Thuật ngữ pháp lý

Bỏ đi, bãi khỏi địa vị không cho một người hưởng chức vụ, quyền lợi nào đó nữa.

Phế truất là cách thức thường dùng đối với các vị vua, chúa và các quan lại trong các triều đại phong kiến.

Khoản thu mà người thụ hưởng lợi ích phải nộp do việc đầu tư, bảo dưỡng công trình công cộng, hoạt động dịch vụ của tổ chức, cá nhân khác.

Phí gồm hai loại: phí nhà nước và phí xã hội.

Phí nhà nước là khoản thu của ngân sách nhà nước nhằm bù đắp một phần những khoản chi đầu tư, bảo dưỡng các công trình công cộng và duy trì các hoạt động của nhà nước theo quy định của pháp luật. Phí là khoản thu của ngân sách nhà nước do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định theo chế độ phân cấp quản lý phí. Chỉ  có các cơ quan, tổ chức được pháp luật quy định mới được tiến hành thu phí nhà nước. Người nộp phí là tổ chức, cá nhân được hưởng lợi ích của các công trình công cộng (ví dụ: phí cầu, đường...) hoặc các hoạt động sự nghiệp do Nhà nước tiến hành (ví dụ: học phí ở trường công lập). Tổ chức, cá nhân nộp phí có quyền và nghĩa vụ yêu cầu người thu phí cấp cho mình chứng từ thu phí theo đúng quy định của Bộ tài chính.

Phí xã hội là giá cả dịch vụ mà người thụ hưởng lợi ích phải trả cho người cung ứng dịch vụ. Khác với phí nhà nước, khoản thu phí xã hội do tổ chức, cá nhân cung ứng dịch vụ hưởng theo mức do các bên thỏa  thuận.

Khoản tiền mà người tham gia bảo hiểm có nghĩa vụ nộp cho doanh nghiệp bảo hiểm để trên cơ sở đó doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm do các bên thỏa  thuận hoặc do pháp luật quy định.

Phí bảo hiểm là giá của dịch vụ bảo hiểm. Đối với quan hệ bảo hiểm thực hiện theo chế độ tự nguyện, mức phí do các bên thỏa  thuận. Đối với quan hệ bảo hiểm thực hiện theo chế độ bắt buộc, các bên lựa chọn mức phí trong bảng phí do pháp luật quy định.

Phí bảo hiểm được quy định trong hợp đồng bảo hiểm. Cơ quan bảo hiểm thường yêu cầu phí bảo

hiểm phải được thanh toán trước khi hợp đồng bảo hiểm có hiệu lực. Cơ quan bảo hiểm không có trách nhiệm gia hạn bảo hiểm mà việc gia hạn hợp đồng phải được bên tham gia bảo hiểm yêu cầu vào thời điểm được gia hạn và người tham gia bảo hiểm phải thanh toán thêm một khoản phí bảo hiểm tương ứng được quy định trong hợp đồng bảo hiểm và lúc đó hợp đồng bảo hiểm lại tiếp tục có hiệu lực.

Phí bảo hiểm có thể được thanh toán một lần cho cả thời kỳ tham gia bảo hiểm hoặc thanh toán từng phần.

Là việc đưa một hành vi đang bị điều chỉnh bằng pháp luật hình sự trở thành một quan hệ xã hội được điều chỉnh bằng các quy phạm pháp luật và xã hội khác.

Theo chính sách hình sự thể hiện thái độ của Nhà nước, của xã hội đối với các loại hành vi nguy hiểm cho xã hội đến mức phải bị xử lý bằng hình sự, được thể chế hóa thành các tội phạm và được xây dựng thành "Phần các tội phạm". Theo Chương VII - các tội phạm về kinh tế Bộ luật hình sự năm 1985 thì các hành vi như sản xuất hoặc buôn bán rượu, thuốc lá trái phép, lạm sát gia súc - đều là những hành vi nguy hiểm cho xã hội đến mức phải bị xử lý bằng hình sự và đã được quy định thành các “tội sản xuất hoặc buôn bán rượu, thuốc lá trái phép” với mức hình phạt tối đa đến ba năm tù giam, tội lạm sát gia súc mức hình phạt tối đa cũng đến ba năm tù giam. Sau hơn 14 năm thực hiện Bộ luật hình sự năm 1985, những hành vi nói trên đã không còn nguy hiểm cho xã hội nữa và không được quy định trong Bộ luật hình sự năm 1999. Trong thực tiễn áp dụng, thi hành pháp luật thường lại có hiện tượng một số hành vi trái pháp luật do một số người thực hiện chỉ có tính chất vi phạm pháp luật dân sự, hành chính, kinh doanh, thương mại, lao động... nên về mặt lập pháp không quy định các hành vi đó là tội phạm, chưa đến mức phải xử lý bằng hình sự, không áp dụng chế tài hình sự đối với các cá nhân đã thực hiện các hành vi đó nhưng các cơ quan thi hành pháp luật, do các nguyên nhân, động cơ khác nhau, lại cố quy kết là xét theo mức độ nguy hiểm của hành vi, người làm trái phải bị xử lý bằng hình sự và đã truy tố họ. Do đó đã đưa đến sự phê phán của dư luận xã hội và đòi phải "phi hình sự hóa” việc xử lý các sai phạm đó.

Khoản phí mà các nhà sản xuất hoặc tiêu dùng phải trả do hoạt động của họ hoặc sản phẩm họ dùng có ảnh hưởng bất lợi cho môi trường. Nhà nước sẽ dùng khoản phí này vào việc bảo vệ, cải thiện môi trường.

Phí môi trường thực tế đã được sử dụng khá phổ biến ở các nước công nghiệp phát triển (OECD) hơn hai thập kỷ qua dựa trên ý tưởng của các nhà kinh tế và kinh tế môi trường kiến nghị từ nhiều thập kỷ trước như Pigou (nhà kinh tế học người Anh), 1930; Coase, 1960.

Phí môi trường bước đầu được áp dụng có kết quả ở nhiều nước châu Á, như: Hàn Quốc, Thái Lan, Đài Loan, Singapore, Trung Quốc, Ấn Độ, Philippin. Malaysia... Đó là công cụ kinh tế trực tiếp nhằm đưa chi phí môi trường vào giá sản phẩm theo nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả giá.

Phí môi trường thường được áp dụng đối với các nguồn gây ô nhiễm: nước, không khí, tiếng ồn, đất, rác thải...

Phí môi trường được áp dụng nhằm hai mục đích: tạo nguồn thu cho Chính phủ để chi cho các hoạt động bảo vệ môi trường sinh thái; khuyến khích người gây ô nhiễm giảm lượng chất ô nhiễm thải ra môi trường.

Luật bảo vệ môi trường năm 2005 quy định các tổ chức, cá nhân xả thải ra môi trường hoặc có hoạt động làm phát sinh nguồn tác động xấu đối với môi trường phải nộp phí bảo vệ môi trường. Mức phí bảo vệ môi trường được quy định trên cơ sở: 1) Khối lượng chất thải ra môi trường, quy mô ảnh hưởng tác động xấu đối với môi trường; 2) Mức độ độc hại của chất thải, mức độ gây hại đối với môi trường; 3) Sự chịu tải của môi trường tiếp nhận chất thải, mức phí bảo vệ môi trường được điều chỉnh theo lộ trình phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và yêu cầu bảo vệ môi trường của từng giai đoạn phát triển của đất nước.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, phí bảo vệ môi trường được quy định tại Điều 148 Luật Bảo vệ môi trường năm 2014 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 23 tháng 06 năm 2014.

Làm biến đổi sự vật cho khác biệt với hình thức ban đầu để lẩn tránh việc làm sáng tỏ sự thật.

Phi tang là hành vi của người vi phạm pháp luật thủ tiêu tang vật nhằm tránh nguy cơ bị phát giác, kẻ thực hiện hành vi phạm pháp nhận thức được nguy cơ bị phát giác và những tang vật là những chứng cứ không thể chối cãi được nên phải tìm cách làm cho các tang vật này mất đi để chúng không rơi vào tay cơ quan có thẩm quyền, tức là giảm thiểu khả năng bị phát giác.

Khoản chi phí mà một chủ thể phải bỏ ra để thực hiện một công việc nhằm thực hiện một mục đích nhất định có liên quan đến quyền và nghĩa vụ, trách nhiệm của mình. Ví dụ: phí tổn nuôi dưỡng, phí tổn giám định... phí tổn được biểu hiện dưới hình thức bằng tiền hoặc các giấy tờ có giá trị bằng tiền.

Phí tổn là khoản chi tiêu nói chung mà tự các chủ thể bỏ ra để thực hiện các công việc cụ thể. Thông thường, để đạt được một mục tiêu nhất định, các chủ thể đều phải bỏ ra một khoản tiền, tài sản với mong muốn thu về một giá trị lớn hơn giá trị mình đã bỏ ra. Tuy nhiên, trong những trường hợp cụ thể, theo quy định của pháp luật, các chủ thể có nghĩa vụ phải bỏ ra một khoản phí tổn để giải quyết hậu quả do hành vi pháp lý của mình gây ra. Ví dụ trong trường hợp một người xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của người khác thì ngoài khoản phí tổn để cứu chữa, bồi thường về mặt vật chất, Tòa án có thể buộc người gây thiệt hại phải bồi thường một khoản phí tổn để bù đắp về mặt tinh thần mà người bị hại gánh chịu.

Khoản tiền mà người thuê vận chuyển phải trả cho người vận chuyển để người này vận chuyển hàng theo những điều kiện mà hai bên đã thỏa  thuận trong hợp đồng vận chuyển.

Thông thường phí vận chuyển bao gồm hai phần: phí vận chuyển cơ bản và phí vận chuyển phụ thêm. Phí vận chuyển cơ bản là khoản tiền không thay đổi đã được ấn định trong hợp đồng: phí vận chuyển phụ thêm là khoản tiền mà người thuê vận chuyển trả thêm cho người vận chuyển, khoản phụ thêm này có thể thay đổi phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: trọng lượng hàng quá tải, vận chuyển vượt quá độ dài của quãng đường mà các bên đã thỏa  thuận, phụ thêm vì đồng tiền mất giá...

Phiên họp là hình thức hoạt động quan trọng nhất của Chính phủ. Tại các phiên họp, Chính phủ thảo luận tập thể và quyết định theo đa số những vấn đề quan trọng do luật định thuộc thẩm quyền của mình. Các quyết định của Chính phủ phải được quá nửa tổng số thành viên Chính phủ biểu quyết tán thành, trong trường hợp biểu quyết ngang nhau thì thực hiện theo phía có ý kiến của Thủ tướng.

Chính phủ họp thường kỳ một tháng một lần do Thủ tướng triệu tập và chủ tọa. Thủ tướng có quyền triệu tập phiên họp bất thường của Chính phủ theo quyết định của mình hoặc theo yêu cầu của ít nhất một phần ba tổng số thành viên Chính phủ. Thành viên Chính phủ có trách nhiệm tham dự đầy đủ các phiên họp của Chính phủ, nếu vắng mặt phải được Thủ tướng đồng ý. Thủ tướng có thể cho phép thành viên của Chính phủ vắng mặt khi có lý do chính đáng và được cử cấp phó đến dự phiên họp của Chính phủ. Khi cần thiết, Thủ trường các cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương được mời tham dự các phiên họp của Chính phủ. Những người dự họp mà không phải là thành viên Chính phủ chỉ có quyền phát biểu ý kiến mà không có quyền biểu quyết. Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Ủy ban trung ương Mặt trận tổ quốc Việt Nam, Chủ tịch tổng liên đoàn lao động Việt Nam và người đứng đầu các đoàn thể nhân dân được mời tham dự các phiên họp của Chính phủ khi bàn về vấn đề liên quan. Chủ tịch Hội đồng dân tộc được mời tham dự các phiên họp của Chính phủ khi bàn về việc thực hiện chính sách dân tộc. Chủ tịch nước có quyền tham dự các Phiên họp của Chính phù khi xét thấy cần thiết.

Hình thức hoạt động tập thể của Ủy ban nhân dân.

Phiên họp của Ủy ban nhân dân là hình thức hoạt động quan trọng nhất của Ủy ban nhân dân thông qua đó Ủy ban nhân dân thực hiện những nhiệm vụ và quyền hạn quan trọng thuộc thẩm quyền của mình do luật định. Tại các phiên họp, Ủy ban nhân dân thảo luận tập thể và quyết định theo đa số những vấn đề quan trọng do luật định. Các quyết định của Ủy ban nhân dân phải được quá nửa tổng số thành viên của Ủy ban nhân dân biểu quyết tán thành, Ủy ban nhân dân họp thường lệ mỗi tháng một lần do Chủ tịch Ủy ban nhân dân triệu tập và chủ tọa.

Hình thức hoạt động tập thể của Chính phủ. Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và người đứng đầu các tổ chức đoàn thể nhân dân ở địa phương được mời tham dự các phiên họp của Ủy ban nhân dân cùng cấp khi bàn về vấn đề có liên quan.

Hình thức hoạt động xét xử của Tòa án.

Các vụ án hình sự, dân sự, hành chính được đưa ra xét xử công khai, trực tiếp tại phiên tòa. Tùy theo tính chất của thủ tục xét xử vụ án mà có phiên tòa sơ thẩm, phiên tòa phúc thẩm, phiên tòa giám đốc thẩm và phiên tòa tái thẩm.

Sau khi có quyết định đưa vụ án ra xét xử, trong thời hạn luật định Tòa án phải mở phiên tòa sơ thẩm để xét xử vụ án. Tại phiên tòa sơ thẩm diễn ra toàn bộ quá trình xem xét, đánh giá chứng cứ và ra quyết định giải quyết vụ án. Bắt đầu từ việc chủ tọa phiên tòa đọc quyết định đưa vụ án ra xét xử, kiểm tra căn cước của những người được triệu tập đến phiên tòa đã có mặt và giải thích cho họ biết quyền, nghĩa vụ của họ tại phiên tòa cho đến khi Tòa tuyên án. Tại phiên tòa sơ thẩm, chủ tọa phiên tòa chủ trì việc thẩm vấn, lấy lời khai của những người tham gia tố tụng, xem xét vật chứng và điều khiển quá trình tranh luận tại phiên tòa. Căn cứ vào các chứng cứ và tài liệt đã được thẩm tra tại phiên tòa, Hội đồng xét xử tiến hành nghị án, ra quyết định giải quyết vụ án và tuyên án.

Phiên tòa phúc thẩm được tiến hành theo các thủ tục như phiên tòa sơ thẩm nhưng trước khi xem xét kháng cáo, kháng nghị, một thành viên của Hội đồng xét xử trình bày nội dung vụ án, quyết định của bản án sơ thẩm và nội dung của kháng cáo, kháng nghị. Pháp luật tố tụng quy định 03 trường hợp ngoại lệ Hội đồng xét xử phúc thẩm có thể tiến hành xét xử mà không phải mở phiên tòa. Đó là các trường hợp: xét kháng cáo, kháng nghị quá hạn; xét kháng cáo, kháng nghị về phần án phí và xét kháng cáo, kháng nghị những quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm.

Tại phiên tòa giám đốc thẩm hoặc tái thẩm, một thành viên của Hội đồng xét xử trình bày nội dung vụ án, nội dung của kháng nghị và đại diện Viện Kiểm sát phát biểu ý kiến; nếu Tòa án đã triệu tập những người tham gia tố tụng có liên quan đến việc kháng nghị thì những người này được trình bày ý kiến trước khi đại diện Viện kiểm sát phát biểu. Hội đồng xét xử thảo luận và ra quyết định.

Campuchia, một quốc gia Đông Nam Á, từ năm 1863 cũng giống như Việt Nam, rơi vào cảnh một đất nước chịu ách thống trị của thực dân, đế quốc Pháp. Từ năm 1940 đến năm 1945 lại bị Nhật chiếm đóng. Nền độc lập của Campuchia được thiết lập cùng thời điểm với Việt Nam và Lào. Trong những năm từ năm 1945 đến năm 1954, Campuchia cùng với Việt Nam và Lào tiến hành cuộc kháng chiến một cách thắng lợi chống lại âm mưu của đế quốc Pháp hòng đặt ách thống trị lên các nước Đông Dương, nhưng sau đó lại cùng nhau kháng chiến chống lại sự xâm lược của đế quốc Mĩ.

Ngày 17.4.1975 quân và dân Campuchia giải phóng Phnôm Pênh, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ, nhưng nhân dân Campuchia, nhất là ở Thủ đô Phnôm Pênh, chưa kịp ăn mừng cuộc kháng chiến chống Mỹ thắng lợi thì tập đoàn phản động Khơ Me Đỏ với thủ lĩnh là Pol Pot, leng Sary chiếm lại được Phnôm Pênh, thực hiện chính sách diệt chủng đối với chính nhân dân mình. Tập đoàn Khơ Me Đỏ dưới sự chỉ đạo, điều hành trực tiếp của Pol Pot, leng Sary đuổi hết những người dân vô tội ra khỏi Phnôm Pênh. Từ đây, bắt đầu một giai đoạn khủng kiếp nhất trong lịch sử đất nước Campuchia, cả một dân tộc bị đày đọa trong điều kiện của một thứ lao động khổ sai, còn tồi tệ tàn bạo hơn cả thời trung cổ. Khơ Me Đỏ thả hổ đánh đập, hành hạ, tàn sát những người dân vô tội và kết quả là hàng triệu người dân trong 4 năm cầm quyền của Khơ Me Đỏ từ năm 1975 đến năm 1979 đã bị sát hại, chỉ sọ người thôi đã có thể chất thành núi.

Đầu năm 1979, với sự giúp đỡ của quân tình nguyện Việt Nam, nhân dân Campuchia trong cả nước đã vùng dậy lật đổ tập đoàn Khơ Me Đỏ man rợ. Ngay trong năm 1979 một Tòa án nhân dân cách mạng đã được thành lập để xét xử những tên thủ lĩnh Khơ Me Đỏ - Pol Pot và leng Sary.

Trong chiến tranh thế giới lần thứ II (1939-1945) trùm phát xít Hitler đã phạm tội diệt chủng đối với nhiều dân tộc châu Âu (Xlavơ, Do Thái) và đã bị Tòa án quân sự quốc tế Nuyrembe xét xử theo tội phạm này trên cơ sở Điều ước quốc tế về Tòa án quân sự quốc tế. Trong chiến tranh xâm lược Việt Nam, đế quốc Mỹ cũng đã bị Tòa án Bectơrăng Rutxen - Tòa án lương tri nhân loại tiến bộ xét xử phạm tội diệt chủng đối với nhân dân Việt Nam.

Cơ sở pháp lý cho việc xét xử tập đoàn Pol Pot - leng Sary là Công ước quốc tế về tội diệt chủng ngày 09.12.1948. Theo Công ước này diệt chủng là "hành vi tiêu diệt một bộ phận hay toàn cộng đồng người theo các dấu hiệu về dân tộc, nòi giống, tôn giáo hoặc chính trị (giết thành viên cộng đồng, xâm phạm nghiêm trọng đến sự toàn vẹn về thể chất hoặc tinh thần của thành viên cộng đồng, tạo ra những điều kiện sống làm hao mòn dần dẫn đến tiêu diệt từng cộng đồng đó, kể cả việc ngăn cản sự sinh đẻ tự nhiên của họ, cưỡng bức trẻ em của những người trong cộng đồng này sang một cộng đồng khác". Công ước còn chỉ rõ: “tội diệt chủng dù xảy ra với bất kỳ lý do nào, người phạm tội với tư cách là cá nhân hay đại diện cho nhà nước, là kẻ thực hiện, chủ trương, cổ vũ, bao che đều bị trừng trị tại nước đã xảy ra nạn diệt chủng hoặc trước một Tòa án quốc tế.

Tập đoàn Pol Pot - leng Sary đích thị đã phạm vào tội diệt chủng đối với chính nhân dân nước mình - nhân dân Khơ Me. Sau nhiều ngày tranh tụng, trước những bằng chứng chặt chẽ, tội ác diệt chủng của chúng đã được phơi bày. Cuối cùng, ngày 19.8.1979, Tòa án họp phiên cuối cùng và đã tuyên án tử hình vắng mặt đối với cả hai tên Pol Pot và leng Sary.

Là phiếu theo mẫu do Ủy ban thường vụ Quốc hội quy định, trong đó ghi rõ nội dung trưng cầu ý dân để sử dụng trong từng cuộc trưng cầu ý dân.
(Theo khoản 3 Điều 3 Luật trưng cầu ý dân 2015)

Là tác phẩm điện ảnh bao gồm phim truyện, phim tài liệu, phim khoa học, phim hoạt hình.
- Phim nhựa là phim được sản xuất bằng phương tiện kỹ thuật điện ảnh, được ghi trên vật liệu phim nhựa để chiếu trên màn ảnh thông qua máy chiếu phim.
- Phim vi-đi-ô là phim sản xuất bằng phương tiện kỹ thuật vi-đi-ô, được ghi trên băng từ, đĩa từ và các vật liệu ghi hình khác để phát thông qua thiết bị vi-đi-ô.
- Phim truyền hình Là phim vi-đi-ô để phát trên sóng truyền hình.
- Băng phim, đĩa phim Là sản phẩm của phim vi-đi-ô hoặc được in sang từ phim nhựa.

(Theo Khoản 3, Điều 4, Luật Điện ảnh 2006)

Là việc đưa phim đến công chúng thông qua chiếu phim, phát sóng trên truyền hình, đưa lên mạng Internet và phương tiện nghe nhìn khác.

(Theo Khoản 9, Điều 4, Luật Điện ảnh 2006)

là quá trình tổ chức hoạt động giáo dục để mọi công dân trong độ tuổi đều được học tập và đạt đến trình độ học vấn nhất định theo quy định của pháp luật.

(Theo Khoản 8, Điều 5, Luật giáo dục 2019)

Là sản phẩm của quá trình phát triển do sự kết hợp giữa noãn và tinh trùng.

(Theo Khoản 4, Điều 3, Luật hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến lấy xác 2006)

Là nguy cơ bị lây nhiễm HIV do tiếp xúc trực tiếp với máu hoặc dịch sinh học của cơ thể người nhiễm HIV.

(Theo Khoản 7, Điều 2, Luật phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS) 2006)

Là quyết định trao cấp bậc quân hàm cho người trở thành sĩ quan.

(Theo Khoản 10, Điều 7, Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam 1999)

Phòng ngừa những vi phạm hành chính có thể xảy ra hoặc phòng ngừa để hạn chế những thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh... gây ra.

Phòng ngừa hành chính là biện pháp cưỡng chế hành chính cụ thể do cơ quan nhà nước có thẩm quyền áp dụng. Các biện pháp phòng ngừa hành chính rất phong phú, được pháp luật quy định chặt chẽ về nội dung, thủ tục và phạm vi áp dụng.

Những biện pháp phòng ngừa chủ yếu là: 1) Đóng cửa biên giới ở vùng nhất định trong khoảng thời gian nhất định nhằm những mục đích như đảm bảo an ninh, chống buôn lậu, ngăn chặn dịch bệnh...; 2) Kiểm tra giấy tờ: Kiểm tra giấy chứng minh nhân dân, sổ hộ khẩu, giấy phép kinh doanh, giấy phép lái xe...; 3) Kiểm tra y tế đối với những người làm việc trong lĩnh vực dịch vụ công cộng có khả năng làm lây bệnh cho nhiều người khác như những người làm việc trong các khách sạn, nhà hàng, nhà trẻ...

Khái niệm phòng ngừa hành chính được quy định trong Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 1996 và được bổ sung, sửa đổi, năm 2002.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, biện pháp phòng ngừa hành chính được quy định trong Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 do Quốc hội ban hành ngày 20 tháng 6 năm 2012.

Hoạt động của cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, của toàn thể cộng đồng và công dân nhằm nhanh chóng và sớm phát hiện, ngăn chặn, khắc phục nguyên nhân và điều kiện của tình trạng phạm tội, làm giảm tội phạm.

Phòng ngừa tội phạm là tư tưởng chỉ đạo của cơ quan, tổ chức nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật cũng như cách thức, biện pháp của công dân được thực hiện nhằm hạn chế và phòng ngừa tội phạm xảy ra, nếu tội phạm xảy ra thì phải hạn chế đến mức thấp nhất hậu quả và tác hại của nó. Phòng ngừa tội phạm mang tính hệ thống, chặt chẽ, đồng bộ, thống nhất và có sự phối hợp nhịp nhàng, quan hệ hữu cơ giữa các cơ quan nhà nước, tổ chức và công dân.

Chủ thể chính của hoạt động phòng ngừa tội phạm bao gồm: các cơ quan nhà nước, các tổ chức kinh tế, các tổ chức xã hội và công dân. Ở Việt Nam, phòng ngừa tội phạm mang tính kế hoạch, có sự chỉ đạo chặt chẽ của các cơ quan nhà nước cũng như của tổ chức cộng đồng dân cư dưới sự lãnh đạo của các cấp Ủy Đảng.

Để phòng ngừa tội phạm, từ trước đến nay Nhà nước ta đã tiến hành nhiều biện pháp, chương trình, trong đó đáng chú ý là phát động phong trào quần chúng bảo vệ an ninh tổ quốc, phong trào quần chúng bảo vệ trị an... và đặc biệt trong giai đoạn hiện nay là Chương trình quốc gia phòng, chống tội phạm, trong đó: Phong trào bảo vệ trị an là phong trào quần chúng rộng rãi nhằm bảo vệ an ninh, trật tự được Nhà nước ta phát động giữa năm 1957 trên cơ sở tổng kết kinh nghiệm từ cuộc vận động ba không. Đây là cuộc vận động có ý nghĩa chiến lược trong cuộc đấu tranh phòng chống các tội xâm phạm an ninh quốc gia và bọn tội phạm khác, bảo vệ an ninh trật tự. Phong trào này có nội dung chủ yếu: phòng gian (phòng chống gián điệp, bạo loạn, lưu manh, trộm cắp...); phòng cháy và phòng tai nạn. Phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc là phong trào quần chúng tham gia công tác bảo vệ an ninh chính trị và giữ gìn trật tự an toàn xã hội, do Hội nghị Công an toàn quốc lần thứ 30 (1975) phát động trên cơ sở phong trào bảo vệ trị an và phong trào bảo mật phòng gian. Đây là một phong trào có ý nghĩa chiến lược trong công tác đấu tranh chống và phòng ngừa bọn phản cách mạng và bọn tội phạm khác trên phạm vi cả nước. Chương trình quốc gia phòng, chống tội phạm: nhằm tạo ra sự chuyển biến mạnh mẽ về trật tự an toàn xã hội, giữ vững kỷ cương phép nước, xây dựng môi trường sống lành mạnh, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật; làm giảm tội phạm nói chung và làm giảm cơ bản các loại tội phạm nghiêm trọng nói riêng; nâng cao ý thức tôn trọng pháp luật trong cộng đồng và đẩy mạnh tính chủ động sáng tạo của cấp cơ sở trong công tác phòng, chống tội phạm... ngày 31.7.1998 Thủ tướng chính phủ đã ra Quyết định số 138/1998/QĐ/1998/TTg về việc phê duyệt Chương trình quốc gia phòng, chống tội phạm với các nội dung cơ bản: phát động quần chúng tham gia phát hiện, tố giác tội phạm, cảm hóa giáo dục người phạm tội tại cộng đồng dân cư, vận động người phạm tội ra đầu thú; tuyên truyền, giáo dục về phòng chống tội phạm nhằm nâng cao ý thức pháp luật của công dân, bảo vệ trật tự xã hội; triển khai đồng bộ các biện pháp phòng ngừa tội phạm ở cộng đồng dân cư, trong từng gia đình, trong cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ, các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, các đơn vị lực lượng vũ trang...

Phỏng theo nội dung một tác phẩm đã có trước, chuyển tác phẩm từ một thể loại này sang một thể loại khác để tạo ra tác phẩm có hình thức thể hiện khác với hình thức thể hiện của tác phẩm ban đầu.

Người phóng tác là tác giả phần phóng tác, được hưởng quyền tác giả. Việc phóng tác phải được sự đồng ý của tác giả, chủ sở hữu tác phẩm gốc và phải trả thù lao cho tác giả, chủ sở hữu tác phẩm, phải ghi tên tác giả và tên bản gốc trong tác phẩm phóng tác.

Là việc chủ động đưa sinh vật biến đổi gen vào môi trường tự nhiên.

(Theo Khoản 24, Điều 3, Luật đa dạng sinh học 2008)

Là tổng thể các hoạt động tổ chức, chuẩn bị và thực hành về chính trị, tinh thần, kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học, công nghệ, quân sự, an ninh, đối ngoại để bảo vệ Tổ quốc.

(Theo Khoản 6, Điều 2, Luật Quốc phòng 2018)

Cấm chuyển dịch, sử dụng, hủy hoại tài sản khi đã xác định được loại, số lượng, đặc điểm, giá trị tài sản.

Phong tỏa tài sản được thực hiện cả trong quá trình giải quyết vụ việc dân sự và trong quá trình thi hành án dân sự. Khoản 10, 11 Điều 102 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004 quy định phong tỏa tài sản là biện pháp khẩn cấp tạm thời; khoản 3 Điều 37 Pháp lệnh thi hành án dân sự năm 2004 quy định phong tỏa tài sản là biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự. Mục đích của phong tỏa tài sản là để đảm bảo việc thi hành án dân sự. Tài sản bị phong tỏa bao gồm: tài sản của đương sự đang do đương sự giữ và tài sản của đương sự đang cho người khác thuê, mượn, gửi giữ hoặc sửa chữa. Tài sản bị phong tỏa có giá trị không được vượt quá nghĩa vụ tài sản mà người có tài sản bị phong tỏa phải thực hiện, trừ trường hợp họ không có tài sản khác để kê biên hoặc phong tỏa.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, phong tỏa tài sản là biện pháp khẩn cấp tạm thời được quy định tại khoản 10, 11 Điều 114 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11 năm 2015.

Diễn đàn quốc tế của các nước không tham gia các liên minh, khối quân sự, chính thức ra đời vào tháng 6.1961 tại Nam Tư nhằm đấu tranh cho quyền tự quyết của các dân tộc, chống chủ nghĩa đế quốc, thủ tiêu chế độ thực dân cũ và mới.

Tính đến tháng 4.1999, phong trào không liên kết có 114 quốc gia thành viên. Hoạt động của diễn đàn này tuân theo năm nguyên tắc là: Hòa bình, độc lập, phát triển, không liên kết, không tham gia bất kỳ khối quân sự nào. Phong trào không liên kết không có trụ sở hay cơ chế thường trực. Qua thực tiễn hoạt động của Phong trào này thì hệ thống các tổ chức sau đã được hình thành: 1) Hội nghị cấp cao của những người đứng đầu nhà nước hoặc Chính phủ của các nước thành viên được tổ chức ba năm một lần; 2) Hội nghị toàn thể các ngoại trưởng họp giữa hai kỳ hội nghị cấp cao; 3) Ủy ban phối hợp thường xuyên hoạt động ở cấp đại sứ đại diện các nước không liên kết bên cạnh Liên hợp quốc tại New York.

Việt Nam gia nhập Phong trào không liên kết từ năm 1976.

Cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện, chịu sự quản lý toàn diện, trực tiếp của Ủy ban nhân dân cấp huyện, đồng thời chịu sự chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra về chuyên môn nghiệp vụ của Sở Tư pháp.

Phòng tư pháp có chức năng: tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân cùng cấp thực hiện chức năng quản lý nhà nước về công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, phổ biến, giáo dục pháp luật, thi hành án dân sự, chứng thực, hộ tịch, trợ giúp pháp lý, hòa giải ở cơ sở và công tác tư pháp khác theo quy định của pháp luật; thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn trong lĩnh vực công tác tư pháp theo sự ủy quyền của Ủy ban nhân dân cấp huyện.

Hệ thống các cơ quan tư pháp bao gồm: ở cấp trung ương có Bộ Tư pháp, cấp tỉnh có sở Tư pháp,

cấp huyện có Phòng Tư pháp, cấp xã không cổ cơ quan tư pháp với tính cách là một cơ quan chuyên môn hoàn chỉnh mà chỉ  có cán bộ tư pháp, cần phải phân biệt hệ thống cơ quan tư pháp, cơ quan chuyên môn của Ủy ban nhân dân với hệ thống cơ quan tư pháp - xét xử. Ở Việt Nam cơ quan tư pháp - xét xử đó là hệ thống Tòa án. Các cơ quan tư pháp với tính cách là cơ quan chuyên môn của Ủy ban nhân dân, sở Tư pháp, Phòng Tư pháp là cơ quan thuộc bộ máy hành chính nhà nước, thực hiện chức năng quản lý nhà nước trong lĩnh vực hành chính - tư pháp.

Thói quen sinh hoạt và cách sống lâu ngày đã ăn sâu vào đời sống xã hội hay toàn bộ hoạt động sống của con người hình thành trong tiến trình lịch sử, có tính ổn định, được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, được cộng đồng thừa nhận và tuân theo một cách tự giác.

Phong tục trở thành tập quán xã hội tương đối bền vững, phản ánh tính thống nhất của cộng đồng và những đặc trưng của cộng đồng, do đó, phong tục có thể là của một dân tộc, một địa phương, một tầng lớp xã hội, cũng có thể là phong tục của một dòng họ, một gia tộc.

Phong tục không có tính pháp lý chặt chẽ như pháp luật của Nhà nước, cũng không có tính cố định, bắt buộc cao như nghi lễ và nghi thức nhưng nó cũng không tùy tiện, nhất thời như những hoạt động sống thường ngày. Phong tục được tồn tại theo sự truyền miệng qua các thế hệ hoặc được chế định thành luật tục, hương ước và được tuân thủ bởi chính sức mạnh của các công cụ đó, bởi dư luận xã hội, nhưng chủ yếu phong tục được lưu truyền và tồn tại qua thói quen và ý thức tự giác thực hiện của con người, đôi khi việc hành động theo phong tục cũng được tuân thủ rất nghiêm ngặt, đặc biệt là những phong tục liên quan đến sinh hoạt tinh thần, tâm linh của con người.

Nếu đời sống xã hội là một bức tranh đa dạng, nhiều màu thì hệ thống phong tục cũng phong phú, đa dạng không kém. Mỗi lĩnh vực hoạt động sống của con người đều có thể hình thành một hệ thống phong tục nhất định. Như trong lao động sản xuất có phong tục canh tác, trồng trọt; trong sinh hoạt văn hóa như phong tục lễ hội, phong tục cưới hỏi; trong đời sống tinh thần, tâm linh như phong tục ma chay, cúng giỗ... Bởi vậy, phong tục là một phần của văn hóa cộng đồng và trong tiến trình phát triển của xã hội có những phong tục không còn phù hợp thì dần dần mai một, nhưng cũng có sự ra đời, hình thành những phong tục, tập quán mới.

Hành vi chống trả lại một cách cần thiết hành sự công đang xảy ra hoặc đe dọa sẽ xảy ra ngay tức khắc nhằm bảo vệ lợi ích của Nhà nước, của tập thể, lợi ích chính đáng của mình hay người khác.

Phòng vệ chính đáng là một tình tiết loại trừ tính nguy hiểm cho xã hội của hành vi. Vì vậy, hành vi gây thiệt hại do phòng vệ chính đáng được coi là hợp pháp và không bị coi là tội phạm. Trong luật hình sự Việt Nam, vấn đề này được quy định thành một chế định riêng kể từ khi có Bộ luật hình sự đầu tiên (Bộ luật hình sự năm 1985). Trước đó, thực tiễn xét xử cũng đã thừa nhận phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm và cũng có một số văn bản quy định về các trường hợp cụ thể của phòng vệ chính đáng như Pháp lệnh quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của cảnh sát nhân dân nước Việt Nam dân chủ cộng hòa năm 1962 (quy định những trường hợp cảnh sát nhân dân được sử dụng vũ khí).

Chế định phòng vệ chính đáng một mặt là cơ sở pháp lý khuyến khích công dân chủ động tham gia đấu tranh chống các hành vi vi phạm cũng như hành vi phạm tội, mặt khác cũng định hướng cho công dân thực hiện quyền của mình trong khuôn khổ pháp luật cho phép, tránh tùy tiện, lạm dụng. Theo Bộ luật hình sự, phòng vệ chính đáng đòi hỏi các dấu hiệu sau: 1) Phải có cơ sở làm phát sinh quyền phòng vệ; 2) Phải thực hiện đúng nội dung của quyền phòng vệ; 3) Phải thực hiện quyền phòng vệ trong phạm vi cho phép.

Cơ sở làm phát sinh quyền phòng vệ: quyền phòng vệ chỉ phát sinh khi có sự tấn công của con người, gây nguy hiểm đáng kể, trái pháp luật đang hoặc sẽ xảy ra ngay tức khắc. Trường hợp chưa có sự tấn công và cũng chưa có sự đe dọa sự tấn công sẽ xảy ra ngay tức khắc mà đã phòng vệ bị coi là phòng vệ quá sớm. Người có hành vi phòng vệ quá sớm phải chịu trách nhiệm hình sự khi đủ các điều kiện khác. Trái lại, trường hợp phòng vệ khi sự tấn công đã thực sự chấm dứt bị coi là phòng vệ quá muộn. Người có hành vi phòng vệ quá muộn phải chịu trách nhiệm hình sự khi đủ các điều kiện khác.

Nội dung của quyền phòng vệ: khi có quyền phòng vệ. chủ thể chỉ được phép chống trả gây thiệt hại cho chính người tấn công.

Phạm vi của quyền phòng vệ: người có quyền phòng vệ chỉ được phép chống trả ở mức cần thiết để ngăn chặn sự tấn công. Để đánh giá sự chống trả là cần thiết, phù hợp với hành vi tấn công cần dựa vào những căn cứ sau: 1) Tính chất quan trọng của quan hệ xã hội bị đe dọa xâm hại; 2) Mức độ thiệt hại bị đe dọa gây ra; 3) Tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi tấn công; 4) Khả năng chống trả của người phòng vệ...

Trường hợp hành vi chống trả rõ ràng quá mức cần thiết, không phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi tấn công thi bị coi là vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng và người có hành vi vượt quá này phải chịu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, mức độ trách nhiệm được giảm nhẹ.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, phòng vệ chính đáng được quy định tại Điều 22 Bộ luật hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11 năm 2015.

Bao gồm các hoạt động phòng ngừa khủng bố, phòng ngừa tài trợ khủng bố, chống khủng bố và chống tài trợ khủng bố.
(Theo khoản 3 Điều 3 Luật phòng, chống khủng bố 2013)

Là phòng ngừa, ngăn chặn, đấu tranh chống tệ nạn ma tuý và kiểm soát các hoạt động hợp pháp liên quan đến ma tuý.

(Theo Khoản 7, Điều 2, Luật Phòng chống ma túy 2000)