Thuật ngữ pháp lý

Là vùng nước được giới hạn để thiết lập vùng nước trước cầu cảng, vùng quay trở tàu, khu neo đậu, khu chuyển tải, luồng vào cảng cá và công trình phụ trợ khác.

(Theo Khoản 26, Điều 3, Luật Thủy sản 2017)

Toàn bộ phần nước nằm trong đường biên giới quốc gia.

Căn cứ vào vị trí, tính chất mà vùng nước của quốc gia được chia thành các bộ phận sau: 1) vùng nước nội địa là vùng nước ở các sông, hồ, kênh rạch, biển nội địa... nằm trên vùng đất liền; 2) vùng nước biên giới là vùng nước ở các sông, hồ nằm trong khu vực biên giới giữa các quốc gia; 3) vùng nước nội thủy là vùng nước biển được xác định bởi một bên là bờ biển và một bên là đường cơ sở để tính chiều rộng lãnh hải của quốc gia ven biển; 4) vùng nước lãnh hải là vùng nước biển nằm bên ngoài và tiếp liền với nội thủy của quốc gia ven biển.

Mặc dù đều là bộ phận lãnh thổ quốc gia nhưng tính chất chủ quyền của quốc gia đối với mỗi vùng nước này cũng có sự khác nhau nhất định. Chẳng hạn, ở vùng nước nội thủy, chủ quyền của quốc gia ven biển là hoàn toàn và tuyệt đối. Còn ở vùng nước lãnh hải, chủ quyền của quốc gia ven biển chỉ là hoàn toàn và đầy đủ (tàu thuyền nước ngoài được qua lại vô hại).

Toàn bộ phần nước biển nằm trong đường cơ sở của quần đảo của quốc gia quần đảo.

Trên thế giới, có trên 30 quốc gia quần đảo, trong đó có một số quốc gia quần đảo lớn tức là những quốc gia mà lãnh thổ của họ được cấu thành bởi một hay nhiều đảo như Philippin, Inđônêxia... Các quốc gia quần đảo có thể vạch đường cơ sở thẳng của mình bằng cách nối những điểm ngoài cùng của các đảo xa nhất và các bãi nổi của quần đảo với những điều kiện liên quan đến tỉ lệ diện tích nước so với đất, chiều dài của các đường cơ sở...

Trong vùng nước quần đảo, tàu thuyền nước ngoài được hưởng quyền đi qua không gây hại theo các hành lang quy định. Tuy nhiên, để đảm bảo an ninh, quốc gia quần đảo có thể tạm đình chỉ việc đi qua không gây hại của tàu thuyền nước ngoài trong những khu vực nhất định thuộc vùng nước quần đảo.

Là vùng nước được thiết lập và công bố để tàu thuyền quay trở.

(Theo Khoản 18, Điều 4, Bộ luật hàng hải Việt Nam 2015)

Là không gian lãnh thổ được giới hạn bởi một hoặc nhiều đơn vị hành chính được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định.
(Theo khoản 45 Điều 3 Luật xây 2014)

Nơi cách xa hệ thống giao thông quốc gia, cơ sở hạ tầng và dịch vụ chưa phát triển, đất nông nghiệp thiếu, dân cư thưa thớt, điều kiện sống và trình độ dân trí của người dân trong khu vực còn thấp.

Đối với vùng sâu, vùng xa, Nhà nước ta có chính sách hỗ trợ, ưu tiên xóa đói giảm nghèo, vốn ngân sách đầu tư cho vùng sâu, vùng xa sẽ được tập trung hỗ trợ xây dựng hệ thống giao thông, điện, giống cây trồng, trường học, bệnh viện... Vốn tín dụng tập trung hỗ trợ phát triển nông lâm nghiệp, xóa đói, giảm nghèo. Nhà nước có chính sách ưu tiên đào tạo con em đồng bào dân tộc, bồi dưỡng, nâng cao năng lực cán bộ người dân tộc, nhất là cán bộ chính quyền cấp cơ sở. Đồng thời, Nhà nước có chính sách khuyến khích, thu hút cán bộ khoa học kỹ thuật, y tế, văn hoá lên công tác ở vùng sâu, vùng xa giúp đỡ đồng bào dân tộc cải thiện đời sống,

nâng cao dân trí.

Là khu vực liên kết phát triển kinh tế - xã hội gồm thành phố Hà Nội và một số tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương lân cận do Chính phủ quyết định.
(Khoản 3 Điều 3 Luật thủ đô 2012)

Vùng biển nằm ngoài lãnh hải và tiếp liền với lãnh hải có chiều rộng không quá 24 hải lý kể từ đường cơ sở dùng để tính chiều rộng của lãnh hải.

Thực chất chiều rộng của vùng tiếp giáp lãnh hải là 12 hải lý tính từ ranh giới phía ngoài của lãnh hải. Sự xuất hiện của vùng tiếp giáp lãnh hải là do nhu cầu kiểm soát thuế quan của quốc gia ven biển chống lại các hoạt động buôn lậu trên biển. Theo Công ước luật biển 1982, vùng tiếp giáp lãnh hải nằm trong vùng đặc quyền kinh tế. Nó không phải là vùng biển thuộc chủ quyền quốc gia và cũng không phải là một bộ phận của biển quốc tế mà chỉ là vùng biển quốc gia ven bờ có quyền tài phán trong một số lĩnh vực.

Trong vùng tiếp giáp lãnh hải, quốc gia ven biển có quyền tiến hành các hoạt động kiểm soát nhằm: 1) Ngăn ngừa các hành vi vi phạm pháp luật và về hải quan, thuế, y tế hay nhập cư trên lãnh thổ hay trong lãnh hải của mình; 2) Trừng trị các hành vi vi phạm pháp luật nói trên.

Vùng tiếp giáp lãnh hải của Việt Nam được quy định trong Tuyên bố ngày 12.5.1977 của Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, vùng tiếp giáp lãnh hải được quy định tại Điều 13 của Luật Biển Việt Nam năm 2012 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 21 tháng 06 năm 2012: “ Vùng tiếp giáp lãnh hải là vùng biển tiếp liền và nằm ngoài lãnh hải Việt Nam, có chiều rộng 12 hải lý tính từ ranh giới ngoài của lãnh hải.”

Khoảng không gian bao trùm trên vùng đất và vùng nước thuộc chủ quyền của quốc gia.

Vùng trời của quốc gia gọi theo gốc từ Hán - Việt là không phận. Cho đến nay, trong luật quốc tế nói chung và luật hàng không dân dụng quốc tế nói riêng vẫn chưa có quy định xác định cụ thể độ cao của vùng trời. Nhưng các quốc gia thường coi độ cao của vùng trời chính là độ cao của bầu khí quyền.

Vùng trời của quốc gia thuộc chủ quyền hoàn toàn, riêng biệt của quốc gia. Điều 1 Công ước Chicago năm 1944 quy định: "Các quốc gia kết ước thừa nhận rằng mỗi quốc gia có chủ quyền hoàn toàn và tuyệt đối đối với khoảng không gian bao trùm trên lãnh thổ của quốc gia".

Các phương tiện bay của nước ngoài muốn hoạt động trên vùng trời của quốc gia phải được sự đồng ý của quốc gia đó theo những điều kiện và thể thức nhất định và phải tuân thủ pháp luật của quốc gia đó (Xt. Vùng đất của quốc gia; Vùng nước của quốc gia).

Là vùng, cơ sở chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, sản xuất giống động vật được xác định không xảy ra bệnh truyền nhiễm thuộc Danh mục bệnh động vật phải công bố dịch trong một khoảng thời gian quy định cho từng bệnh, từng loài động vật và hoạt động thú y trong vùng, cơ sở đó bảo đảm kiểm soát được dịch bệnh.
(Theo khoản 5 Điều 3 Luật thú y 2015)

là vườn cây được nhân từ cây đầu dòng hoặc vườn cây do tổ chức, cá nhân thiết lập được thẩm định và công nhận.

(Theo Khoản 19, Điều 2, Luật Trồng trọt 2018)

(Người phòng vệ đã) phòng vệ vượt ra ngoài phạm vi cho phép của quyền phòng vệ, đã gây ra thiệt hại cho người tấn công rõ ràng quá mức cần thiết, không tương xứng với tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi tấn công.

Đây là trường hợp phòng vệ khi đã có đủ cơ sở làm phát sinh quyền phòng vệ - sự tấn công của con người, nguy hiểm đáng kể, trái pháp luật đang hoặc sẽ xảy ra ngay tức khắc và người phòng vệ đã thực hiện đúng nội dung của quyền phòng vệ - chống trả gây thiệt hại cho chính kẻ tấn công nhưng đã vượt ra ngoài phạm vi cho phép - gây ra thiệt hại cho người tấn công rõ ràng quá mức cần thiết, không tương xứng với tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi tấn công. Để xác định sự quá mức cần thiết, sự không tương xứng này cần dựa vào những căn cứ. 1) Tính chất của quan hệ xã hội bị đe dọa xâm hại; 2) Mức độ thiệt hại bị đe dọa gây ra; 3) Sức mãnh liệt của hành vi tấn công; 4) Tính chất và mức độ nguy hiểm của phương pháp và phương tiện mà kẻ tấn công sử dụng; 5) Khả năng phòng vệ của người phòng vệ...

Luật hình sự Việt Nam quy định người phòng vệ trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự nếu có lỗi đối với hành vi vượt quá. Tuy nhiên, trách nhiệm hình sự đối với họ là trách nhiệm hình sự giảm nhẹ do xét đến động cơ cũng như hoàn cảnh phạm tội. Với lý do như vậy, tình tiết vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng có thể được quy định là tình tiết định tội (tội nhẹ hơn), tình tiết định khung giảm nhẹ của một số tội cũng như được quy định là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho các tội khác. Trong Bộ luật hình sự năm 1999, tình tiết này được quy định là tình tiết định tội (tội nhẹ hơn; Điều 96 và Điều 106) cũng như được quy định là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho các trường hợp phạm tội khác (Điều 46).

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là tình tiết định tội được quy định tại Điều 126 và Điều 136 Bộ luật hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11/2015. Đồng thời vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự được quy định tại Điều 51 Bộ luật hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27/11/2015.

(Người đại diện) xác lập, thực hiện giao dịch dân sự vượt quá giới hạn, phạm vi thẩm quyền đã được xác lập theo quy định của pháp luật hay văn bản ủy quyền.

Giao dịch dân sự do người đại diện xác lập, thực hiện vượt quá thẩm quyền đại diện không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ đối với người được đại diện, trừ trường hợp người được đại diện chấp thuận; nếu không được chấp thuận, thì người đại diện phải chịu trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ đối với người đã giao dịch với mình về phần giao dịch dân sự vượt quá thẩm quyền.

Người đã giao dịch với người đại diện có quyền đơn phương đình chỉ thực hiện hoặc hủy bỏ giao dịch dân sự đối với phần vượt quá thẩm quyền hoặc toàn bộ giao dịch dân sự và yêu cầu bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp người đó biết hoặc phải biết về việc vượt quá thẩm quyền đại diện mà vẫn giao dịch.

Trong trường hợp người đại diện và người giao dịch với người đại diện cố ý xác lập, thực hiện giao dịch dân sự vượt quá thẩm quyền đại diện mà gây thiệt hại cho người được đại diện, thì phải chịu trách nhiệm liên đới bồi thường.