Thuật ngữ pháp lý

Là quá trình mang tính hệ thống, bao gồm hoạt động phòng ngừa, ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai. (Theo khoản 4 Điều 3 Luật phòng, chống thiên tai 2013)

Phụ cấp lương cho công chức, viên chức hành chính sự nghiệp, người làm việc trong lực lượng vũ trang và trong doanh nghiệp do vừa làm công tác chuyên môn, nghiệp vụ vừa giữ chức vụ lãnh đạo nhưng mới chỉ hưởng lương chuyên môn, nghiệp vụ.

Đối với các lao động có chức vụ trong khu vực nhà nước nếu đã hưởng lương chức vụ thì không hưởng phụ cấp chức vụ. Đối với các lao động hợp đồng, hai khoản này vẫn có thể áp dụng đồng thời do thỏa  thuận của các bên. Phụ cấp chức vụ được trả cùng kỳ lương tháng, tính theo lương tối thiểu và hệ số phụ cấp hoặc do các bên thỏa  thuận. Hệ số phụ cấp gồm rất nhiều mức, cao hay thấp phụ thuộc vào chức vụ đảm nhiệm và loại, cấp cơ quan, hạng doanh nghiệp...(Xt. Phụ cấp lương).

Phụ cấp lương áp dụng đối với người lao động làm việc ở nơi có chỉ số giá sinh hoạt cao hơn chỉ số giá sinh hoạt bình quân chung của cả nước từ mức pháp luật quy định (Xt. Phụ cấp lương).

Theo quy định hiện hành, ở những nơi có giá cả sinh hoạt cao hơn mức bình quân chung từ văn bản quy định 10% trở lên, người lao động được hưởng phụ cấp đắt đỏ theo 5 mức, 10%, 15%, 20%. 25% và 30% lương tối thiểu, tùy theo mức độ chênh lệch giá cả.

Phụ cấp lương áp dụng đối với người lao động làm công việc mà điều kiện lao động có yếu tố nguy hiểm hoặc làm việc trong môi trường có yếu tố độc hại nhưng điều kiện đó chưa được xác định trong mức lương (Xt. Phụ cấp lương). Theo quy định hiện hành, nơi người lao động có thời gian làm việc tiếp xúc trực tiếp với các chất độc hại, làm việc trong môi trường chịu áp suất cao hoặc thiếu dưỡng khí, ở nơi quá nóng hoặc quá lạnh, có tiếng ồn, phóng xạ, ở trên cao... hoặc trong môi trường dễ bị lây nhiễm mà không thể khắc phục được. Tùy theo mức độ độc hại nguy hiểm mà mức phụ cấp được quy định gồm 4 mức: 10%, 20%, 30% và 40% lương tối thiểu.

Phụ cấp lương được áp dụng đối với người lao động làm việc ở vùng có điều kiện khí hậu xấu, xa xôi, hẻo lánh, đi lại, sinh hoạt khó khăn ảnh hưởng đến đời sống vật chất và tinh thần (Xt. Phụ cấp lương).

Phụ cấp khu vực được quy định theo địa giới hành chính, gồm 7 mức: 10%, 20%, 30%, 40%, 50%, 60% và 100% lương tối thiểu, tùy theo độ chênh lệch về điều kiện sống giữa các vùng. Khi các điều kiện để xác định phụ cấp khu vực thay đổi thì mức phụ cấp sẽ được điều chỉnh, hủy bỏ cho phù hợp.

Vùng được phụ cấp khu vực do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quyết định sau khi trao đổi ý kiến với Bộ Tài chính trên cơ sở đề nghị của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Phụ cấp lương được áp dụng đối với người lao động trong thời gian làm việc vào ban đêm từ 22 giờ đến 6 giờ sáng hoặc từ 21 giờ đến 5 giờ tùy theo vùng khí hậu theo yêu cầu của người sử dụng lao động (Xt. Phụ cấp lương).

Hầu hết các nước đều có quy định phụ cấp làm đêm nhằm bù đắp hao phí lao động tăng lên do nhịp sống bình thường của người lao động bị thay đổi. Tổ chức lao động quốc tế (ILO) thông qua khá nhiều Công ước quốc tế về làm đêm. Đó là các công ước số 6, số 4 (1919), 41 (1934), 79 (1946), 89, 90 (1948) về hạn chế làm đêm của phụ nữ và trẻ em và Công ước số 171 (1990) về làm đêm, trong đó có đề cập đến phụ cấp làm đêm.

Ở Việt Nam, phụ cấp làm đêm là nội dung không thể thiếu của chế độ tiền lương trong tất cả các thời kỳ. Hiện nay, phụ cấp làm đêm được tính trên lương cơ bản, mức tối thiểu ít nhất bằng 30% tiền lương tính theo đơn giá tiền lương hoặc tiền lương của công việc đang làm vào ban ngày hoặc ít nhất bằng 35% tiền lương làm việc ban ngày, nếu thường xuyên làm việc theo ca (chế độ làm việc 3 ca) hoặc chuyên làm việc vào ban đêm.

Khoản tiền trả cho người lao động ngoài tiền lương cơ bản nhằm trả đủ những hao phí lao động tăng thêm do công việc cụ thể đòi hỏi hoặc do những yếu tố bất lợi trong điều kiện lao động và sinh hoạt mà khi xác định tiền lương chưa tính đến.

Phụ cấp lương là một cơ cấu trong thu nhập của người lao động, bao gồm các loại: phụ cấp khu vực, phụ cấp thu hút, phụ cấp trách nhiệm, phụ cấp lãnh đạo, phụ cấp chức vụ, phụ cấp độc hại, nguy hiểm, phụ cấp lưu động, phụ cấp đắt đỏ, phụ cấp ưu đãi, phụ cấp làm đêm...

Phụ cấp lương được trả hàng tháng; tính trên lương tối thiểu, chung do Nhà nước quy định hoặc

tính trên lương cơ bản hoặc là một khoản cố định, tùy theo quy định của từng chế độ và đối tượng hưởng phụ cấp. Chế độ phụ cấp có thể được thỏa  thuận trong hợp đồng lao động, thỏa  ước lao động hoặc quy định trong quy chế của doanh nghiệp (Xt. Phụ cấp khu vực; Phụ cấp độc hại, nguy hiểm....)

Phụ cấp lương cho người lao động vừa trực tiếp sản xuất hoặc làm công việc chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ thuật vừa kiêm nhiệm công tác quản lý không thuộc chức vụ lãnh đạo hoặc làm công việc đòi hỏi trách nhiệm cao chưa được xác định trong mức lương.

Trong từng thời kỳ, phụ cấp trách nhiệm được quy định áp dụng cho các công việc, chức danh khác nhau với những mức khác nhau, phụ thuộc vào hệ thống các quy định tiền lương của thời kỳ đó. Hiện nay, phụ cấp trách nhiệm trong khu vực nhà nước gồm 3 mức (0,10; 0,20; 0,30) tính theo lương tối thiểu, áp dụng cho các công việc có mức độ trách nhiệm cao khác nhau (lái xe cho các cán bộ lãnh đạo, trưởng kho lưu trữ quốc gia...). Đối với các đơn vị sử dụng lao động thuộc các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh, phụ cấp trách nhiệm do người sử dụng lao động quy định hoặc do các bên thỏa  thuận trong hợp đồng lao động, thỏa  ước lao động tập thể.

Phụ cấp trách nhiệm được trả hàng tháng cho người lao động.

Danh mục những loại công việc được hưởng phụ cấp trách nhiệm do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành.

Phụ cấp lương cho người lao động thuộc các đối tượng hoặc làm việc trong một số ngành nghề cần phải ưu tiên đặc biệt do pháp luật quy định, phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội trong từng thời kỳ.

Phụ cấp ưu đãi được dùng để chỉ loại phụ cấp lương mà Nhà nước dùng để ưu đãi người có công hoặc ưu đãi những lao động trong một số ngành cần thiết như y tế, giáo dục, lực lượng vũ trang... Mức phụ cấp thường được tính trên lương cơ bản, phụ thuộc vào yêu cầu ưu đãi trong các thời kỳ khác nhau đối với từng đối tượng, ngành nghề, khu vực...

Phụ thuộc theo chiều ngang và chiều dọc.

Phụ thuộc hai chiều là nguyên tắc đặc thù trong tổ chức và hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương Việt Nam. Nguyên tắc này thể hiện ở chỗ: 1) Cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương phụ thuộc vào cơ quan hành chính nhà nước cấp trên tương ứng (phụ thuộc dọc); 2) Cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền chung ở địa phương phụ thuộc vào cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp; cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân phụ thuộc vào Ủy ban nhân dân cùng cấp (phụ thuộc ngang).

Nguyên tắc phụ thuộc hai chiều đảm bảo sự lãnh đạo và giám sát của cơ quan dân cử đối với các cấp của bộ máy hành chính; bảo đảm nguyên tắc quản lý tập trung bằng cách ban hành các quy định pháp luật thống nhất; bảo đảm sự thống nhất giữa lợi ích chung và lợi ích riêng, sự kết hợp giữa lợi ích toàn quốc với lợi ích địa phương, lợi ích vùng với lợi ích ngành.

Phụ thuộc hai chiều là khái niệm thường được sử dụng trong chính trị học và luật học.

Là trang tăng thêm ngoài số trang quy định và được phát hành cùng số chính của báo in.

(Theo Khoản 12, Điều 3, Luật báo chí 2015)

Việc làm của người tiến hành tố tụng để kiểm tra lại tính đúng đắn của những lời khai của bị can, bị cáo trong các vụ án hình sự trước Cơ quan điều tra khi có sự nghi ngờ tính khách quan, chính xác của những lời khai đó.

Việc phúc cung có thể được tiến hành bằng cách trực tiếp hỏi cung lại bị can, bị cáo nhằm làm rõ sự thật khách quan của vụ án, đồng thời, bảo đảm việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với bị can là có căn cứ và hợp pháp. Việc phúc cung có thể do Điều tra viên làm trước khi hoàn thành hồ sơ chuyển qua Viện kiểm sát đề nghị truy tố, cũng có thể do Kiểm sát viên thực hiện trước khi ra quyết định truy tố bị can hoặc cũng có thể do Hội đồng xét xử, Kiểm sát viên, Luật sư bào chữa thực hiện ngay tại phiên Tòa.

Là hoạt động nhằm phục dựng lại di tích lịch sử - văn hoá, danh lam thắng cảnh đã bị huỷ hoại trên cơ sở các cứ liệu khoa học về di tích lịch sử - văn hoá, danh lam thắng cảnh đó.

(Theo Khoản 13, Điều 4, Luật di sản văn hóa 2001)

Xét lại vụ án, quyết định đã được Tòa án cấp dưới xét xử sơ thẩm, nhưng có chưa có hiệu lực pháp luật mà bị kháng cáo hoặc kháng nghị.

Phúc thẩm được áp dụng đối với các vụ án dân sự, hình sự, lao động, kinh tế, hành chính. Phúc thẩm là một hoạt động tố tụng, trong đó Tòa án cấp trên tiến hành kiểm tra tính hợp pháp và tính có căn cứ của bản án, quyết định do Tòa án cấp sơ thẩm xử mà bị kháng cáo, kháng nghị; kiểm tra tính hợp pháp là kiểm tra việc áp dụng pháp luật của Tòa sơ thẩm khi ra bản án, quyết định đó, bao gồm cả pháp luật nội dung và pháp luật tố tụng; kiểm tra tính có căn cứ của bản án, quyết định là kiểm tra những chứng cứ đã thu thập được có phù hợp với thực tế không, kết luận của bản án, quyết định có phù hợp với hồ sơ vụ án hay không.

Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án quân sự cấp quân khu là các Tòa án cấp phúc thẩm đối với bản án, quyết định của Tòa án nhân cấp huyện, Tòa án quân sự cấp khu vực. Tòa phúc thẩm của Tòa án nhân dân tối cao, Tòa án quân sự trung ương là Tòa án cấp phúc thẩm đối với bản án, quyết định của Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án quân sự cấp quân khu. Đối với các vụ án hình sự, Tòa án cấp phúc thẩm có quyền quyết định: 1) Không chấp thuận những kháng cáo, kháng nghị và giữ nguyên bản án sơ thẩm; 2) sửa bản án sơ thẩm; 3) HỦy bản án sơ thẩm và chuyển hổ sơ vụ án để điều tra lại hoặc xét xử lại; 4) HỦy bản án sơ thẩm và đình chỉ vụ án.

Mục đích của phúc thẩm là nhằm sửa chữa, khắc phục những sai lầm của Tòa án cấp sơ thẩm khi xét xử và ra bản án, quyết định, bảo đảm các quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự. Qua đó còn kiểm tra chất lượng xét xử của Tòa án cấp sơ thẩm, đúc rút kinh nghiệm, uốn nắn những sai lầm trong công tác xét xử và có hướng bồi dưỡng về trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho Thẩm phán.

Bản án, quyết định của Tòa án cấp phúc thẩm có hiệu lực thi hành ngay.

Là phương án chủ sở hữu, thành viên góp vốn, cổ đông của ngân hàng thương mại được kiểm soát đặc biệt phải chuyển giao toàn bộ cổ phần, phần vốn góp cho bên nhận chuyển giao.

(Theo Khoản 1, Điều 1, Luật các tổ chức tín dụng sửa đổi 2017)

Là một trong các phương án sau đây:    a) Phương án phục hồi;    b) Phương án sáp nhập, hợp nhất, chuyển nhượng toàn bộ cổ phần, phần vốn góp;    c) Phương án giải thể;    d) Phương án chuyển giao bắt buộc;    đ) Phương án phá sản.

(Theo Khoản 1, Điều 1, Luật các tổ chức tín dụng sửa đổi 2017)

Là phương án áp dụng các biện pháp để tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt tự khắc phục tình trạng dẫn đến tổ chức tín dụng đó được đặt vào kiểm soát đặc biệt.

(Theo Khoản 1, Điều 1, Luật các tổ chức tín dụng sửa đổi 2017)

Là phương án áp dụng khi có tổ chức tín dụng nhận sáp nhập, hợp nhất, có nhà đầu tư nhận chuyển nhượng toàn bộ cổ phần, phần vốn góp của tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt.

(Theo Khoản 1, Điều 1, Luật các tổ chức tín dụng sửa đổi 2017)

Là cách thức và thủ tục cụ thể để thực hiện từng nội dung công việc kế toán.
(Theo khoản 16 Điều 3 Luật kế toán 2015)

là việc áp dụng đồng thời phương pháp tính thuế theo tỷ lệ phần trăm và phương pháp tính thuế tuyệt đối.

(Theo Khoản 2, Điều 4, Luật thuế xuất nhập khẩu 2016)

là việc xác định thuế theo phần trăm (%) của trị giá tính thuế hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.

(Theo Khoản 3, Điều 4, Luật thuế xuất nhập khẩu 2016)

là việc ấn định số tiền thuế nhất định trên một đơn vị hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu.

(Theo Khoản 4, Điều 4, Luật thuế xuất nhập khẩu 2016)

Là việc xuất bản và phát hành xuất bản phẩm trên các phương tiện điện tử.

Là hai phương tiện đi ngược hướng nhau mà từ phương tiện của mình nhìn thấy mũi phương tiện kia thẳng trước mũi phương tiện của mình.

(Theo Khoản 11, Điều 3, Luật Giao thông đường thủy nội địa 2004)

Là phương tiện hoạt động dựa trên công nghệ điện, điện tử, kỹ thuật số, từ tính, truyền dẫn không dây, quang học, điện từ hoặc công nghệ tương tự.

(Theo Khoản 10, Điều 4, Luật Giao dịch điện tử 2005)

 là đầu máy, toa xe, phương tiện chuyên dùng di chuyển trên đường sắt.

(Theo Khoản 26, Điều 3, Luật đường sắt 2017)

là tài sản của cơ quan, tổ chức, công dân Việt Nam, bao gồm phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, phương tiện đường thủy, phương tiện đường không dân dụng, phương tiện xây dựng cầu đường, phương tiện xây dựng công trình, phương tiện xếp dỡ hàng hóa, phương tiện thông tin liên lạc, thiết bị vật tư y tế và một số loại phương tiện, thiết bị khác được đăng ký theo yêu cầu biên chế của Quân đội nhân dân.

(Theo Khoản 3, Điều 2, Luật Lực lượng dự bị động viên 2019)

Là phương tiện không có động cơ chỉ di chuyển bằng sức người hoặc sức gió, sức nước.

(Theo Khoản 8, Điều 3, Luật Giao thông đường thủy nội địa 2004)

Là tàu, thuyền và các cấu trúc nổi khác, có động cơ hoặc không có động cơ, chuyên hoạt động trên đường thuỷ nội địa.

(Theo Khoản 7, Điều 3, Luật Giao thông đường thủy nội địa 2004)

Bao gồm phương tiện vận tải đường bộ, đường sắt, đường hàng không, đường biển, đường thủy nội địa xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh.
(Theo khoản 17 Điều 4 Luật Hải quan 2014)