Thuật ngữ pháp lý

Biện pháp cưỡng chế buộc phải bán tài sản cho Nhà nước theo thỏa thuận giữa cơ quan nhà nước

với cá nhân, tổ chức sở hữu tài sản trên cơ sở thời giá thị trường.

Trưng mua được áp dụng trong trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh và vi lợi ích quốc gia. Việc Nhà nước thanh toán tiền mua tài sản cho cá nhân, tổ chức sở hữu tài sản là dấu hiệu đặc trưng để phân biệt trưng mua với tịch thu tài sản. Đối với tịch thu tài sản, Nhà nước không thanh toán cho người có tài sản bị tịch thu.

Thể thức trưng mua do luật định.

Tạm lấy, tạm sử dụng tài sản, nhân công của cá nhân công dân hay của cơ quan dưới quyền trong một thời gian nhất định để phục vụ cho công việc cần kíp, trước mắt. Ví dụ: trưng dụng ô tô và các phương tiện khác cùng nhân công của các đơn vị bộ đội đóng quân gần đó vào việc chữa cháy; hoặc trưng dụng bộ đội thuộc các đơn vị trong địa bàn vào việc chống bão lụt...

Trưng dụng được sử dụng với tư cách là một thuật ngữ pháp lý khi nó được coi là một biện pháp pháp luật.

Trưng dụng, hiểu theo nghĩa này là biện pháp cưỡng chế hành chính nhằm buộc công dân, tổ chức, cơ quan phải giao tài sản, nhân lực cho cơ quan nhà nước, cán bộ thực hành công vụ tạm thời sử dụng trong các trường hợp khẩn cấp, phòng chống thiên tai, dịch bệnh... hoặc thực hiện chính sách của Nhà nước vì lợi ích quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội.

Biện pháp trưng dụng có thể được áp dụng trong những trường hợp: 1) Chiến sĩ cảnh sát đang đi bộ tuần tra trên đường phố, bắt gặp kẻ cướp giật tài sản bỏ chạy bằng xe máy. Chiến sĩ cảnh sát có quyền trưng dụng xe máy, ô tô của khách qua đoạn đường đó để sử dụng đuổi bắt tội phạm; 2) Trên đường xảy ra vụ tai nạn giao thông, cảnh sát giao thông hoặc những người có mặt tại hiện trường có thể dừng bất kỳ xe máy hay ô tô nào chạy qua yêu cầu họ chở ngay người bị nạn đến Bệnh viện cấp cứu; 3) Trường hợp xảy ra lũ lụt, thiên tai, địch họa, Cơ quan vã những người có trách nhiệm có quyền yêu cầu các công dân, tổ chức có điều kiện cung cấp phương tiện, xe cộ, nhân lực để phòng chống bão lụt...

Như vậy, mặc dù có thể không quy định cụ thể về biện pháp và điều kiện áp dụng, nhưng trưng dụng lại là biện pháp thường được áp dụng trên thực tế trong những trường hợp khẩn cấp xảy ra, đặc biệt là ở các lĩnh vực quản lý hành chính, trật tự an toàn xã hội, vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng.

Thuật ngữ "trưng dụng" còn được sử dụng trong các văn bản, quy định của Nhà nước về chính sách đất đai thời kỳ trước hợp tác hóa nông nghiệp ở miền Bắc và chưa có Luật Đất đai. Tại Nghị định số 151-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 14.4.1959 đã quy định về Thể lệ tạm thời trưng dụng ruộng đất để xây dựng những công trình do Nhà nước quản lý. Ở thời điểm này, Nhà nước công nhận quyền sở hữu của cá nhân về ruộng đất, do đó, khi cần thiết quy hoạch đất đai để xây dựng các công trình dân sinh, quốc phòng do Nhà nước quản lý, Nhà nước phải thực hiện biện pháp trưng dụng ruộng đất của nhân dân. Ruộng đất sau khi đã trưng dụng thuộc về sở hữu của Nhà nước. Những người có ruộng đất bị trưng dụng được bồi thường thỏa đáng. Trường hợp đã trưng dụng ruộng đất song vì lý do khách quan mà không sử dụng nữa thì cơ quan trưng dụng có thể trả lại đất cho chủ sở hữu.

Trong trường hợp trưng dụng ruộng đất ở trên thì “trưng dụng" cũng được coi là biện pháp pháp luật và được thực hiện trên cơ sở nguyên tắc, điều kiện, thủ tục do pháp luật quy định. Chỉ được trưng dụng ruộng đất trong những trường hợp thật cần thiết và đủ diện tích cho công trình xây dựng, không được trưng dụng thừa. Sau khi Luật đất đai ra đời, ghi nhận đất đai là công thổ thuộc sở hữu toàn dân, thuật ngữ "trưng dụng đất” không còn được sử dụng phổ biến nữa, mà thay bằng thuật ngữ "thu hồi đất”.

Việc lấy ý kiến của nhân dân về vấn đề nào đó có liên quan đến lợi ích của nhân dân và lợi ích của đất nước.

Việc trưng cầu ý dân được tiến hành bằng cách nhà nước yêu cầu tất cả các công dân có quyền bầu cử biểu quyết tán thành hay không tán thành về vấn để được đưa ra trưng cầu. Thủ tục trưng cầu ý dân do pháp luật quy định. Trong việc trưng cầu ý dân, người tham gia trưng cầu có quyền đồng ý hay không đồng ý vấn đề mà nhà nước đưa ra trưng cầu.

Ở Việt Nam, chỉ Quốc hội mới có quyền quyết định việc trưng cầu ý dân, uỷ ban thường vụ Quốc hội là cơ quan có trách nhiệm tổ chức thực hiện việc trưng cầu ý dân theo quyết định của Quốc hội.

Hoạt động tố tụng hình sự của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng thể hiện bằng việc ra quyết định yêu cầu những người có kiến thức chuyên môn cần thiết về các lĩnh vực khoa học, kỹ thuật, công nghệ... theo quy định của pháp luật để nghiên cứu, kết luận về những vấn để cần làm rõ trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự.

Nói chung việc trưng cầu giám định là quyền của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng (từ Điều 33 đến Điều 37 và Điều 155 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003) khi xét thấy cần thiết phải sử dụng những kiến thức chuyên môn, chuyên ngành để làm rõ những tình tiết nào đó của vụ án.

Tuy nhiên, căn cứ vào khoản 3 Điều 155 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003, trong những trường hợp cần xác định; 1) Nguyên nhân chết người, tính chất thương tích, mức độ tổn hại sức khỏe hoặc khả năng lao động; 2) Tính trạng tâm thần của bị can, bị cáo khi có nghi ngờ về năng lực trách nhiệm hình sự của họ; 3) Tình trạng tâm thần của người làm chứng, người bị hại khi có nghi ngờ về khả năng nhận thức và khai báo đúng đắn của họ; 4) Tuổi của bị can, bị cáo, người bị hại hoặc cần xác định chất độc, chất ma tuý, chất phóng xạ. tiền giả thì việc trưng cầu giám định là bắt buộc.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, trưng cầu giám định được quy định tại Điều 205 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11 năm 2015.

Đưa người phạm tội ra trước toà án để xét xử.

Ở nhiều nước, truy tố thuộc thẩm quyền của Viện công tố. Tuy nhiên, tùy theo cách tổ chức của mỗi nước mà Viện Công tố được tổ chức ở Bộ Tư pháp hoặc ở Toà án (bằng Thẩm phán Công tố), ở Việt Nam, theo sắc lệnh số 13/SL ngày 24.01.1946, sắc lệnh số 51/SL ngày 17.04.1946 và sắc lệnh số 131/SL ngày 20.07.1946, hệ thống cơ quan công tố nằm trong cơ cấu tổ chức của Toà án nhân dân, do Bộ Tư pháp quản lý. Trên cơ sở Nghị quyết ngày 25.4.1958 của Quốc hội Khoá I (kỳ họp thứ 8) và các Nghị định số 156/TTg ngày 01.7.1959, Nghị định số 312/TTg ngày 02.7.1959 của Chính phủ Viện Công tố được thành lập, tách khỏi Toà án. Đến năm 1960, trên cơ sở Hiến pháp năm 1959 và Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 1960, hệ thống Viện kiểm sát nhân dân được thành lập. Theo quy định của pháp luật, truy tố người phạm tội ra trước toà thuộc thẩm quyền của Viện kiểm sát nhân dân. Sau khi kết thúc điều tra, cơ quan điều tra làm bản kết luận điều tra và đề nghị truy tố rồi gửi cùng hồ sơ vụ án đến Viện kiểm sát cùng cấp thực hiện thẩm quyền truy tố.

Theo Điều 166 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003, trong thời hạn hai mươi ngày đối với tội phạm ít nghiêm trọng và tội phạm nghiêm trọng, ba mươi ngày đối với tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, kể từ ngày nhận được hồ sơ vụ án và bản kết luận điều tra, viện kiểm sát phải ra một trong những quyết định sau đây: 1) Truy tố bị can trước toà án bằng bản cáo trạng; 2) Trả hồ sơ cho cơ quan điều tra để điều tra bổ sung; 3) Đình chỉ hoặc tạm đình chỉ vụ án. Trong trường hợp cần thiết, viện trưởng viện kiểm sát có thể gia hạn, nhưng không quá mười ngày đối với đối với tội phạm ít nghiêm trọng và tội phạm nghiêm trọng; không quá mười lăm ngày đối với tội phạm rất nghiêm trọng; không quá ba mươi ngày đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Tiếp đó, trong thời hạn ba ngày, kể từ ngày ra một trong những quyết định nêu trên, viện kiểm sát phải thông báo cho bị can, người bào chữa biết; giao bản cáo trạng, quyết định đình chỉ vụ án hoặc quyết định tạm đình chỉ vụ án cho bị can. Người bào chữa được đọc bản cáo trạng, ghi chép, sao chụp những tài liệu trong hồ sơ vụ án liên quan đến việc bào chữa theo quy định của pháp luật và đề xuất yêu cầu.

Sau khi nhận hồ sơ vụ án, viện kiểm sát có quyền quyết định việc áp dụng, thay đổi hoặc hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, yêu cầu cơ quan điều tra truy nã bị can. Thời hạn tạm giam không được quá thời hạn quy định tại khoản 1 Điều 166 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003.

Trong trường hợp truy tố thì trong thời hạn ba ngày, kể từ ngày ra quyết định truy tố bằng bản cáo trạng, viện kiểm sát phải gửi hồ sơ và bản cáo trạng đến toà án. Trường hợp vụ án không thuộc thẩm quyền truy tố của mình, viện kiểm sát ra ngay quyết định chuyển vụ án cho viện kiểm sát có thẩm quyền.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, truy tố được quy định tại Phần thứ ba Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11 năm 2015.

Truy cứu trách nhiệm hình sự người đã có tư tưởng nhất định mà không cần xét đến người đó có hành vi nguy hiểm cho xã hội hay không.

Truy nã tư tưởng là việc làm trái với nguyên tắc hành vi và do vậy bị luật hình sự Việt Nam cấm. Trong luật hình sự Việt Nam, quy định tội phạm trước hết phải là hành vi của con người và hành vi đó có những dấu hiệu được quy định trong luật.

Hoạt động tố tụng hình sự - nghiệp vụ của lực lượng công an nhân dân trong đấu tranh phòng, chống tội phạm nhằm phát hiện, tìm kiếm, bắt giữ người có hành vi phạm tội đang lẩn trốn theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền, phục vụ cho công tác điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án phạt tù hoặc tử hình.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, truy nã bị can được quy định tại Điều 231 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11 năm 2015.

Buộc người phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi phạm tội mà họ đã thực hiện.

Truy cứu trách nhiệm hình sự được thực hiện trên cơ sở chủ thể (có năng lực trách nhiệm hình sự và đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự) đã thực hiện hành vi phạm tội được quy định trong luật hình sự. Thuộc về truy cứu trách nhiệm hình sự là những hoạt động khởi tố của cơ quan điều tra, truy tố của cơ quan viện kiểm sát, xét xử của cơ quan toà án và có thể cả cưỡng chế thi hành biện pháp của trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội của cơ quan thi hành án. Tuy nhiên, trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội chỉ được truy cứu trong thời hạn luật định tính từ ngày tội phạm được thực hiện (và kết thúc). Đó là thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự. Thời hạn này dài hay ngắn tùy thuộc vào tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội. Luật hình sự Việt Nam quy định thời hạn là 5 năm đối với tội phạm ít nghiêm trọng; 10 năm đối với tội phạm nghiêm trọng; 15 năm đối với tội phạm rất nghiêm trọng và 20 năm đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Sau thời hạn trên, người phạm tội sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu: 1) Người phạm tội không phạm tội mới mà Bộ luật hình sự quy định hình phạt từ 1 năm tù trở lên; 2) Người phạm tội không cố tình trốn tránh việc truy cứu trách nhiệm hình sự cũng như không bị truy nã.

Nếu không thỏa mãn các điều kiện kể trên thì thời hiệu sẽ được tính lại từ ngày phạm tội mới hoặc từ ngày ra tự thú hoặc từ ngày bị bắt giữ.

Phù hợp với pháp luật quốc tế, luật hình sự Việt Nam hiện hành quy định không có thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các tội phá hoại hoà bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh. Ngoài ra, luật hình sự Việt Nam còn quy định không có thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các tội xâm phạm an ninh quốc gia.

Tổ chức trọng tài phi chính phủ đặt cạnh Phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam, được thành lập theo Quyết định số 204/TTg ngày 28.4.1993 của Thủ tướng chính phủ trên cơ sở hợp nhất Hội đồng trọng tài ngoại thương và Hội đồng trọng tài hàng hải.

Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam có thẩm quyền giải quyết tranh chấp phát sinh từ quan hệ kinh tế nếu trước hay sau khi xảy ra tranh chấp, các bên đương sự thoả thuận đưa vụ việc ra trước trung tâm hoặc nếu có điều ước quốc tế ràng buộc các bên phải đưa vụ tranh chấp ra trước trung tâm.

Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam có chủ tịch và hai phó chủ tịch do các trọng tài viên của trung tâm bầu ra với nhiệm kỳ 4 năm. Chủ tịch chỉ định một thư ký thường trực của trung tâm. Trung tâm có các trọng tài viên là những người có kiến thức và kinh nghiệm trong các lĩnh vực kinh tế và pháp luật do Ban thường trực Phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam chọn với nhiệm kỳ 4 năm. Sau mỗi nhiệm kỳ, các trọng tài viên có thể được chọn lại. Chuyên gia nước ngoài có thể được mời làm trọng tài viên của trung tâm.

Cơ quan được thành lập theo Công ước về giải quyết tranh chấp về đầu tư giữa các quốc gia và công dân của các quốc gia khác nhau (có hiệu lực từ 14.10.1966) dưới sự bảo trợ của Ngân hàng tái thiết và phát triển quốc tế nhằm tạo thuận lợi cho việc hòa giải và trọng tài trong việc giải quyết các tranh chấp về đầu tư.

Trung tâm có thẩm quyền giải quyết đối với mọi tranh chấp pháp lý nảy sinh giữa một nước ký kết và công dân của một nước ký kết khác khi các bên tranh chấp thỏa thuận bằng văn bản đưa vụ tranh chấp đó ra giải quyết ở Trung tâm. Khi các bên đòi thoả thuận thì không bên nào được đơn phương rút bỏ thoả thuận đó. Mục đích chính của Trung tâm này là khuyến khích sự tin cậy lẫn nhau giữa các quốc gia và các nhà đầu tư nước ngoài nhằm đẩy mạnh quá trình thu hút vốn đầu tư nước ngoài để phát triển đất nước. Trung tâm có trụ sở tại Oasinhtơn, Chủ tịch Trung tâm là Chủ tịch đương nhiệm của Ngân hàng tái thiết và phát triển quốc tế (IBRD). Trung tâm có một Hội đồng quản trị và một Ban thư ký với một danh sách các hòa giải viên và một danh sách các Trọng tài viên.

Hội đồng quản trị của Trung tâm bao gồm đại diện của các nước ký kết - mỗi nước một đại diện. Trong trường hợp đại diện vắng mặt tại một kỳ họp hoặc không có khả năng giữ vai trò của người đại diện thì có thể cử người khác thay thế.

Chủ tịch Ngân hàng mặc nhiên là chủ tịch Hội đồng quản trị nhưng không có quyền bỏ phiếu.

Hội đồng quản trị của Trung tâm có những quyền hạn và chức năng sau: 1) Thông qua các quy định về quản lý và tài chính của Trung tâm; 2) Thông qua các nguyên tắc tố tụng để tổ chức các vụ hoà giải và giải quyết trọng tài; 3) Thông qua các nguyên tắc tố tụng cho việc tiến hành hòa giải và giải quyết trọng tài; 4) Phê chuẩn các thoả thuận với Ngân hàng về việc sử dụng các phương tiện quản lý và dịch vụ của Ngân hàng; 5) Quyết định những điều kiện chức vụ Tổng thư ký và phó Tổng thư ký; 6) Thông qua ngân sách thu chi hàng năm của Trung tâm; 7) Phê chuẩn báo cáo hàng năm về hoạt động của Trung tâm. Ngoài ra, Hội đồng quản trị sẽ sử dụng những quyền hạn khác và thực hiện các chức năng khác nếu thấy cần thiết.

Hội đồng quản trị tổ chức họp hàng năm và các kỳ họp khác theo quyết định của Hội đồng hoặc do Chủ tịch hoặc Tổng thư ký triệu tập theo đề nghị của ít nhất 5 thành viên Hội đồng. Mỗi thành viên của Hội đồng có một phiếu. Các quyết định của Hội đồng sẽ được biểu quyết theo đa số phiếu.

Các hoà giải viên và Trọng tài viên của Trung tâm là những người có tư cách đạo đức tốt và được công nhận là có năng lực trong các lĩnh vực luật pháp, thương mại, công nghiệp hoặc tài chính và có khả năng tiến hành xét xử một cách độc lập.

Việc giải quyết tranh chấp về đầu tư tại Trung tâm có thể được giải quyết thông qua thủ tục hòa giải hoặc thủ tục Trọng tài.

Đơn vị sự nghiệp có thu, do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền thành lập làm chức năng dịch vụ công về việc làm theo quy định của pháp luật.

Vấn đề dịch vụ công về việc làm được Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) đề cập đến trong Công ước số 88 năm 1948 và được nhiều quốc gia quan tâm. ở Việt Nam, vấn đề này được đề cập đến trong Bộ luật lao động năm 1994, với tên gọi "trung tâm dịch vụ việc làm". Hiện nay, để phân biệt với các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực dịch vụ việc làm, các đơn vị thực hiện dịch vụ công được gọi là “trung tâm giới thiệu việc làm”. Các trung tâm này do cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội thành lập theo sự đề nghị hoặc đồng ý của cơ quan lao động; có chức năng giới thiệu việc làm, cung ứng lao động, dạy nghề tạo việc làm, tư vấn, cung cấp thông tin về thị trường lao động...Trung tâm giới thiệu việc làm được Nhà nước hỗ trợ nhưng phải tự đảm bảo một phần chi phí.

Tổ chức quản lý, điều hành và giám sát các hoạt động mua bán chứng khoán trên thị trường giao dịch chứng khoán tập trung.

Trung tâm giao dịch chứng khoán là một hình thức tổ chức để thực hiện các giao dịch trên thị trường chứng khoán tập trung. Trong lịch sử phát triển thị trường chứng khoán trên thế giới, có ba hình thức tổ chức giao dịch tập trung: thứ nhất, sở giao dịch chứng khoán được tổ chức dưới dạng câu lạc bộ của các công ty môi giới, hoạt động theo quy định của pháp luật, không có sự can thiệp trực tiếp của

Nhà nước. Đây là hình thức tổ chức có tính tự phát, tồn tại ở thời kỳ đầu mới xuất hiện thị trường chứng khoán tập trung; thứ hai, sở giao dịch chứng khoán được tổ chức dưới dạng một công ty cổ phần mà cổ đông là các công ty chứng khoán, hoạt động theo Luật công ty, chịu sự giám sát của một cơ quan nhà nước chuyên trách. Đây là mô hình hiện nay được áp dụng ở nhiều nước; thứ ba, sở giao dịch chứng khoán được tổ chức dưới dạng công ty cổ phần nhưng có sự tham gia quản trị và điều hành của Nhà nước, thông qua thành viên Hội đồng quản trị là đại diện của uỷ ban chứng khoán quốc gia và Nhà nước bổ nhiệm giám đốc điều hành. Mô hình này được áp dụng ở nhiều nước châu Á.

Ở Việt Nam, Nghị định số 48/1998/NĐ-CP ngày 11.7.1998 của Chính phủ về chứng khoán và thị trường chứng khoán là văn bản pháp luật đầu tiên quy định về thị trường giao dịch tập trung. Theo Nghị định này, Trung tâm giao dịch chứng khoán là tổ chức thực hiện chức năng của sở giao dịch chứng khoán. Trung tâm giao dịch chứng khoán là đơn vị sự nghiệp có thu, trực thuộc uỷ ban chứng khoán nhà nước, có tư cách pháp nhân, hoạt động bằng kinh phí được ngân sách cấp. Trung tâm giao dịch chứng khoán là hình thức tổ chức quá độ để tiến tới thành lập sở giao dịch chứng khoán.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, trung tâm giao dịch chứng khoán được quy định tại Điều 61, 62 và Điều 63 Nghị định 144/2003/NĐ-CP do Chính phủ ban hành ngày 28 tháng 11 năm 2003.

Buộc người nước ngoài có hành vi vi phạm pháp luật Việt Nam phải rời khỏi lãnh thổ nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Người nước ngoài bị trục xuất khỏi Việt Nam trong các trường hợp sau đây: 1) Bị toà án có thẩm quyền của Việt Nam xử phạt trục xuất: 2) Bị Bộ trưởng Bộ Công an ra quyết định trục xuất. Việc trục xuất người nước ngoài được hưởng quyền ưu đãi, miễn trừ ngoại giao, lãnh sự được giải quyết bằng đường ngoại giao.

Bộ trưởng Bộ Công an có thẩm quyền ra quyết định trục xuất người nước ngoài trong những trường hợp: 1) Vi phạm nghiêm trọng pháp luật Việt Nam, bị xử phạt hành chính: 2) Phạm tội nhưng được miễn truy cứu trách nhiệm hình sự; 3) Vi lý do bảo vệ an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội.

Cơ quan quản lý xuất nhập cảnh thuộc Bộ Công an có trách nhiệm thi hành bản án và quyết định trục xuất. Trong trường hợp người bị trục xuất không tự nguyện chấp hành bản án hoặc quyết định trục xuất thì cơ quan quản lý xuất nhập cảnh thuộc Bộ Công an áp dụng biện pháp cưỡng chế trục xuất.

Căn cứ vào điều kiện và hoàn cảnh cụ thể của việc thi hành quyết định trục xuất của Bộ trưởng Bộ Công an, cơ quan quản lý xuất nhập cảnh thuộc Bộ Công an quyết định: 1) Áp dụng biện pháp quản lý, giám sát hoặc tạm giữ hành chính người bị trục xuất trong thời gian chờ thi hành quyết định trục xuất theo quy định của pháp luật; 2) Cách thức và địa điểm thực hiện việc trục xuất; 3) Các vấn đề khác có liên quan đến việc thi hành quyết định trục xuất theo quy định của pháp luật.

Người bị trục xuất có trách nhiệm: 1) Chấp hành nghiêm chỉnh quyết định trục xuất, chịu sự quản lý, giám sát của cơ quan quản lý xuất nhập cảnh thuộc Bộ Công an trong thời gian chờ thi hành quyết định trục xuất; 2) Nhanh chóng hoàn thành các thủ tục cần thiết để rời khỏi Việt Nam đúng hạn; 3) Tự chịu chi phí cho việc xuất cảnh.

Nơi đặt cơ quan điều hành của doanh nghiệp.

Trụ sở của doanh nghiệp không nhất thiết là nơi doanh nghiệp tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh hoặc nơi có hộ khẩu thường trú của chủ doanh nghiệp. Doanh nghiệp có thể có nhiều cơ sở kinh doanh ở những nơi khác nhau nhưng trụ sở giao dịch chỉ có một. Để tránh nhầm lẫn, người ta thường gọi là trụ sở chính của doanh nghiệp. Trụ sở giao dịch mang tính pháp lý nhiều hơn là tính không gian.

Địa chỉ trụ sở của doanh nghiệp phải được đăng ký chính thức với cơ quan đăng ký kinh doanh. Nếu có nhu cầu thay đổi địa chỉ trụ sở, doanh nghiệp phải đăng ký với cơ quan đăng ký kinh doanh trước khi thực hiện việc thay đổi.

Nơi thực hiện nhiệm vụ ngoại giao của cơ quan đại diện ngoại giao ở nước khác.

Toà nhà hoặc bộ phận của toà nhà và đất đai trực thuộc tòa nhà hoặc bộ phận toà nhà đó được sử dụng vào mục đích của cơ quan đại diện ngoại giao. Ngoài ra, nhà ở của người đứng đầu cơ quan đại diện ngoại giao cũng được xem như trụ sở của cơ quan đại diện ngoại giao.

Trụ sở của cơ quan đại diện ngoại giao được hưởng quyền ưu đãi và miễn trừ ngoại giao.

Khoản tiền hoặc tài sản khác do Nhà nước hoặc các tổ chức phi chính phủ cấp cho các thành viên của xã hội trong trường hợp những thành viên này gặp rủi ro, hiểm nghèo, nghèo đói, bất hạnh nhằm giúp họ khắc phục khó khăn, ổn định cuộc sống.

Khoản trợ cấp cho người bị suy giảm khả năng lao động do bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, theo quy định của pháp luật.

Trợ cấp thương tật thường là một nội dung cơ bản trong các quy định bảo hiểm xã hội về tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp của nhiều quốc gia trên thế giới. Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) có nhiều công ước về vấn đề này như các công ước số 37 (năm 1933), số 128 (năm 1967)...

Ở Việt Nam, chế độ trợ cấp thương tật được quy định từ những năm 50 thế kỉ XX, gắn bó chặt chẽ với chế độ bảo hiểm xã hội. Trước đây, trợ cấp thương tật chỉ áp dụng đối với công nhân, viên chức nhà nước, nay được mở rộng cho mọi người lao động tham gia bảo hiểm xã hội, mất sức lao động vì bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.

Theo Bộ luật lao động năm 1994 (sửa đổi, bổ sung năm 2002), tuỳ thuộc vào tỷ lệ thương tật mà người lao động được cơ quan bảo hiểm xã hội trợ cấp một lần hoặc hàng tháng. Nếu suy giảm từ 5% đến 30% khả năng lao động thì được trợ cấp một lần với các mức 4 tháng, 8 tháng hoặc 12 tháng lương tối thiểu (tuỳ vào khung tỷ lệ thương tật). Nếu suy giảm từ 31% khả năng lao động trở lên được trợ cấp hàng tháng với các mức từ 0,4 tháng đến 1,6 tháng lương tối thiểu (tuỳ vào khung tỷ lệ thương tật). Khi vết thương do tai nạn lao động hoặc bệnh nghề nghiệp tái phát, người lao động được điều chỉnh lại mức trợ cấp thương tật phù hợp với tỷ lệ thương tật mới (nếu có).

Nếu doanh nghiệp chưa tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc thì người sử dụng lao động phải trả cho người lao động một khoản tiền ngang với mức trợ cấp thương tật quy định trong luật bảo hiểm, nếu đủ điều kiện luật định.

Khoản trợ cấp cho người lao động khi chấm dứt quan hệ lao động.

Vấn đề trợ cấp thôi việc được Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) đề cập đến trong Công ước 158 năm 1982 và là một nội dung trong pháp luật lao động của nhiều quốc gia.

Ở Việt Nam, vấn đề trợ cấp thôi việc được Nhà nước quy định từ đầu những năm 60 thế kỉ XX, áp dụng đối với cán bộ, công nhân, viên chức nhà nước thôi việc. Khoản này do xí nghiệp, cơ quan sử dụng lao động trả nhưng có ý nghĩa như khoản bảo hiểm xã hội nhận một lần vì người hưởng trợ cấp thôi việc không được tính thời gian làm việc đã nhận trợ cấp thôi việc để hưởng bảo hiểm xã hội nữa.

Theo Bộ luật lao động năm 1994 (sửa đổi, bổ sung năm 2002), bảo hiểm xã hội và trợ cấp thôi việc là những chế độ độc lập. Trợ cấp thôi việc do người sử dụng lao động trả một lần khi chấm dứt hợp đồng lao động cho người lao động đã làm việc từ đủ 12 tháng trở lên. Mức trợ cấp tuỳ thuộc vào thời gian làm việc, cứ mỗi năm làm việc, người lao động được trợ cấp bằng 1/2 tháng lương cộng với phụ cấp lương (nếu có). Trường hợp người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật hoặc bị xử lý kỷ luật sa thải vì trộm cắp, tham ô, tiết lộ bí mật công nghệ kinh doanh...thì không được trợ cấp thôi việc.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, trợ cấp thôi việc được quy định tại Điều 48 Bộ luật lao động năm 2012 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 18 tháng 06 năm 2012.

Khoản trợ cấp từ quỹ bảo hiểm thất nghiệp cho người tham gia bảo hiểm bị thất nghiệp theo quy định của pháp luật, phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội của đất nước.

Trợ cấp thất nghiệp được Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) quan tâm tới ngay từ những năm mới thành lập, có Công ước số 2 (năm 1921) và được bổ sung bằng Công ước số 44 (năm 1934). Hiện nay, chế độ trợ cấp thất nghiệp được quy định trong một số nước có nền kinh tế thị trường phát triển. Quỹ trợ cấp thất nghiệp thường do các bên của quan hệ lao động (người lao động và người sử dụng lao động) đóng góp, có thể Nhà nước tài trợ một phần. Mức trợ cấp thường căn cứ vào mức đóng và thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp của người lao động. Việc hưởng trợ cấp thất nghiệp thường có thời hạn, theo quy định của pháp luật. Ở Việt Nam, theo Bộ luật lao động năm 1994 (được sửa đổi bổ sung năm 2002) quy định bảo hiểm thất nghiệp là một nhánh của bảo hiểm xã hội.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, trợ cấp thất nghiệp được quy định tại Mục 3 Chương 6 Luật Việc làm năm 2013 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 16 tháng 11 năm 2013.

Không chấp hành đúng những quy định về đăng ký nghĩa vụ quân sự, không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ, lệnh gọi tập trung huấn luyện của những người đang ở độ tuổi làm nghĩa vụ quân sự.

Trốn tránh nghĩa vụ quân sự là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm trật tự quản lý hành chính, vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ đặc biệt của công dân là nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc. Do vậy, luật hình sự Việt Nam luôn coi hành vi này là tội phạm. Trước khi có Bộ luật hình sự năm 1985, cơ sở pháp lý cho việc xét xử tội này là Luật nghĩa vụ quân sự năm 1981. Trong Bộ luật hình sự năm 1985 và Bộ luật hình sự năm 1999, tội này đều được quy định là tội phạm thuộc nhóm tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính. Theo đó, tội phạm này đòi hỏi các dấu hiệu: 1) Chủ thể của tội này là người có nghĩa vụ quân sự (nghĩa vụ đăng ký nghĩa vụ quân sự, nghĩa vụ nhập ngũ, nghĩa vụ tập trung huấn luyện); 2) Chủ thể đã có hành vi không chấp hành đúng quy định của pháp luật về đăng ký nghĩa vụ quân sự hoặc không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ hoặc không chấp hành lệnh gọi tập trung huấn luyện. Một số biểu hiện cụ thể của hành vi trốn tránh nghĩa vụ quân sự như không có mặt đúng hạn theo giấy gọi nhập ngũ; trốn khỏi nơi cư trú khi có lệnh gọi nhập ngũ; tự gây thương tích để trốn tránh nghĩa vụ...; 3) Chủ thể đã bị xử phạt hành chính hoặc đã bị kết án về hành vi này, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm.

Hình phạt được quy định cho tội phạm này có mức tối đa là 5 năm tù.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, tội trốn tránh nghĩa vụ quân sự được quy định tại Điều 332 Bộ luật hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11 năm 2015.

(Hành vi xâm phạm chính sách thuế của Nhà nước thông qua việc chủ thể) không hoàn thành hoặc hoàn thành không đầy đủ nghĩa vụ nộp thuế.

Trốn thuế là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm chế độ quản lý kinh tế của Nhà nước. Trước khi có Bộ luật hình sự năm 1985, trốn thuế được quy định là tội phạm thuộc nhóm các tội phạm về kinh tế trong sắc luật số 03 năm 1976. Trong Bộ luật hình sự năm 1985 và Bộ luật hình sự năm 1999, trốn thuế đều được quy định là tội phạm thuộc chương các tội phạm về kinh tế. Tuy nhiên, Bộ luật hình sự năm 1999 quy định tội này cụ thể hơn. Theo Bộ luật hình sự năm 1999 tội này đòi hỏi các dấu hiệu: 1) Chủ thể không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ nộp thuế theo quy định của luật. Thủ đoạn mà chủ thể sử dụng để không nộp thuế hoặc nộp ít hơn có thể là không đăng ký, kê khai, kê khai gian dối, lập chứng từ giả...; 2) Hành vi trốn thuế chỉ bị coi là tội phạm khi thoả mãn điều kiện được quy định cụ thể trong luật, thể hiện hành vi đó có tính nguy hiểm đáng kể của tội phạm. Theo Bộ luật hình sự năm 1999 điều kiện đó là: số tiền trốn thuế phải từ 50 triệu đồng trở lên hoặc chủ thể đã bị xử phạt hành chính hoặc đã bị kết án về hành vi khác thuộc chương các tội phạm về kinh tế, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm).

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, tội trốn thuế được quy định tại Điều 200 Bộ luật hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11 năm 2015.

Hành vi lén lút chiếm đoạt tài sản đang có người khác quản lý.

Trộm cắp tài sản là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm quyền sở hữu của người khác. Trước khi có Bộ luật hình sự năm 1985, trộm cắp tài sản được quy định là tội phạm trong sắc luật số 03 năm 1976 cũng như được quy định trong 2 pháp lệnh năm 1970 là Pháp lệnh trừng trị các tội xâm phạm tài sản xã hội chủ nghĩa và Pháp lệnh trừng trị các tội xâm phạm tài sản của công dân. Bộ luật hình sự năm 1985 quy định hai tội trộm cắp tài sản thuộc hai chương khác nhau là tội trộm cắp tài sản xã hội chủ nghĩa thuộc chương các tội xâm phạm sở hữu xã hội chủ nghĩa và tội trộm cắp tài sản của công dân thuộc chương các tội xâm phạm sở hữu của công dân. Trong Bộ luật hình sự năm 1999, hai tội phạm này đã được nhập thành tội danh chung là tội trộm cắp tài sản thuộc nhóm tội chiếm đoạt của các tội xâm phạm sở hữu.

Hai dấu hiệu cho phép phân biệt hành vi trộm cắp tài sản với các hành vi khác xâm phạm sở hữu là các dấu hiệu phản ánh đặc điểm của hành vi chiếm đoạt và đặc điểm của đối tượng bị chiếm đoạt.

Hành vi chiếm đoạt (tài sản) của tội trộm cắp tài sản có tính chất lén lút, có nghĩa: hành vi chiếm đoạt có đặc điểm khách quan là lén lút và ý thức chủ quan của người thực hiện cũng là lén lút. Hành vi chiếm đoạt được coi là lén lút nếu được thực hiện bằng hình thức mà hình thức đó có khả năng không cho phép chủ tài sản biết có hành vi chiếm đoạt khi hành vi này xảy ra. Ý thức chủ quan của người trộm cắp tài sản là lén lút nếu khi thực hiện hành vi chiếm đoạt, người đó có ý thức che giấu hành vi đang thực hiện của mình. Việc che giấu này chỉ đòi hỏi đối với người có trách nhiệm với tài sản. Nhưng trong thực tế, ý thức chủ quan của người trộm cắp tài sản cũng có thể là lén lút, che giấu đối với người khác.

Đối tượng của hành vi lén lút chiếm đoạt của tội trộm cắp tài sản phải là tài sản đang có người quản lý. Đó là những tài sản đang nằm trong sự chi phối về mặt thực tế của người có trách nhiệm hoặc là tài sản đang còn trong khu vực quản lý, bảo quản của chủ tài sản. Đây là dấu hiệu cho phép phân biệt giữa trộm cắp tài sản với hành vi chiếm giữ trái phép tài sản.

Hành vi trộm cắp tài sản chỉ bị coi là tội phạm khi thoả mãn điều kiện được quy định cụ thể trong luật, thể hiện hành vi đó có tính nguy hiểm đáng kể của tội phạm. Theo Bộ luật hình sự năm 1999, những điều kiện đó là: 1) Tài sản bị trộm cắp phải có giá trị từ năm trăm nghìn đồng trở lên; hoặc 2) Đã gây hậu quả nghiêm trọng; hoặc 3) Chủ thể đã bị xử phạt hành chính hoặc đã bị kết án về hành vi chiếm đoạt mà còn vi phạm.

Hình phạt được quy định cho tội trộm cắp có mức cao nhất là tù chung thân.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, tội trộm cắp tài sản được quy định tại Điều 173 Bộ luật hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11 năm 2015.

Loại tội phạm xâm hại đến những quan hệ xã hội có tầm quan trọng đặc biệt được luật hình sự bảo vệ mà hình phạt áp dụng đối với những tội này rất nghiêm khắc.

Đây là một loại từ cũ. Theo Bộ luật hình sự Bắc Kỳ, Trung Kỳ thời Pháp thuộc, tội phạm bị áp dụng mức hình phạt từ 5 năm đến 20 năm, chung thân hoặc tử hình thì được xem là trọng tội, tương ứng với tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng được Bộ luật hình sự năm 1999 quy định. Điều 2 Quốc triều hình luật quy định mười tội ác (thập ác) sau đây được coi là trọng tội: mưu phản; mưu đại nghịch; mưu chống đối; ác nghịch; bất đạo; đại bất kính; bất hiếu; bất mục; bất nghĩa; nội loạn. Mức hình phạt cao nhất có thể áp dụng đối với những tội này là tử hình.

Bộ luật hình sự mới của Cộng hoà Pháp được Nghị viện thông qua ngày 22.3.1992 và có hiệu lực từ ngày 01.3.1994 quy định trọng tội là tội phạm nghiêm trọng mà mức thấp nhất của khung hình phạt là 10 năm tù và thuộc thẩm quyền xét xử của tòa đại hình.

Trọng tài được các bên tranh chấp thỏa thuận thành lập để giải quyết tranh chấp cụ thể và tự giải thể khi giải quyết xong tranh chấp đó.

Trọng tài vụ việc không có trụ sở cố định, không có bộ máy giúp việc thường trực, không có danh sách trọng tài viên và quy tắc tố tụng của riêng mình.

Khi có tranh chấp xảy ra, các bên tranh chấp thoả thuận với nhau thành lập hội đồng trọng tài để giải quyết tranh chấp. Hội đồng trọng tài gồm một hoặc một số lẻ trọng tài viên, không bị ràng buộc bởi bất kỳ danh sách trọng tài nào. Các bên tự xây dựng quy ước tiến hành trọng tài. Để tránh phức tạp, các bên có thể lựa chọn quy tắc tố tụng trọng tài sẵn có nào đó (thường là quy chế trọng tài UNCITRAL).

Trọng tài vụ việc được tổ chức đơn giản, thủ tục giải quyết mềm dẻo, linh hoạt, phù hợp với tranh chấp ít phức tạp, nhất là khi các bên tranh chấp có kiến thức, thiện chí và kinh nghiệm tranh tụng.

Ở Việt Nam, hình thức trọng tài này chỉ mới được quy định chính thức trong Pháp lệnh trọng tài thương mại năm 2003.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, trọng tài vụ việc được quy định tại khoản 7 Điều 3 Luật Trọng tài thương mại năm 2010 do Quốc hội khóa 12 ban hành ngày 17 tháng 06 năm 2010: “Trọng tài vụ việc là hình thức giải quyết tranh chấp theo quy định của Luật này và trình tự, thủ tục do các bên thỏa thuận.”

Là người được các bên lựa chọn hoặc được Trung tâm trọng tài hoặc Tòa án chỉ định để giải quyết tranh chấp theo quy định của Luật này.

(Theo Khoản 5, Điều 3, Luật Trọng tài thương mại 2010)

Hình thức trọng tài có cơ cấu tổ chức chặt chẽ, hoạt động theo điều lệ riêng, thường xuyên tồn tại để giải quyết tranh chấp thuộc thẩm quyền của mình khi được các bên tranh chấp yêu cầu.

Trọng tài thường trực có trụ sở, bộ máy giúp việc, danh sách trọng tài viên và quy tắc tố tụng của mình. Khi giải quyết tranh chấp qua trọng tài thường trực, các bên bị ràng buộc bởi danh sách trọng tài viên và quy tắc tố tụng của trung tâm. Hoạt động của trọng tài thường trực thể hiện tính chuyên nghiệp cao, rất tin cậy trong việc giải quyết tranh chấp.

Trên thế giới, trọng tài thường trực thường tồn tại dưới dạng công ty phi lợi nhuận với tên gọi là trung tâm trọng tài, như Trung tâm trọng tài quốc tế Hồng Kông (HKIAC), Trung tâm trọng tài quốc tế Singapore (SIAC)... Nhiều trung tâm trọng tài thường trực được đặt dưới sự bảo trợ của nhà nước hoặc đặt cạnh phòng thương mại và công nghiệp. Ở Việt Nam, trọng tài thường trực được thành lập dưới hình thức các trung tâm trọng tài như Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC), các trung tâm trọng tài được thành lập theo Nghị định số 116/CP ngày 5.9.1994

của Chính phủ trước đây và Pháp lệnh trọng tài thương mại năm 2003 hiện nay.

Trọng tài xét xử các tranh chấp trong thương mại quốc tế.

Theo khoản 3 Điều 1 Luật mẫu của trọng tài thương mại quốc tế do UNCITRAL thông qua ngày 21.6.1985 thì tổ chức trọng tài mang tính chất quốc tế khi nó thể hiện một trong ba dấu hiệu sau: 1) Các bên tham gia thoả thuận trọng tài là các bên có trụ sở ở các nước khác nhau vào thời điểm ký kết thỏa thuận trọng tài; 2) Một trong những địa điểm sau đây nằm ngoài lãnh thổ mà ở đó các bên có trụ sở: nơi tiến hành tố tụng trọng tài, nếu nơi này quy định trong thỏa thuận trọng tài hoặc được xác định căn cứ theo thoả thuận đó; mọi địa điểm mà ở đó một phần chủ yếu của các nghĩa vụ phát sinh từ quan hệ thương mại được thực hiện hoặc nơi mà nội dung tranh chấp có mối quan hệ chặt chẽ nhất; 3) Các bên đã thoả thuận dứt khoát với nhau là nội dung của thoả thuận trọng tài có liên quan đến hơn một nước.

Trong trường hợp nếu một bên đương sự có hơn một trụ sở thì trụ sở có liên quan chặt chẽ với thỏa thuận trọng tài sẽ phải được xem xét; trong trường hợp nếu một bên đương sự không có trụ sở thì nơi thường trú của họ sẽ được xem như một dấu hiệu để xác định tính quốc tế của trọng tài.

Cơ quan hoặc phương thức giải quyết tranh chấp phát sinh từ các quan hệ pháp luật thuộc lĩnh vực điều chỉnh của tư pháp quốc tế mà pháp luật cho phép được giải quyết bằng trọng tài.

Trọng tài quốc tế chỉ có chức năng giải quyết tranh chấp trong lĩnh vực kinh tế quốc tế, các tranh chấp trong các lĩnh vực khác như tranh chấp đường biên giới trên đất liền, trên biển... không thuộc thẩm quyền giải quyết của trọng tài quốc tế mà được giải quyết thông qua thương lượng giữa các quốc gia hoặc thông qua khâu trung gian của tổ chức quốc tế hay của một nước thứ ba.

Ở Việt Nam, ngoài chức năng của trọng tài quốc tế như đã nói trên, trung tâm trọng tài quốc tế được thành lập bên cạnh Phòng thương mại và Công nghiệp Việt Nam, được mở rộng thẩm quyền giải quyết các tranh chấp phát sinh trong quan hệ kinh doanh trong nước nếu các bên tranh chấp thoả thuận với nhau việc chọn trung tâm trọng tài quốc tế để giải quyết vụ việc. Cơ cấu tổ chức của trung tâm trọng tài quốc tế tại Việt Nam có chủ tịch, phó chủ tịch, trọng tài viên và có thể có trọng tài viên là người nước ngoài.

Nhiệm kỳ của trọng tài viên là 4 năm. Việc lựa chọn trọng tài viên và hoạt động của trung tâm trọng tài dựa theo nguyên tắc chung được thể hiện trong Quy tắc trọng tài của phòng thương mại quốc tế (ICC). Khi giải quyết tranh chấp, trọng tài viên được quyền độc lập và không chịu ảnh hưởng của bất kỳ sự can thiệp nào. Kết quả giải quyết tranh chấp có thể là một thoả thuận hoà giải hoặc một phán quyết của trọng tài. Phán quyết của trọng tài có hiệu lực bắt buộc đối với các bên tranh chấp và không thể bị kháng cáo trước tòa án hay một cơ quan trọng tài khác.

Tổ chức xã hội - nghề nghiệp có thẩm quyền giải quyết-các tranh chấp về hợp đồng kinh tế, các tranh chấp giữa công ty và các thành viên của công ty, giữa các thành viên của công ty với nhau liên quan đến việc thành lập, hoạt động, giải thể công ty, các tranh chấp liên quan đến việc mua bán cổ phiếu, trái phiếu.

Trọng tài kinh tế phi chính phủ được tổ chức dưới hình thức trung tâm trọng tài kinh tế, khi có ít nhất 5 trọng tài viên là sáng lập viên. Trọng tài kinh tế tổ chức và hoạt động theo Nghị định 116/CP ngày 5.9.1994 của Chính phủ về tổ chức và hoạt động của trọng tài kinh tế.

Cơ quan quản lý đồng thời là cơ quan tài phán của nhà nước, có chức năng xét xử, giải quyết các tranh chấp hợp đồng kinh tế và đăng ký kinh doanh cho các doanh nghiệp.

Trọng tài kinh tế nhà nước được thành lập vào năm 1960 trên cơ sở Nghị định số 20/TTg của Thủ tướng chính phủ quy định về tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của trọng tài kinh tế nhà nước.

Điều 107 khoản 13 Hiến pháp năm 1980 quy định cho Hội đồng bộ trưởng nhiệm vụ, quyền hạn việc tổ chức và lãnh đạo công tác trọng tài nhà nước về kinh tế. Theo Pháp lệnh về trọng tài kinh tế năm 1990, trọng tài kinh tế là cơ quan của Chính phủ và chịu sự chỉ đạo trực tiếp của Chính phủ. Hệ thống trọng tài kinh tế nhà nước được tổ chức theo ba cấp trung ương, cấp tỉnh và cấp huyện. Trọng tài kinh tế nhà nước giải quyết các tranh chấp hợp đồng kinh tế phát sinh giữa các xí nghiệp nhà nước, hợp tác xã và các tổ chức xã hội và các tranh chấp giữa các bộ, các doanh nghiệp trung ương, các hợp tác xã do ký kết các điều khoản chính về đặt mua hàng hoá và với các cá nhân có đăng ký kinh doanh theo pháp luật. Trọng tài kinh tế cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết tranh chấp liên quan đến hợp đồng kinh tế, kiểm tra, kết luận và xử lý hợp đồng kinh tế vô hiệu, xét kháng cáo quyết định giải quyết tranh chấp kinh tế và xử lý vi phạm hợp đồng của trọng tài kinh tế cấp huyện. Trọng tài kinh tế cấp huyện có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp kinh tế và xử lý vi phạm hợp đồng kinh tế.

Trọng tài kinh tế nhà nước chấm dứt hoạt động từ ngày 01.7.1994.

Yêu cầu đại sứ phải trở về nước vì các lý do khác nhau.

Lý do triệu hồi đại sứ có thể là bổ nhiệm đại sứ khác, cách chức đại sứ, do yêu cầu của nước sở tại hoặc những lí do khác.

Trong các trường hợp thứ nhất và thứ hai kể trên, việc triệu hồi thường thể hiện dưới hình thức thư của nguyên thủ quốc gia nước bổ nhiệm đại sứ gửi cho nguyên thủ quốc gia nước tiếp nhận đại sứ và thư này được gọi là "thư triệu hồi”.

Lịch sử ngoại giao đã chứng kiến những trường hợp đại diện ngoại giao bị triệu hồi về nước theo yêu cầu của nước sở tại, do người đại diện ngoại giao đó đã có những hành vi thiếu tế nhị, can thiệp vào công việc nội bộ của nước chủ nhà hoặc vì những lí do có tính chất nghiêm trọng khác. Yêu cầu thay đổi đại sứ thường không công bố và lý do yêu cầu thay đổi đó cũng không bắt buộc phải đưa ra. Tuy nhiên, việc triệu hồi đại sứ có thể là kết quả từ những yêu cầu chính thức của chính phủ quốc gia nước chủ nhà.

Lịch sử ngoại giao có những trường hợp tuy rất hiếm khi xảy ra, khi nước chủ nhà yêu cầu đại sứ nước ngoài rời khỏi lãnh thổ mà không cần phải yêu cầu quốc gia cử đại sứ triệu hồi đại sứ của mình.

Trường hợp đại sứ bị chấm dứt nhiệm vụ theo lệnh triệu hồi mà không trình thư triệu hồi thì vị đại sứ kế nhiệm phải trình thư triệu hồi đó.

Tác phẩm triết học của Hêghen - nhà tư tưởng lớn của Đức (Georg Wilhelm Friedrich Hegel; 1770 - 1831) trước C.Mác, trình bày về Nhà nước và pháp luật với sự "diễn đạt nhất quán nhất, phong phú và đầy đủ nhất” (C.Mác).

Học thuyết của Hêghen hình thành ở thời đại được đánh dấu bằng những sự kiện lịch sử lớn và nhiều màu sắc. Đó là cuộc cách mạng Pháp năm 1789 vĩ đại được kết thúc bằng nền đế chính Bônapac (Napôlêông), sự phục hưng của dòng họ Buốc bông ở Pháp. Liên minh thần thánh với những hoạt

động mang đậm bản chất phản động thể hiện ở việc đàn áp mọi phong trào cách mạng ở châu Âu. Đây chính là những nhân tố quan trọng bậc nhất đã in dấu ấn sâu sắc lên sự hình thành và phát triển của hệ tư tưởng của Hêghen. Những điều kiện lịch sử xã hội đặc thù của nước Đức vốn chịu tác động, ảnh hưởng của các sự kiện lịch sử của các nước châu Âu lúc bấy giờ với tình trạng lạc hậu về mặt kinh tế và chính trị của giai cấp tư sản Đức cũng đã trực tiếp tác động đến sự hình thành, phát triển của hệ tư tưởng của Hêghen, chứa đựng bên trong tính phức tạp và mâu thuẫn ở cấp độ thế giới quan. Hệ thống các quan điểm chính trị - pháp lý của Hêghen được trình bày một cách thật đầy đủ trong tác phẩm "Triết học pháp quyền". Chống chế độ phong kiến, Hêghen đề cao các khẩu hiệu tự do, nhân văn. Song ông lại kết hợp một cách kỳ lạ chúng với các quan điểm bảo thủ và thoả hiệp với chế độ phong kiến quân chủ.

Hệ thống tư tưởng về nhà nước và pháp luật của Hêghen ra đời dựa trên một cơ sở triết học của chính ông - triết học biện chứng duy tâm khách quan. Để hiểu được quan điểm về nhà nước, pháp luật của Hêghen, vì vậy, phải có sự hiểu biết cần thiết hệ thống triết học của ông.

Đương thời, C.Mác, F. Ăngghen, khi đề cập đến hệ thống triết học Hêghen có chỉ rõ đó là triết học biện chứng duy tâm khách quan và có lưu ý rằng, cần phân biệt hệ thống với phương pháp, rằng triết học duy tâm của Hêghen có hạt nhân duy lý, là học thuyết về sự phát triển. Hêghen cho rằng, động lực cơ bản của sự phát triển là cuộc đấu tranh diễn ra trong lòng sự vật giữa các mặt đối lập vốn luôn luôn tồn tại ở từng sự vật, hiện tượng. Đồng thời, Mác, Ăngghen cũng chỉ ra rằng, ở Hêghen có sự mâu thuẫn giữa hệ thống, phương pháp và phép biện chứng của Hêghen mang tính chất duy tâm.

Hêghen xây dựng hệ thống quan điểm triết học của mình về Nhà nước và pháp luật xuất phát từ luận điểm về sự đồng nhất giữa cái thực tại và sự hợp lí, Hêghen hoàn toàn phủ định nguyên tắc cơ bản của học thuyết pháp quyền tự nhiên, đối lập pháp quyền tự nhiên với pháp luật thực định.

Pháp luật, theo Hêghen là "đời sống hiện thực của ý chí tự do được thực hiện trong quá trình phát triển thông qua một loạt nấc thang theo hướng đi lên. Nấc thang đầu tiên thể hiện ở sự chiếm hữu vật

của cả nhân và trong mối quan hệ với các cá nhân khác liên quan đến sở hữu (khế ước) cũng như quan các quan hệ pháp luật. Nấc thang này được Hêghen gọi là pháp luật trừu tượng. Nội dung cơ bản của pháp luật trừu tượng là tổng thể các mối quan hệ giữa các cá thể với tính cách là các chủ sở hữu". "Pháp luật là mối quan hệ của con người, bởi lẽ họ là các nhân cách trừu tượng". Hêghen tuyên bố “Hãy là nhân cách và tôn trọng người khác như các nhân cách", thể hiện một ý nghĩa phản phong sâu sắc trước tình trạng nhân cách con người bị chà đạp trong chế độ nông nô chuyên chế. Hêghen cũng chỉ rõ cốt lõi của pháp luật trừu tượng là sở hữu. Và sở hữu ở đây chỉ có giá trị khi nó là tư hữu. Từ đó có sự ngự trị hoàn toàn và không hạn chế của nhân cách đối với đồ vật.

Sở hữu được Hêghen coi chỉ là quan hệ của con người đối với đồ vật, nảy sinh từ sự cần thiết của mỗi cá nhân đối với việc xác định tự do của mình với thế giới bên ngoài. Nhờ có sở hữu, con người trở thành nhân cách "chỉ có trong sở hữu cá nhân mới trở thành lý tính". Theo Hêghen, tự do tư hữu là thành quả vĩ đại nhất của thời đại mới. Tự do này kéo theo đòi hỏi tự do hợp đồng và các mối quan hệ hợp đồng giữa chủ sở hữu. Bảo vệ tính hợp lý của tư hữu tư sản, Hêghen phê phán dự án "cộng sản chủ nghĩa" của Platon. ông cũng không đồng ý với Ruxô về việc bác bỏ bất công tài sản. Đồng thời, Ông đấu tranh chống các đặc quyền phong kiến. Hêghen cho rằng, các quyền đó không phù hợp với khái niệm đúng về sở hữu, theo đó, chủ ruộng đất phải là những người sở hữu canh tác chúng. Hêghen cũng không chấp nhận chế độ nông nô và chế độ nô lệ, bởi lẽ chúng chà đạp lên nhân phẩm con người. Nhưng Hêghen lại bảo vệ cái trật tự bất bình đẳng hiện hữu, tuyên bố rằng, cá nhân chỉ có thể bình đẳng trong các quan hệ pháp luật và còn nhấn mạnh sự bình đẳng về tài sản sẽ là không hợp lý,là bất công, rằng những khác biệt giữa các cá nhân sẽ dẫn đến sự bất bình đẳng giữa họ với nhau. Xét một cách khách quan, Hêghen ủng hộ sự bóc lột, bác bỏ tư tưởng bình đẳng giữa người và người bộc lộ rõ ràng lập trường chính trị của mình.

Từ quan niệm quyền sở hữu với tính cách là sự thống trị của cá nhân đối với vật, Hêghen xem hợp đồng là sự thoả thuận của các cá nhân tự do có quyền sở hữu và thừa nhận lẫn nhau. Hợp đồng thể hiện ý chí của các cá nhân tham gia quan hệ hợp đồng thể hiện ý chí chung khi mà ý chí riêng có thái độ phủ định ý chí chung thì đó là sự vi phạm pháp luật hoặc đó là sự phi sự thật và tội phạm chính là một loại hình phi sự thật đó. Tội phạm là sự phủ nhận pháp luật đòi hỏi sự khôi phục pháp luật bằng con đường phủ nhận cái phủ nhận đó, tức là hình phạt. Hêghen xem hình phạt có mục đích tự thân và không thừa nhận cái học thuyết xem hình phạt là phương tiện gây sự khiếp sợ, rửa tội... Cũng vì vậy, ông bác bỏ quan điểm của Foiơbăc xem mục đích của hình phạt là gây sự khiếp sợ. Theo Hêghen, quan niệm về gây sự khiếp sợ xuất phát từ nhận thức không đúng xem con người là một thực thể không tự do, trong trường hợp đó, hình phạt đối với con người giống như một chiếc gậy vung lên trước mặt con vật. Ông nhấn mạnh không được đối xử với con người như đối với con vật.

Hình phạt, theo Hêghen, là một sự bồi hoàn, một sự trả giá, nhưng Hêghen phản đối việc biến sự trả giá đó thành một sự trả thù, việc làm vô nghĩa của một cá nhân nào đó mà phải xem hình phạt là hậu quả không tránh khỏi của chính tội phạm. Hình phạt là việc thực hiện cái đòi hỏi của lẽ phải, sự công bằng. Hình thức tháo gỡ sự xâm phạm pháp luật này không có tính chất trả thù mà là lẽ phải, sự công bằng trừng phạt. Đó không phải là sự biểu lộ ý chí có tính riêng lẻ mà là của một ý chí chung, phổ biến. Theo quan điểm của Hêghen, chính người phạm tội phải tự đòi hỏi hình phạt, từ đó, theo Hêghen hình phạt là quyền của người phạm tội, bởi vì đó là sự biểu hiện ý chí của chính người đó phủ nhận quyền phủ định cái phủ định - tức là sự khôi phục pháp luật bằng hình phạt. Không thể không thấy ở học thuyết của Hêghen về hình phạt ảnh hưởng của những tư tưởng tiến bộ về phẩm giá của cá nhân con người.

Điều đó bộc lộ ở chỗ, Hêghen không muốn nhìn người phạm tội như chỉ là một khách thể đơn thuần của quyền tư pháp mà nâng nó lên tầm của một thực thể tự do tự điều chỉnh chính mình. Tuy nhiên, cũng lại phải thấy, như nhận xét của C.Mác, bằng học thuyết về hình phạt của mình, Hêghen muốn bào chữa cho chính sách trừng phạt của xã hội bóc lột và xét theo thực chất cũng là sự thể hiện một cách tinh tế hơn quan niệm "trả giá" của pháp luật cổ đại.

Học thuyết của Hêghen về đạo đức đề cập đến những luận điểm thuộc phạm trù quan trọng bậc nhất của pháp luật hình sự. lỗi và những hình thức của nó cũng như sự phê phán đạo đức cá nhân chủ nghĩa. Hêghen nói đến mối quan hệ giữa nhân cách và các hành động của con người, xem xét các vấn đề thuộc ý muốn, mục đích và động cơ của hành vi cá nhân. Chỉ có tự do bên ngoài là chưa đủ.

Quan trọng là phải có tự do chủ thể, đạo đức cá nhân, trong đó các hành vi của cá nhân không được chỉ đạo bởi uy tín hay pháp luật mà xuất phát từ hình thức tư duy cá nhân và phù hợp với lương tâm con người.

Đạo đức tạo nên nội dung chủ quan của mọi hành vi. Vì nó là sự thống nhất nội hàm và ngoại biên, chủ quan và khách quan trong các hành vi cá nhân chủ thể. Việc phân biệt các khía cạnh trên đây và việc xem xét chủng một cách biện chứng là điều rất cần để Hêghen chứng minh luận điểm về trách nhiệm phải đánh giá con người chỉ theo hành vi của họ. Từ đó đi đến kết luận quan trọng về quyền trừng phạt con người chỉ theo hành vi phạm pháp của họ, trách nhiệm hình sự chỉ bắt đầu khi xuất hiện sự cố ý trong hành động của cá nhân. Hêghen phê phán, đấu tranh chống lại các học thuyết phong kiến về luật hình sự cho phép luận tội một người chỉ dựa trên tình tiết khách quan và lộng quyền.

Trong phần triết học pháp quyền liên quan đến xã hội dân sự, Hêghen đã có một sự tiếp cận với quan điểm duy vật về lịch sử khi ông khẳng định nhà nước không phải là một cái gì mà là một sản phẩm của kinh tế. Hêghen đã chỉ ra những mâu thuẫn của xã hội tư sản, nhưng không đưa ra được một sự đánh giá đúng đắn mà còn cho rằng sự tồn tại của những mâu thuẫn đó là hoàn toàn hợp lý,sự bất bình đẳng về tài sản là hoàn toàn tự nhiên và đưa đến sự phân tầng xã hội, hậu quả của những đặc điểm về thể lực và tinh thần khác nhau, thể hiện ở sự phân tầng về lợi ích và phân chia lao động khác nhau của xã hội dân sự.

Nếu như gia đình là hạ tầng thứ nhất thi các đẳng cấp xã hội là hạ tầng thứ hai của nhà nước và vì pháp luật được ban hành là nhằm tới các phúc lợi chung, cái phổ biến trong hệ thống phúc lợi chung có phúc lợi riêng (tức là cái của tôi) là cái cũng rất quan trọng và rất cần được bảo vệ và việc bảo vệ các quyền của xã hội dân sự là do cảnh sát thực hiện và cùng với cảnh sát là các tập đoàn thực hiện. Cảnh sát thực hiện nhiệm, vụ duy trì trật tự bên ngoài còn các tập đoàn - những liên minh xã hội, đặc thù chăm lo hoạt động và khả năng lao động. Các tập đoàn bảo đảm sự an toàn cho mỗi thành viên của xã hội dân sự quan tâm đến anh ta, tạo ra giá trị trong xã hội niềm vinh dự đẳng cấp.

Nhà nước đưa lại sự thống nhất bậc cao của tất cả các bộ phận nói trên nhưng nhà nước không phải là kết quả mà là cơ sở của gia đình cũng như của xã hội dân sự, nhà nước có trước các thành tố đó và là cơ sở của chúng tương tự như cái toàn thể là cái có trước các bộ phận của nó. C.Mác trong tác phẩm "Phê phán triết học pháp quyền của Hêghen” đã chỉ ra sự bóp méo hiện thực từ triết học duy tâm của Hêghen, vì ở Hêghen, gia đình và xã hội dân sự được tạo  ra từ tư tưởng hiện thực. Trên thực tế những thực thể đó chính là những nhân tố trong khi vận hành đã chuyển hoá thành nhà nước.

Hêghen kịch liệt chống lại thuyết pháp quyền tự nhiên về nhà nước và theo ông, nhà nước hoàn toàn không phải là một thiết chế bảo hiểm và được dựng lên hoàn toàn không phải để cung cấp một sự bảo vệ cái quyền tự do cá nhân và sở hữu. Nhà nước không phải là phương tiện phục vụ lợi ích của các cá nhân riêng lẻ. Nhà nước không phải là phương tiện. Theo Hêghen, hiểu như thế là hạ thấp ý nghĩa hiện thực của nhà nước. Nhà nước không phục vụ mà thống trị. Nhà nước không phải là phương tiện mà là mục đích tự thân, mục đích cao nhất trong tất cả các mục đích. Nhà nước tồn tại là cuộc diễu hành của thượng đế ở thế gian...”

Đối với nhà nước Đức đương thời, Hêghen tỏ rõ sự đồng tình với chế độ quân chủ và cho rằng chế độ nhà nước đó cần phải được duy trì, vì không phải là điều quan trọng khi quốc vương ngự trị trong chế độ đó là một vị vua có sáng suốt hay không, vì sức mạnh của nhà nước đó là ở tính hợp lí của nó.

Học thuyết của Hêghen về nhà nước và pháp luật có ảnh hưởng lớn về sau đối với sự phát triển của khoa học pháp lý nhìn từ phía các trường phái bảo thủ ra sức khai thác, kế thừa, các quan điểm bảo thủ và có khi là phản động của ông nhằm bào chữa cho chủ nghĩa phát xít ở Ý, ở Đức. Nhưng có điều rất đặc trưng là những phần tử phát xít"chính thống" ở Đức đã gạt bỏ triết học Hêghen vốn được xem là một trong những nguồn gốc của chủ nghĩa Mác. Khi nói đến một loạt các luận điểm bảo thủ, phản động trong học thuyết của Hêghen về nhà nước và pháp luật thì đồng thời không được quên rằng, cũng như cả nền triết học cổ điển Đức, hệ thống triết học Hêghen, trong đó có triết học pháp quyền, đóng vai trò là một cống hiến có giá trị vào di sản văn hoá của loài người.

Trích, rút ra một phần từ một bản án rồi sao chép lại; phần nội dung của bản án đã được rút ra và sao chép lại (Xt. Bản án).

Trích lục bản án là một phần nội dung bản án mà tòa án cấp cho người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án hoặc đại diện hợp pháp của họ do có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của họ. Sau khi tuyên án một thời gian theo luật định, toà án cấp cho người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án hoặc đại diện hợp pháp của họ một phần nội dung bản án theo yêu cầu của họ. Việc trích lục bản án là nhằm giúp cho những đối tượng nói trên hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của họ sau khi toà án tuyên án để thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình hoặc dùng làm căn cứ để kháng cáo.

Theo quy định của pháp luật tố tụng thi người bị hại, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến vụ án hoặc người đại diện hợp pháp của họ có quyền yêu cầu tòa án cấp trích lục bản án.

Trạng thái được Chỉnh đốn của các quan hệ xã hội được pháp luật điều chỉnh nhờ có sự thực hiện liên tục nguyên tắc pháp chế mà nét đặc trưng là các quyền cơ bản của con người được bảo đảm thực hiện.

Trật tự pháp luật có quan hệ mật thiết với pháp chế và trật tự xã hội. Xã hội có pháp chế mới có trật tự pháp luật, pháp chế là tiền đề của trật tự pháp luật, trật tự pháp luật là tiền đề của trật tự xã hội. Trong xã hội cộng sản nguyên thủy, khi chưa có nhà nước và pháp luật thì trật tự xã hội được xây dựng trên sự tôn trọng các quy tắc đạo đức và phong tục tập quán. Chỉ khi nhà nước và pháp luật ra đời thì trật tự xã hội luôn được xây dựng trên cơ sở trật tự pháp luật vì trong xã hội có nhà nước thì pháp luật là công cụ chủ yếu điều chỉnh các quan hệ xã hội.

Sự thống nhất của hệ thống pháp luật, trong đó các văn bản pháp luật của cơ quan nhà nước cấp dưới phải phù hợp với văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên; các văn bản pháp luật không mâu thuẫn, chồng chéo nhau.

Trạng thái ổn định, có tổ chức, có kỉ luật ở nơi công cộng.

Những nơi phục vụ lợi ích công cộng như đường phố, quảng trường, công viên, bệnh viện, nhà hát, rạp chiếu bóng, bãi biển, khu nghỉ mát... được tổ chức, sắp xếp ngăn nắp, các quy ước chung được mọi người tôn trọng, thực hiện nghiêm chỉnh.

Quy tắc bắt buộc phải tuân theo để bảo vệ lợi ích chung của xã hội. thể hiện toàn bộ những yêu cầu cơ bản của xã hội về các mặt chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội...

Là các hoạt động tố tụng được thực hiện bởi các bên tham gia tố tụng (bên buộc tội và bên bị buộc tội) có quyền bình đẳng với nhau trong việc thu thập, đưa ra chứng cứ để bảo vệ các quan điểm và lợi ích của mình, phản bác lại các quan điểm và lợi ích của phía đối lập. Tranh tụng tại phiên tòa là những hoạt động tố tụng được tiến hành tại phiên tòa xét xử bởi hai bên tham gia tố tụng, nhằm bảo vệ ý kiến, luận điểm của mỗi bên và bác bỏ ý kiến, luận điểm của phía bên kia, dưới sự điều khiển, quyết định của Toà án với vai trò trung gian, trọng tài.

Tố tụng tranh tụng thường được sử dụng rộng rãi ở các quốc gia theo truyền thống luật án lệ như Anh, Mỹ, Úc và một số quốc gia khác chịu ảnh hưởng của hệ thống pháp luật Anh - Mỹ. Mặc dù sử dụng ở nhiều quốc gia, nhưng không phải ở quốc gia nào tố tụng tranh tụng cũng giống nhau. Hệ thống tố tụng tranh tụng có một số điểm đặc trưng sau đây: 1) Trong tố tụng tranh tụng, quyền lực được san sẻ giữa Thẩm phán, Công tố viên, Luật sư và Bồi thẩm đoàn; Thẩm phán (Toà án) luôn giữ vai trò trung lập. Tố tụng tranh tụng đòi hỏi Toà án phải kiềm chế tham gia tìm hiểu về nội dung vụ án cho tới khi các bên trình bày hết các chứng cứ. Cơ quan công tố không gửi cho Toà án các chứng cứ và hồ sơ vụ án, mà chỉ gửi bản cáo trạng tóm tắt và quyết định truy tố. Như vậy, Thẩm phán chủ toạ phiên toà không được nghiên cứu hồ sơ vụ án trước khi xét xử. Thẩm phán chủ yếu nghe các bên tham gia trình bày các vấn đề liên quan đến vụ án, xem xét các đề nghị của Công tố viên và Luật sư, trao đổi với Bồi thẩm đoàn, trên cơ sở đó đưa ra các phán quyết theo quy định của pháp luật. Trong tố tụng tranh tụng, bên buộc tội và bên bị buộc tội được tự do tranh luận với nhau, có quyền đưa ra các chứng cứ nhằm buộc tội hoặc gỡ tội; 2) Trong hệ thống tố tụng tranh tụng, buộc tội đối với các vụ án ít nghiêm trọng và đơn giản do cảnh sát trực tiếp thực hiện tại phiên tòa, như án vi cảnh, không phạt tù hoặc án phạt tù từ 1 đến 2 năm. Đối với các vụ án nghiêm trọng do Cơ quan công tố truy tố ra tòa nhân danh công quyền. Cơ quan công tố thực hiện việc luận tội trên cơ sở chứng cứ thu thập được từ hoạt động điều tra, nhưng do kết quả hoạt động tố tụng phụ thuộc vào giá trị của chứng cứ có được chấp nhận tại tòa hay không, nên mọi hoạt động của cảnh sát lại phụ thuộc và gắn bó chặt chẽ với Cơ quan công tố. Cảnh sát phải thực hiện theo yêu cầu của Công tố viên về nội dung điều tra, nhưng họ có toàn quyền trong việc quyết định sẽ tiến hành điều tra như thế nào. Cơ quan công tố giữ vai trò chỉ đạo hoạt động điều tra đối với cảnh sát. Cơ quan công tố là cơ quan duy nhất có quyền quyết định truy tố hoặc không truy tố một tội phạm; 3) Xét xử bằng thủ tục Bồi thẩm đoàn được coi là một nguyên tắc cơ bản của hệ thống tố tụng tranh tụng. Sự áp dụng thủ tục Bồi thẩm đoàn nhằm đảm bảo để sự thật của vụ án được phát hiện bởi những công dân bình thường trong xã hội, chứ không phải bởi những vị quan tòa hay những quan chức nhà nước đầy quyền lực; 4) Trong hệ thống tố tụng tranh tụng, cảnh sát có trách nhiệm phát hiện và điều tra tội phạm. Tuy nhiên, do hoạt động điều tra luôn luôn có quan hệ trực tiếp đến các quyền tự do cơ bản của công dân nên pháp luật của các quốc gia theo hệ thống pháp luật án lệ xác lập cơ chế cho phép Toà án tham gia rất sớm vào một số hoạt động tố tụng hình sự (khi áp dụng các biện pháp ngăn chặn) nhằm ngăn ngừa và chống lại các hành vi lạm quyền của cảnh sát để bảo vệ công dân. Cảnh sát có quyền hạn rộng rãi trong hoạt động điều tra, nhưng quyền hạn đó lại được hạn chế bởi sự can thiệp của Tòa án và những quy định chặt chẽ về chứng cứ; 5) Trong hệ thống tố tụng tranh tụng, Luật sư có một vị trí, vai trò rất quan trọng. Thông thường một phiên tòa tranh tụng bắt buộc phải có Luật sư vốn là một bên "đối tụng". Trong quá trình hoạt động tố tụng, Luật sư hoàn toàn bình đẳng với Công tố viên trong việc điều tra, thu thập và xuất trình chứng cứ. Thậm chí khi thấy rằng có một chứng cứ nào đó có ý nghĩa quan trọng đối với việc bào chữa, nếu không tự mình điều tra thu thập được thì Luật sư yêu cầu cảnh sát hoặc Công tố viên điều tra thu thập. Trong trường hợp Cảnh sát hoặc Công tố viên không đáp ứng được yêu cầu của Luật sư thì Luật sư có quyền đề nghị Toà án để Tòa án yêu cầu Cảnh sát, Công tố viên tiến hành điều tra, thu thập chứng cứ. Yêu cầu của Toà án mang tính chất bắt buộc đối với cảnh sát và Công tố viên; 6) Do vai trò trung lập của Toà án, tố tụng tranh tụng đòi hỏi các bên phải tự trình bày chứng cứ. Pháp luật quy định không chỉ Cơ quan điều tra, Cơ quan công tố có quyền thu thập chứng cứ, mà cả Luật sư bào chữa và người bị tình nghi phạm tội cũng có quyền thu thập chứng cứ; nghĩa vụ chứng minh được xác định cụ thể cho từng chủ thể tham gia tranh tụng tại phiên tòa. Tố tụng tranh tụng tuân thủ nguyên tắc bình đẳng giữa các bên trong việc đưa ra chứng cứ. Sự thật khách quan của vụ án được xác lập thông qua việc thẩm vấn và tranh tụng công khai giữa bên buộc tội và bên bị buộc tội trước Tòa. Cả bên buộc tội và bên bị buộc tội đều có quyền bình đẳng trong việc trực tiếp thẩm vấn bị cáo, người bị hại, người làm chứng, giám định viên... và đưa ra chứng cứ để chứng minh. Việc thu thập chứng cứ được pháp luật về chứng cứ quy định rất chặt chẽ và cụ thể. Mọi hoạt động thu thập chứng cứ phải tuân theo các quy định của pháp luật về chứng cứ; 7) Sự áp dụng khá phổ biến việc mặc cả thú tội là một nét đặc trưng rất nổi bật của tố tụng tranh tụng. Do tính chất phức tạp của việc tranh tụng tại phiên tòa, nhiều khi cơ quan buộc tội (Cơ quan cảnh sát và Cơ quan công tố) không thể tìm ra đủ chứng cứ để có thể “thắng" tại phiên tòa khi họ muốn truy tố một bị cáo nào đó. Do đó, pháp luật đặt ra nhiều quy định để khuyến khích bị cáo nhận tội hoặc cho phép có những thỏa thuận để bị cáo nhận tội, khai báo hay cung cấp thông tin về bị cáo khác. Đổi lại, bị cáo có thể được miễn truy tố về một hoặc một số tội, hoặc được giảm hình phạt sau này. Việc mặc cả thú tội được diễn ra giữa Cơ quan cảnh sát, Cơ quan công tố và bị can, bị cáo cùng Luật sư của họ. Thông thường Cơ quan cảnh sát phải nói cho bị can, bị cáo biết họ đã có những bằng chứng gì về bị can, bị cáo, trên cơ sở đó bị can, bị cáo sẽ tham khảo ý kiến Luật sư của họ và cân nhắc có nhận tội hay tiếp tục không khai báo để sau này ra phiên toà sẽ phản bác lại.

Hoạt động tố tụng của người tham gia tố tụng tại phiên tòa dân sự trong việc trao đổi, bàn cãi các ý kiến về vụ án dân sự.

Tranh luận tại phiên tòa dân sự thể hiện tính dân chủ của tố tụng dân sự, có tác dụng làm rõ các tình tiết của vụ án dân sự, bảo đảm việc giải quyết vụ án dân sự đúng đắn. Pháp luật tố tụng dân sự quy định tranh luận tại phiên tòa được tiến hành ở phiên tòa dân sự sơ thẩm, phúc thẩm và sau thủ tục hỏi tại phiên tòa.

Trong thủ tục tranh luận tại phiên toà, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, đương sự hoặc người đại diện của đương sự, đại diện cơ quan, tổ chức khởi kiện phát biểu ý kiến về đánh giá chứng cứ, đề xuất quan điểm về việc giải quyết vụ án dân sự. Khi phát biểu, người tham gia tranh luận phải căn cứ vào tài liệu, chứng cứ đã thu thập được và đã được xem xét, kiểm tra tại phiên toà cũng như kết quả của việc hỏi tại phiên tòa. Người tham gia tranh luận có quyền đáp lại ý kiến của người khác. Chủ toạ phiên toà không được hạn chế thời gian tranh luận, tạo điều kiện cho người tham gia tranh luận trình bày hết ý kiến, nhưng có quyền cắt những ý kiến không có liên quan đến vụ án. Qua tranh luận, nếu xét thấy có tình tiết của vụ án chưa được xem xét, việc xem xét chưa được đầy đủ hoặc cần phải xem xét thêm chứng cứ thì hội đồng xét xử quyết định trở lại việc hỏi, sau khi hỏi xong phải tiếp tục tranh luận.

Tranh chấp phát sinh do việc không thực hiện hoặc thực hiện không đúng hợp đồng trong hoạt động thương mại.

Tranh chấp thương mại thực chất là tranh chấp hợp đồng. Đây là các tranh chấp tài sản phát sinh trong quá trình thực hiện hoạt động thương mại và luôn thuộc quyền tự định đoạt của các bên tranh chấp.

Trong cơ chế kinh tế thị trường, tranh chấp thương mại có thể được giải quyết bằng nhiều hình thức: thương lượng, hòa giải, trọng tài, tòa án. Trường hợp tranh chấp thương mại được giải quyết bằng tòa án thì phụ thuộc vào tính chất của hợp đồng phát sinh tranh chấp là kinh tế hay dân sự mà tranh chấp đó được giải quyết theo tố tụng kinh tế hay tố tụng dân sự.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, tranh chấp thương mại được quy định tại Điều 30 Bộ luật tố tụng dân sự 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 25 tháng 11 năm 2015.