, bán giấy tờ có giá ngắn hạn ra đời do nhu cầu kinh doanh của ngân hàng ở các nước tư bản và được xem là một hình thức cấp tín dụng. Ở các nước xã hội chủ nghĩa, trong cơ chế kinh tế kế hoạch hóa tập trung, tín dụng thương mại không được nhà nước thừa nhận nên phương thức chiết khấu không được áp dụng trong hoạt động kinh doanh ngân hàng. Hiện nay, ở các nước, phương thức chiết khấu giấy tờ có giá ngắn hạn không chỉ áp dụng trong hoạt động kinh doanh ngân hàng mà còn được áp dụng trong các lĩnh vực khác, ở Việt Nam, chiết khấu giấy tờ có giá ngắn hạn lần đầu tiên được quy định cụ thể ở Luật ngân hàng nhà nước năm 1997, Luật các tổ chức tín dụng năm 1997, Luật thương mại (năm 1997 và năm 2005). Ngoài ra, các văn bản pháp luật về phát hành trái phiếu Chính phủ có một số quy định về mua, bán trái phiếu theo phương thức chiết khấu.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, khái niệm chiết khấu được quy định tại khoản 19 Điều 4 Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 do Quốc hội khóa 12 ban hành ngày 16 tháng 06 năm 2010: “Chiết khấu là việc mua có kỳ hạn hoặc mua có bảo lưu quyền truy đòi các công cụ chuyển nhượng, giấy tờ có giá khác của người thụ hưởng trước khi đến hạn thanh toán.”.

Là việc tổ chức tín dụng mua công cụ chuyển nhượng từ người thụ hưởng trước khi đến hạn thanh toán.

(Theo Khoản 14, Điều 4, Luật Các công cụ chuyển nhượng 2005)

Văn bản có tính quy phạm được dùng rộng rãi trong nhà nước phong kiến do nhà vua ban bố cho các quan lại và dân chúng. Nội dung của chiếu là những quy định bắt buộc mọi người phải tuân theo.

Chiếu là từ Hán Việt. Tại Trung Quốc, thuật ngữ này hiểu theo nghĩa vừa đề cập ở trên bắt đầu sử dụng từ thời Tần Thủy Hoàng (năm 221 trước Công nguyên). Trong lịch sử Việt Nam, các đạo chiếu đầu tiên được ghi lại trong biên niên sử từ thời Tiền Lê (năm 1000). Các đạo chiếu nổi tiếng của các triều đại phong kiến Việt Nam có thể nói đến như; Chiếu dời đô của vua Lý Thái Tổ (Lý Công Uẩn) năm 1010 quyết định việc dời kinh đô từ Hoa Lư ra Thăng Long, mở ra một thời kỳ phát triển mới trong lịch sử Việt Nam; Chiếu cần vương năm 1885 của vua Hàm Nghi và phe chủ chiến trong triều đình nhà Nguyễn do Tôn Thất Thuyết cầm đầu kêu gọi nhân dân nổi dậy chống Pháp.

Là sự tác động của bức xạ vào con người, môi trường, động vật, thực vật hoặc đối tượng vật chất khác.

(Theo Khoản 12, Điều 3, Luật năng lượng nguyên tử 2008)

Đinh nam trong chế độ đăng ký hộ tịch ở các làng xã Việt Nam dưới thời phong kiến.

Chính hộ còn gọi là trưởng tịch, còn dân ngụ cư gọi là khách hộ. Những thuật ngữ này được sử dụng từ thời nhà Lý. Chính hộ lại phân ra nhiều loại để chia nhận ruộng đất công làng xã và làm nghĩa vụ đối với triều đình như nộp thuế đinh, chịu quân dịch và phục dịch.

Cơ quan chấp hành của Quốc hội, cơ quan hành chính nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Chính phủ là cơ quan thực hiện quyền hành pháp tối cao của nhà nước.

Chính phủ do Quốc hội thành lập, có nhiệm kỳ theo nhiệm kỳ của Quốc hội (5 năm). Khi Quốc hội hết nhiệm kỳ, Chính phủ tiếp tục làm nhiệm vụ cho đến khi Quốc hội khóa mới thành lập Chính phủ mới. Chính phủ gồm có Thủ tướng, các Phó Thủ tướng, các bộ trưởng và các thành viên khác. Ngoài Thủ tướng, các thành viên khác của Chính phủ không nhất thiết là đại biểu Quốc hội. Quốc hội bầu Thủ tướng Chính phủ - người đứng đầu Chính phủ theo đề nghị của Chủ tịch nước trong số các đại biểu Quốc hội và chỉ có Quốc hội mới có quyền miễn nhiệm, bãi nhiệm Thủ tướng trước khi hết nhiệm kỳ. Thủ tướng Chính phủ đề nghị Quốc hội phê chuẩn việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức các phó thủ tướng, bộ trưởng và các thành viên khác của Chính phủ. Căn cứ vào Nghị quyết phê chuẩn của Quốc hội, Chủ tịch nước bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức phó thủ tướng, bộ trưởng và các thành viên khác của Chính phủ.

Chính phủ chịu sự giám sát của Quốc hội, chịu trách nhiệm trước Quốc hội, báo cáo công tác trước Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước.

Chính phủ phải tổ chức thực hiện các nghị quyết của Quốc hội, bảo đảm cho Hiến pháp, luật của Quốc hội được thực hiện trên thực tế. Chính phủ quản lý mọi mặt hoạt động của Nhà nước và đời sống xã hội trên phạm vi toàn quốc. Chính phủ có các chức năng thống nhất quản lý việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của Nhà nước; bảo đảm hiệu lực của bộ máy nhà nước từ trung ương đến cơ sở; bảo đảm việc tôn trọng và chấp hành Hiến pháp và pháp luật; phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, bảo đảm ổn định và nâng cao đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân.

Theo Hiến pháp năm 1992, Chính phủ có những nhiệm vụ và quyền hạn sau; 1) Lãnh đạo công tác của các bộ, cơ quan ngang bộ và các cơ quan thuộc Chính phủ, ủy ban nhân dân các cấp; xây dựng và kiện toàn hệ thống thống nhất bộ máy hành chính nhà nước từ trung ương đến cơ sở; hướng dẫn, kiểm tra Hội đồng nhân dân thực hiện các văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên; tạo điều kiện để hội đồng nhân dân thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn theo luật định; đào tạo, bồi dưỡng, sắp xếp và sử dụng đội ngũ viên chức nhà nước; 2) Bảo đảm việc thi hành Hiến pháp và pháp luật trong các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang và công dân; tổ chức và lãnh đạo công tác tuyên truyền, giáo dục Hiến pháp và pháp luật trong nhân dân; 3) Trình dự án luật, pháp lệnh và các dự án khác trước Quốc hội và ủy ban Thường vụ Quốc hội; 4) Thống nhất quản lý việc xây dựng, phát triển nền kinh tế quốc dân; thực hiện chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia; quản lý và bảo đảm sử dụng có hiệu quả tài sản thuộc sở hữu toàn dân; phát triển văn hóa, giáo dục, y tế, khoa học và công nghệ, thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước; 5) Thi hành những biện pháp bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tạo điều kiện cho công dân sử dụng quyền và làm tròn nghĩa vụ của mình, bảo vệ tài sản, lợi ích của Nhà nước và của xã hội; bảo vệ môi trường; 6) củng cố và tăng cường nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân; bảo đảm an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội; xây dựng các lực lượng vũ trang nhân dân; thi hành lệnh động viên, lệnh ban bố tình trạng khẩn cấp và mọi biện pháp cần thiết khác để bảo vệ đất nước; 7) Tổ chức và lãnh đạo công tác kiểm kê, thống kê của Nhà nước; công tác thanh tra và kiểm tra Nhà nước, chống quan liêu, tham nhũng trong bộ máy Nhà nước; công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân; 8) Thống nhất quản lý công tác đối ngoại; đàm phán, ký kết điều ước quốc tế nhân danh Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, trừ trường hợp quy định tại điểm 10 Điều 103; đàm phán, ký, phê duyệt, gia nhập điều ước quốc tế nhân danh Chính phủ; chỉ đạo việc thực hiện các điều ước quốc tế mà Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam ký kết hoặc gia nhập; bảo vệ lợi ích chính đáng của Nhà nước, lợi ích chính đáng của tổ chức và công dân Việt Nam ở nước ngoài; 9) Thực hiện chính sách xã hội, chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo; 10) Quyết định việc điều chỉnh địa giới các đơn vị hành chính dưới cấp tỉnh, thành phố thuộc trung ương; 11) Phối hợp với Mặt trận tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể nhân dân trong khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình; tạo điều kiện để các tổ chức hoạt động có hiệu quả.

Để thực hiện chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình, Chính phủ có quyền ban hành các Nghị quyết, Nghị định. Các quyết định của Chính phủ phải được quá nửa tổng số thành viên Chính phủ biểu quyết tán thành, trong trường hợp biểu quyết ngang nhau thì thực hiện theo phía có ý kiến của Thủ tướng Chính phủ.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, các nội dung về Chính phủ được quy định tại Chương VII Hiến pháp năm 2013 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 28 tháng 11 năm 2013.

Bộ máy điều hành, quản lý công việc của nhà nước.

Chính quyền được phân thành chính quyền trung ương và các cấp chính quyền địa phương.

Chính quyền trung ương là tập hợp tất cả các cơ quan nhà nước trung ương. Chính quyền địa phương là tập hợp tất cả các cơ quan nhà nước địa phương. Chính quyền địa phương gồm có chính quyền cấp tỉnh, chính quyền cấp huyện và chính quyền cấp xã.

Chính sách của Nhà nước đối với việc đấu tranh phòng, chống tội phạm bằng biện pháp pháp luật hình sự nhằm đảm bảo an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.

Chính sách hình sự có thể mang tính chất đường lối, chiến lược lâu dài như "Nghiêm trị kết hợp với khoan hồng", “Trừng trị kết hợp với giáo dục cải tạo"... nhưng cũng có thể mang tính chất sách lược được thực hiện trong những giai đoạn nhất định cũng như đối với những loại tội phạm hoặc đối tượng nhất định như chính sách về đấu tranh chống tham nhũng, chống buôn lậu, chống tệ nạn ma túy, mãi dâm... Chính sách hình sự được thể hiện trong các văn bản của Nhà nước như nghị quyết của Quốc hội, các nghị quyết, các quyết định cũng như các chỉ thị của Chính phủ và đặc biệt được cụ thể hóa trong các đạo luật mà trước hết là Bộ luật hình sự và Bộ luật tố tụng hình sự. Chính sách hình sự được thực hiện thông qua hoạt động xây dựng luật, giải thích luật và áp dụng luật. Trước hết, chính sách hình sự có tính chiến lược, lâu dài phải được thể hiện trong các quy định của Bộ luật hình sự, đồng thời chính sách hình sự cũng là một trong những cơ sở mà công tác giải thích các điều luật phải dựa vào. Cuối cùng, áp dụng luật cũng không thể tách rời chính sách hình sự, mà phải dựa vào và thể hiện được chính sách hình sự.

Cách thức tổ chức và trình tự để lập ra các cơ quan tối cao của nhà nước và xác lập những mối quan hệ cơ bản của các cơ quan đó.

Chính thể là một trong các yếu tố quan trọng cấu thành hình thức nhà nước, thường được quy định trong văn bản có giá trị pháp lý cao nhất - hiến pháp. Có hiến pháp quy định về chính thể trong một chương riêng, song có trường hợp nội dung về chính thể được quy định rải rác trong các điều của hiến pháp. Tuy được quy định trong hiến pháp nhưng trên thực tế vận hành thì chính thể có nhiều biến dạng.

Hình thức chính thể là một hình thức quan trọng nhất trong các dạng hình thức nhà nước. Hình thức chính thể là sự biểu hiện bề ngoài thành mô hình nhà nước thông qua cách thức cơ cấu bên trong của việc tổ chức, vị trí, quyền hạn, trách nhiệm, mối quan hệ của các cơ quan nhà nước cấu tạo nên nhà nước và bản chất, nguồn gốc của quyền lực nhà nước cũng như mức độ tham gia vào việc tổ chức quyền lực nhà nước của nhân dân. Có 2 dạng chính thể cơ bản là chính thể quân chủ và chính thể cộng hòa.

Hình thức nhà nước, trong đó nguyên thủ quốc gia được lập theo một chế độ bầu cử nhất định.

Quyền lực tối cao của nhà nước theo chính thể cộng hòa không thuộc về một người mà được thực hiện thông qua các cơ quan đại diện do cử tri bầu ra. Điểm khác nhau cơ bản giữa nhà nước cộng hòa và nhà nước quân chủ là ở cách thức thiết lập người đứng đầu nhà nước. Việc bầu cử người đứng đầu nhà nước thay thế cho việc kế truyền được coi là một bước phát triển trong tư tưởng chính trị và pháp luật của nhân loại.

Chính thể cộng hòa là hình thức tổ chức nhà nước dân chủ, văn minh của nhân loại, trong đó quyền lực tối cao của nhà nước thuộc về một cơ quan được bầu ra trong một thời gian nhất định. Chính thể cộng hòa có 2 biến dạng chủ yếu là cộng hòa đại nghị và cộng hòa tổng thống. Cộng hòa đại nghị được tổ chức ở những nước có nguyên thủ quốc gia do nghị viện bầu ra. Chính phủ chịu trách nhiệm trước nguyên thủ quốc gia và trước nghị viện. Nguyên thủ quốc gia không đứng đầu hành pháp và cũng không là thành viên của ngành hành pháp. Cộng hòa tổng thống là hình thức tổ chức nhà nước trong đó tổng thống vừa là nguyên thủ quốc gia vừa là người đứng đầu bộ máy hành pháp, do nhân dân trực tiếp hoặc gián tiếp bầu ra. Mọi thành viên của chính phủ đều do tổng thống bổ nhiệm, chịu trách nhiệm trước tổng thống và không chịu trách nhiệm trước nghị viện, không có chức danh thủ tướng. Các bộ trưởng không hợp thành một cơ quan, bàn bạc và chịu trách nhiệm tập thể mà các bộ trưởng chịu trách nhiệm trước tổng thống. Trong chính thể cộng hòa tổng thống, áp dụng triệt để nguyên tắc phân chia quyền lực nhà nước. Ngoài ra, còn có hình thức chính thể cộng hòa lưỡng tính là hình thức tổ chức nhà nước vừa có đặc điểm của cộng hòa tổng thống, vừa có đặc điểm của cộng hòa đại nghị. Tuy nhiên, nếu căn cứ vào cách thức thực hiện quyền bầu cử, hình thức chính thể cộng hòa có 2 biến dạng là cộng hòa dân chủ (quyền tham gia bầu cử được quy định về hình thức pháp lý với các tầng lớp nhân dân lao động) và cộng hòa quý tộc (quyền bầu cử chỉ quy định cho tầng lớp quý tộc).

Các nước xã hội chủ nghĩa là những nước theo chính thể cộng hòa dân chủ được đặc trưng bằng sự tham gia rộng rãi của nhân dân lao động vào việc thành lập các cơ quan đại diện của mình.

Hình thức nhà nước, trong đó nguyên thủ quốc gia và cơ quan lập pháp do nhân dân bầu ra.

Trong tất cả các kiểu nhà nước trong lịch sử đều có chính thể cộng hòa dân chủ như cộng hòa dân chủ chủ nô (Aten); cộng hòa dân chủ phong kiến (Napoli - Italia, Nopgorot - Nga); cộng hòa dân chủ tư sản và cộng hòa xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, ở dưới nhà nước chủ nô và nhà nước phong kiến, chính thể quân chủ chuyên chế là hình thức nhà nước phổ biến. Chính thể cộng hòa dân chủ tư sản thể hiện dưới ba hình thức là cộng hòa tổng thống, cộng hòa nghị viện và cộng hòa lưỡng tính. Chính thể cộng hòa dân chủ xã hội chủ nghĩa được thể hiện dưới ba hình thức là Công xã Pari, cộng hòa xô viết, cộng hòa dân chủ nhân dân.

Các nước có chính thể cộng hòa dân chủ đều xác lập nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân (hoặc xuất phát từ nhân dân). Mọi công dân đến tuổi do pháp luật quy định đều được tham gia bầu cử và ứng cử vào các cơ quan đại diện trung ương và địa phương. Chính thể cộng hòa dân chủ là hình thức chính thể phổ biến của nhà nước hiện đại.         

Hình thức nhà nước, trong đó nguyên thủ quốc gia và cơ quan lập pháp đều do những người trong tầng lớp quý tộc ứng cử và bầu cử thành lập ra.

Trong nhà nước cộng hòa quý tộc, quyền ứng cử và bầu cử chỉ dành riêng cho tầng lớp quý tộc. Chính thể cộng hòa quý tộc tồn tại chủ yếu trong thời kỳ nhà nước chủ nô, nhà nước phong kiến và các nhà nước thuộc địa nửa phong kiến như nhà nước cộng hòa quý tộc La Mã, nhà nước cộng hòa quý tộc Xpac, nhà nước chiếm hữu nô lệ (thế kỷ XII - XI trước Công nguyên). Chính thể cộng hòa quý tộc trong khuôn khổ các nhà nước phong kiến đã tồn tại ở một số thành phố thuộc các nước phương Tây như; Vênêxia (Italia) vào thế kỷ VIII; Phirenxê (Italia) thế kỷ XIV - XV; Hamburg, Bremen, Nuremberg (Đức) vào thế kỷ XVI -XVIII.

Hình thức nhà nước, trong đó người đứng đầu nhà nước (vua, quốc vương, hoàng đế) được thiết lập theo nguyên tắc kế truyền.

Chính thể quân chủ là hình thức chính thể phổ biến của nhà nước chủ nô và nhà nước phong kiến.

Chính thể quân chủ - trong đó quyền lực tập trung toàn bộ (hay một phần) vào tay người đứng đầu nhà nước theo nguyên tắc kế thừa. Chính thể quân chủ lại có: Chính thể quân chủ tuyệt đối ở đó người đứng đầu nhà nước - vua, hoàng đế - có quyền lực tuyệt đối và là chủ tinh thần của đất nước. Chính thể quân chủ tuyệt đối là loại hình của nhà nước phong kiến - Nhà nước không có cơ quan đại diện, không có hiến pháp. Hiện trên thế giới còn Oman và Sudan là nước theo mô hình này. Chính thể quân chủ lập hiến (hạn chế) thì người đứng đầu nhà nước chỉ nắm một phần quyền lực tối cao và bên cạnh đó còn có một cơ quan quyền lực khác như nghị viện. Theo mô hình này, nhà nước ban hành hiến pháp; nhà vua không còn quyền lực tuyệt đối, hoạt động theo nguyên tắc “vua trị vì nhưng không cai trị” - vua không có thực quyền. Quân chủ lập hiến có hai loại: 1) Quân chủ nhị nguyên là loại hình tổ chức trong đó quyền lực nhà nước được chia đều cho hai cơ quan cơ bản của cấu trúc nhà nước là quyền lực của vua và quyền lực của nghị viện. Đây là mô hình tồn tại không lâu của thời kỳ đầu cách mạng tư sản, theo đó các bộ trưởng vừa chịu trách nhiệm trước vua, vừa chịu trách nhiệm trước Nghị viện; 2) Quân chủ đại nghị là loại hình tổ chức phổ biến hiện nay ở các nước tư bản, theo đó nguyên thủ quốc gia là các vị hoàng đế được truyền ngôi và chính phủ - bộ máy hành pháp hoạt động đến khi nào còn sự tín nhiệm của Nghị viện. Các bộ trưởng phải chịu trách nhiệm trước Nghị viện (hạ viện). Việc thành lập chính phủ trong tay đảng chiếm đa số ghế trong hạ viện. Nhà vua hầu như không tham gia vào việc giải quyết công việc của nhà nước. Nghị viện có quyền luận tội các vị quan có hàm bộ trưởng (Hiến pháp Đan Mạch, Na Uy, Bỉ...). Cách tổ chức chính thể quân chủ đại nghị ở các nước đang phát triển không hoàn toàn giống như các nước tư bản phát triển. Theo truyền thống lịch sử, nhà vua còn có ảnh hưởng rất lớn đến đời sống chính trị của nhà nước (như Thái Lan, Nepal, Malaysia...).