Thuật ngữ pháp lý

Việc dùng vũ lực phạm pháp của một quốc gia này chống lại một quốc gia khác. Đại hội đồng Liên hợp quốc trong năm 1974 đã đưa ra định nghĩa về xâm lược dưới dạng tổng quát như: "Xâm lược là việc một nhà nước này dùng vũ lực chống lại chủ quyền, quyền bất khả xâm phạm lãnh thổ hoặc độc lập chính trị của quốc gia khác hoặc bằng một cách thức khác trái với Hiến chương Liên hợp quốc". Theo phương thức thực hiện thì xâm lược có thể là trực tiếp hoặc gián tiếp. Xâm lược gián tiếp là xâm lược được thực hiện bởi các nhóm vũ trang, các lực lượng vũ trang khối chính quy hoặc những kẻ đánh thuê không thuộc lực lượng vũ trang của quốc gia hoặc lực lượng giấu mặt cho dù chúng được một quốc gia nhất định, tổ chức hoặc thực hiện hành vi xâm lược nhân danh quốc gia đó. Đặc biệt có thể bị coi là hành vi xâm lược và tấn công vũ trang trong trường hợp việc quốc gia hoặc nhân danh quốc gia này gửi các toán lính vũ trang, không chính quy hoặc lính đánh thuê để thực hiện hành vi dùng vũ lực chống lại quốc gia khác, những lực lượng này mang lại những thiệt hại cho quốc gia bị tấn công như những thiệt hại của hành vi xâm lược trực tiếp. Hội đồng bảo an Liên hợp quốc có thể xác minh các trường hợp khác với tính chất là hành vi xâm lược. Theo đó, xâm lược trực tiếp là hành vi bạo lực do lực lượng vũ trang chính quy của quốc gia thực hiện, bao gồm các hành động: 1) Tấn công hoặc thâm nhập-của lực lượng vũ trang của một quốc gia này vào lãnh thổ của một quốc gia khác hoặc bất cứ sự chiếm đóng quân sự nào cho dù chỉ mang tính chất tạm thời mà sự chiếm đóng quân sự đó là kết quả của sự tấn công hoặc thâm nhập nói trên, hoặc bất cứ sự thôn tính nào có dùng vũ lực đối với lãnh thổ của quốc gia khác hoặc một phần lãnh thổ đó; 2) Việc lực lượng vũ trang của nước này ném bom vào lãnh thổ của quốc gia khác hoặc việc quốc gia này dùng bất cứ vũ khí nào để chống lại quốc gia khác; 3) Việc lực lượng vũ trang nước này phong tỏa các cảng hoặc bờ biển nước khác; 4) Việc lực lượng vũ trang nước này tấn công lực lượng hải quân, lục quân, không quân nước khác; 5) Việc dùng lực lượng vũ trang nước này đang đóng trên lãnh thổ nước khác theo thoả thuận với nước tiếp nhận nhưng lại trái với các điều kiện đã được thỏa thuận hoặc cố ý kéo dài thời hạn đóng quân trên lãnh thổ nước khác cho dù thỏa thuận đóng quân đã chấm dứt hiệu lực.

Pháp luật quốc tế quy định việc cho nước ngoài sử dụng lãnh thổ nước mình để thực hiện hành vi xâm lược hoặc can thiệp vũ trang vào nước thứ ba được coi là hành vi xâm lược hoặc là hành vi đồng phạm tội ác xâm lược và phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật quốc tế.

Việc sử dụng các biện pháp nghiệp vụ do các cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện nhằm kiểm tra, xác định tính khách quan, xác thực tính liên quan và tính hợp pháp của chứng cứ.

Việc xác định các chứng cứ thu thập được phải bảo đảm đủ để giải quyết vụ án hình sự.

Tạo lập nên quyền sở hữu của một chủ thể nhất định đối với tài sản.

Việc xác lập quyền sở hữu phải dựa trên những căn cứ do pháp luật quy định.

Theo quy định tại Mục 1, Chương XIV Bộ luật dân sự năm 2005 thì quyền sở hữu được xác lập đối với tài sản trong các trường hợp: 1) Do lao động, do hoạt động sản xuất, kinh doanh hợp pháp;

Được chuyển giao quyền sở hữu theo thoả thuận;

Thu hoa lợi, lợi tức; 4) Trong trường hợp sáp nhập; 5) Trong trường hợp trộn lẫn; 6) Trong trường hợp chế biến.

Chiếm hữu trong các điều kiện do pháp luật quy định đối với vật vô chủ, vật không xác định được chủ sở hữu: 1) Vật bị chôn dấu, bị chìm đắm được tìm thấy; 2) Vật do người khác đánh rơi, bỏ quên; 3) Gia súc bị thất lạc; 4) Vật nuôi dưới nước; 5) Do được thừa kế; 6) Xác lập theo bản án, quyết định của Tòa án hoặc theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác; 7) Xác lập theo thời hiệu.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, quyền sở hữu được quy định tại Chương XI Bộ luật dân sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 24 tháng 11 năm 2015.

Là việc phân định thẩm quyền xét xử các vụ án giữa các toà án.

Thẩm quyền xét xử của tòa án các cấp được xác định căn cứ vào những dấu hiệu nhất định và tính chất của từng vụ án cụ thể. Theo quy định tại các Điều 170, 171,172,173 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003), thẩm quyền xét xử của toà án được xác định như sau:

Thẩm quyền xét xử theo loại tội: toà án nhân dân cấp huyện và tòa án quân sự khu vực xét xử sơ thẩm những vụ án hình sự về những tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng và tội phạm rất nghiêm trọng, trừ các tội phạm xâm phạm an ninh quốc gia; các tội phá hoại hoà bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh; các tội phạm quy định tại các Điều 93, 95, 96, 172, 216, 217, 218, 221, 222, 223, 225, 226, 263, 293, 294, 295, 296, 322 và 323 của Bộ luật hình sự năm 1999; toà án nhân dân cấp tỉnh và tòa án quân sự cấp quân khu xét xử sơ thẩm những vụ án hình sự về những tội phạm không thuộc thẩm quyền của toà án nhân dân cấp huyện và tòa án quân sự khu vực hoặc những vụ án thuộc thẩm quyền của toà án cấp dưới mà mình lấy lên để xét xử.

Thẩm quyền xét xử theo lãnh thổ: tòa án có thẩm quyền xét xử vụ án hình sự là tòa án nơi tội phạm được thực hiện. Trong trường hợp tội phạm được thực hiện tại nhiều nơi khác nhau hoặc không xác định được nơi thực hiện tội phạm thì toà án có

thẩm quyền xét xử là tòa án nơi kết thúc điều tra. Trường hợp bị cáo phạm tội ở nước ngoài nếu xét xử ở Việt Nam thì do toà án cấp tỉnh nơi cư trú cuối cùng ở trong nước của bị cáo xét xử, tùy trường hợp, chánh án toà án nhân dân tối cao ra quyết định giao cho Toà án nhân dân thành phố Hà Nội hoặc Toà án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh xét xử. Bị cáo phạm tội ở nước ngoài, nếu thuộc thẩm quyền xét xử của toà án quân sự thì do toà án quân sự cấp quân khu trở lên xét xử theo quyết định của Chánh án toà án quân sự trung ương.

Thẩm quyền xét xử những tội phạm xảy ra trên tàu bay hoặc tàu biển của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đang hoạt động ngoài không phận hoặc lãnh hải của Việt Nam: toà án có thẩm quyền xét xử là tòa án Việt Nam, nơi có sân bay hoặc bến cảng trở về đầu tiên hoặc nơi tàu bay, tàu biển đó được đăng ký.

Đối với những vụ án mà bị cáo phạm nhiều tội, trong đó có tội phạm thuộc thẩm quyền xét xử của tòa án cấp trên thì toà án cấp trên xét xử toàn bộ vụ án.

Khi xác định thấy vụ án không thuộc thẩm quyền của mình thì toà án chuyển vụ án cho toà án có thẩm quyền xét xử. Việc chuyển vụ án cho toà án ngoài phạm vi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương hoặc ngoài phạm vi quân khu do toà án nhân dân cấp tỉnh và tòa án quân sự cấp quân khu quyết định. Chỉ được chuyển vụ án cho tòa án khác khi vụ án chưa được xét xử. Việc quyết định chuyển vụ án do Chánh án toà án quyết định. Nếu vụ án thuộc thẩm quyền của toà án quân sự hoặc toà án cấp trên thì vụ án đã được đưa ra xét xử vẫn phải chuyển cho tòa án có thẩm quyền; việc chuyển vụ án do hội đồng xét xử quyết định.

Việc giải quyết tranh chấp về thẩm quyền xét xử do Chánh án Toà án cấp trên trực tiếp quyết định. Việc giải quyết tranh chấp về thẩm quyền xét xử giữa Tòa án nhân dân và Toà án quân sự do Chánh án Toà án nhân dân tối cao quyết định.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, thẩm quyền xét xử được quy định tại Điều 268, 270, 271, 272, 273, 274 và Điều 275 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11 năm 2015.

Định rõ một người là cha hoặc một người là mẹ cho con trên cơ sở các quy định của pháp luật.

Thông thường, do có sự kiện sinh đẻ nên việc xác định mẹ cho con ít có vướng mắc và tranh chấp. Pháp luật quan tâm đến việc xác định cha cho con. Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam quy định việc xác định cha cho con trong hôn nhân và xác định cha cho con ngoài hôn nhân. Xác định cha cho con trong hôn nhân theo Điều 63 Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 quy định: "Con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân hoặc do người vợ có thai trong thời kỳ đó là con chung của vợ chồng”. Như vậy, nếu người phụ nữ đang có chồng mà có thai hoặc sinh con thì chồng của người phụ nữ đó được xác định là cha của đứa trẻ (Xt. Con chung). Nếu người chồng không nhận đứa trẻ là con thì phải có chứng cứ và phải được Tòa án xác định. Việc xác định cha cho con ngoài hôn nhân do Tòa án thực hiện khi có yêu cầu của người con ngoài hôn nhân đã thành niên, người mẹ, người giám hộ của người con chưa thành niên hoặc Viện kiểm sát, Hội liên hiệp phụ nữ, uỷ ban bảo vệ và chăm sóc trẻ em. Tòa án xác định một người đàn ông là cha của con ngoài hôn nhân phải chứng minh được một trong các sự kiện sau:1) trong thời gian người mẹ có thể thụ thai đứa con, người đàn ông bị kiện và người mẹ đứa con đã công nhiên chung sống với nhau như vợ chồng; 2) Trong thời gian có thể thụ thai đứa con, người mẹ và người đàn ông bị kiện đã thương yêu nhau, hứa hẹn kết hôn với nhau, sau đó có con thì họ không kết hôn với nhau nữa; 3) Người mẹ đã bị người đàn ông bị kiện cưỡng dâm hoặc hiếp dâm trong thời gian có thể thụ thai đứa con; 4) Sau khi đứa trẻ được sinh ra, người đàn ông bị kiện đã chăm sóc, yêu thương như con mình; 5) Có thư từ, giấy tờ do người đàn ông bị kiện viết xác nhận đứa trẻ là con của họ.

Xác định cha cho con nhằm đảm bảo quyền lợi cho người con về lợi ích vật chất và tinh thần.

Định rõ một người là con của cha hoặc của mẹ trên cơ sở các quy định của pháp luật.

Xác định con cho cha, mẹ có thể được tiến hành tại Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi thường trú của người con nếu người cha, người mẹ tự nguyện nhận con và không có tranh chấp. Trong trường hợp có tranh chấp thì người cha, người mẹ có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết. Nếu cha, mẹ là người mất năng lực hành vi dân sự thì người giám hộ của cha, mẹ, Viện kiểm sát, Hội liên hiệp phụ nữ, Uỷ ban bảo vệ và chăm sóc trẻ em có quyền yêu cầu Tòa án xác định con cho cha, mẹ.

Căn cứ xác định con cho cha, mẹ có thể dựa vào tình trạng hôn nhân của cha mẹ. Nếu người con được sinh ra hoặc được người mẹ có thai trong thời kỳ hôn nhân của cha mẹ thì người con đó là con của cha mẹ. Trong trường hợp người cha yêu cầu xác định con ngoài giá thú của mình thì có thể dựa trên các căn cứ xác định cha cho con ngoài giá thú (xt. Xác định cha, mẹ cho con)

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, xác định cha, mẹ cho con được quy định tại Điều 88 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 19 tháng 06 năm 2014.

Người góp vốn, góp sức tham gia hợp tác xã.

Xã viên hợp tác xã là công dân Việt Nam phải từ đủ 18 tuổi trở lên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, tán thành điều lệ hợp tác xã, tự nguyện xin gia nhập hợp tác xã. Hộ gia đình, pháp nhân cũng có thể trở thành xã viên theo quy định của điều lệ hợp tác xã. Khi tham gia hợp tác xã, hộ gia đình, pháp nhân phải cử một thành viên trong hộ đủ điều kiện theo luật định làm đại diện. Xã viên hợp tác xã là hộ gia đình bình đẳng với xã viên khác về quyền lợi và nghĩa vụ. Một người có thể là xã viên của nhiều hợp tác xã không cùng ngành, nghề nếu điều lệ hợp tác xã không quy định khác.

Xã viên hợp tác xã có quyền và nghĩa vụ cơ bản như có nghĩa vụ góp vốn theo quy định của điều lệ hợp tác xã; chịu trách nhiệm về các khoản lỗ của hợp tác xã trong phạm vi vốn góp, bồi thường thiệt hại do mình gây ra cho hợp tác xã; có quyền được ưu tiên làm việc cho hợp tác xã và được trả công lao động, hưởng lãi chia theo vốn góp, công sức đóng góp và theo mức độ sử dụng dịch vụ của hợp tác xã; được tham gia quản lý hợp tác xã; được chuyển -vốn góp và các quyền và nghĩa vụ của mình cho người khác; có quyền xin ra hợp tác xã và được trả lại vốn góp khi ra hợp tác xã...

Hình thức liên kết các cá nhân nhìn từ góc độ “tư, cá thể”, tổng thể các mối quan hệ, lợi ích của cá nhân với cá nhân, tổng thể những cấu trúc xã hội, kinh tế, văn hóa, tôn giáo, gia đình, địa lý... vận hành trong một môi trường xã hội nhất định ở bên ngoài sự can thiệp của nhà nước, là “luật chơi” của những chủ thể khác nhau với những hoạt động vừa có tính cá thể, vừa có tính xã hội.

Xét theo nguồn gốc, khái niệm “xã hội công dân” đã được dùng trong tác phẩm “Politike" (chính trị) của Aristote, người được C. Mác xác định là nhà tư tưởng vĩ đại nhất của thời cổ đại. Aristote phân biệt các hình thức tập hợp người khác nhau như gia đình, dòng họ, làng xóm, nhà nước, xã hội. Đồng thời, Aristote cũng nhận ra sự cần thiết phải hạn chế sự can thiệp của nhà nước vào một số lĩnh vực thuộc đời sống riêng tư của công dân như gia đình hoặc đời sống tinh thần riêng của công dân như tôn giáo, tín ngưỡng. Trong thời cổ đại ý niệm về “xã hội công dân" cùng hình thành và ra đời với khái niệm “civis” (công dân), “civitu” (xã hội)". Bước chuyển từ ý niệm về xã hội công dân nâng lên thành một khái niệm mang tính triết lý - pháp luật lần đầu tiên được thể hiện một cách rõ ràng và nổi bật trong tác phẩm của nhà triết học người Anh Thomas Hopps (1588 - 1679) “De cive” (Bàn về công dân) xuất bản năm 1642 và “Levia than” (con quái vật) xuất bản năm 1651.

Xã hội khác với nhà nước, là một hình thái cộng đồng luôn luôn tồn tại, nhưng xã hội công dân chỉ xuất hiện trong quá trình và từ kết quả của việc tách nhà nước ra từ các cấu trúc xã hội khác và đồng thời, nhờ đó một loạt các quan hệ xã hội được “phi nhà nước hóa". Nhìn từ phương diện đó thì có thể thấy chính trong quá trình hình thành và phát triển của xã hội công dân, nhà nước và pháp luật càng phát triển, hoàn thiện như trong xã hội hiện đại.

Trong các thế kỉ tiếp theo, sau Thomas Hopps, các nhà tư tưởng như Locke, Rousseau, Kant, Hegel đều trực tiếp có bàn về xã hội công dân! Trong tác phẩm "Khế ước xã hội”, Rousseau lần đầu tiên và khác với Locke, đã phân biệt rạch ròi xã hội chính trị và xã hội công dân. Thành viên của xã hội thứ nhất có vị trí của những thần dân, còn thành viên của xã hội thứ hai là công dân của chế độ. Cũng chính được sự cổ vũ bởi tư tưởng của Rousseau, trong tiến trình cách mạng Pháp đã ra đời các khái niệm "nhân quyền” và “dân quyền” và Bản tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của cách mạng Pháp năm 1789.

Hegel, trong tác phẩm "Triết học pháp quyền” nghiên cứu về xã hội công dân, cho rằng sự ra đời của xã hội công dân muộn hơn nhiều so với sự ra đời của nhà nước. Xã hội công dân là sản phẩm của thời đại mới, nó bảo đảm mối quan hệ giữa con người với con người thông qua các chế định pháp luật, thông qua các nhu cầu và quyền lợi khác nhau. Hegel khẳng định cơ sở pháp luật của xã hội công dân là quyền bình đẳng của con người với tư cách là những chủ thể của pháp luật, là quyền tự do theo pháp luật của họ, là sự bảo vệ của pháp luật khỏi mọi vi phạm cũng như một hệ thống pháp luật ổn định và một Toà án đủ tin cậy. Theo Hêghen, xã hội công dân là một hình thái liên kết thỏa mãn mục đích cá nhân bằng những phương tiện văn minh, nó góp phần biến con người thành chủ thể có văn hóa.

Xã hội công dân đối lập với trạng thái tự nhiên, khi loài người đang hình thành, nơi mà mọi công dân luôn trong tình trạng đối địch nhau. Rousseau, nhà tư tưởng người Pháp thế kỉ XVIII, đã đánh giá việc chuyển đổi từ trạng thái tự nhiên mông muội sang nhà nước, sang xã hội công dân là một bước tiến quan trọng của văn minh nhân loại, ông coi đó như niềm hy vọng tốt đẹp của con người.

Khi phân tích nội dung của khái niệm “xã hội công dân”, nhà chính trị học người Pháp - Migranten cho rằng, xã hội công dân là tổng hòa các quan hệ phi chính trị, trong đó bao gồm cả quan hệ kinh tế, quan hệ tôn giáo, quan hệ đạo đức, quan hệ gia đình... Đó là toàn bộ đời sống xã hội trong lĩnh vực tự quản của những công dân tự do và các tổ chức tự quản của họ. Lĩnh vực tự quản đó nằm ngoài sự can thiệp trực tiếp của các cơ quan nhà nước. Tuy vậy, tính phi chính phủ của các hoạt động nói trên chỉ là tương đối, mặc dù nó không mang tính nhà nước.

Khi đánh giá về vấn đề này, Mác coi xã hội công dân như là một thành tựu vĩ đại của loài người, một hình thức tổ chức xã hội đầu tiên trong lịch sử đem lại cho mọi thành viên trong xã hội một quy chế chính trị bình đẳng như nhau.

Sự hình thành và phát triển của xã hội công dân đến nay đã được mấy thế kỉ và đương nhiên quá trình đó chưa kết thúc. Những yếu tố cá biệt của xã hội công dân xuất hiện khá sớm tại một số quốc gia cổ đại (Hy Lạp, La Mã), nơi mà sự phát triển của các nghề thủ công và thương mại làm phát sinh sản xuất hàng hoá - tiền tệ được thể chế hóa về mặt pháp luật và được khẳng định trong một loạt các chế định của ngành luật tư (dân sự, đặc biệt là pháp luật dân sự La Mã). Nhưng đó chỉ mới là những yếu tố cá biệt của xã hội công dân chỉ tồn tại ở một số vùng song song với các cấu trúc xã hội tầng lớp - đẳng cấp theo chiều dọc.

Sự hình thành xã hội công dân ở một loạt các quốc gia ở các vùng rộng lớn của châu Âu, châu Mỹ bắt đầu ở thời cận đại. Tính từ thời điểm đó, các xã hội công dân đã và đang phát triển trải qua ba thời kỳ. Bước chuyển đổi từ giai đoạn trước qua giai đoạn sau được đánh dấu bằng những thay đổi cơ bản của chế độ nhà nước, xã hội với những biến động xã hội và chính trị thực sự sâu sắc, với các phong trào quần chúng, những xung đột giai cấp và cả những thay đổi sâu sắc của hệ ý thức xã hội.

Ở giai đoạn thứ nhất (khoảng thế kỉ XVI - XVII) định hình những tiền đề kinh tế, chính trị, tư tưởng của xã hội công dân. Đó là sự phát triển công nghiệp, thương mại là sự chuyên môn hoá các ngành sản xuất, sự phân công lao động theo chiều sâu, sự phát triển các quan hệ tiền - hàng. Được sự ủng hộ của các thành phố và tầng lớp thị dân, trong một loạt nước ra đời các quốc gia dân tộc với một loạt đặc trưng của các nhà nước hiện đại (chủ quyền, ngân khố nhà nước, bộ máy quản lý nhà nước chuyên nghiệp,...).

Đến thời điểm này đã diễn ra bước ngoặt làm thay đổi ý thức hệ xã hội, sự phát triển mạnh mẽ của văn hoá, nghệ thuật, sự phổ cập rộng rãi đạo đức học tin lành tư sản, hình thành cái gọi là “Học thuyết pháp quyền tự nhiên” với những quan điểm chung, cơ bản trực tiếp có quan hệ với các tư tưởng về xã hội công dân với tính cách là một lý tưởng chính trị - xã hội. Đi đầu trong các cuộc đấu tranh của các tầng lớp bị áp bức chống tình trạng bất bình đẳng và đặc quyền phong kiến là tầng lớp thị dân. Đó cũng là thời điểm bắt đầu của Cách mạng tư sản Anh quốc năm 1640, kết thúc thời Cận - Đại.

Giai đoạn thứ hai (khoảng cuối thế kỉ XVII đến cuối thế kỉ XIX) trong một loạt nước phát triển nhất hình thành xã hội công dân dưới dạng chủ nghĩa tư bản nguyên thuỷ dựa trên nền kinh doanh tư nhân.

Trong giai đoạn này, với các nhà nước vận hành theo chế độ đại diện, đã chính thức thừa nhận mọi người sinh ra đều bình đẳng với việc quy định cho mọi người được hưởng các quyền và tự do và đây chính là dấu hiệu chủ yếu và là cơ sở của xã hội công dân. Nếu như trong xã hội trung cổ tình trạng phổ biến là sự đặc quyền, đặc lợi, là sự bất bình đẳng về mặt pháp luật thì dấu hiệu đặc trưng của thời đại mới mà biểu hiện đặc trưng của nền sản xuất mới, phương thức sản xuất mới, hiện đại là nguyên tắc mọi người đều bình đẳng trước pháp luật, hoặc nói theo cách nói của Mác - Ănghen: Đơn giản là quyền bình đẳng. Phải xem đây là bước ngoặt lịch sử trong lối sống của cả xã hội loài người.

Tất nhiên, đây mới chỉ là sự bình đẳng về mặt pháp lý, nhất là trong buổi ban đầu đã bị phê phán mạnh mẽ như là một trò bịp bợm, giả dối, vì bình đẳng về pháp lý mà chưa có sự bình đẳng về mặt thực tế. Đó chỉ mới là khả năng, còn xa với bình đẳng trên thực tế.

Đồng thời, cũng phải thấy ý nghĩa lịch sử quyền bình đẳng trước pháp luật của mọi người, kết quả của cuộc đấu tranh quyết liệt nhiều thế kỷ, để cuối cùng mới được thừa nhận một cách chính thức. Lần đầu tiên, trong lịch sử đấu tranh của loài người, mọi người không bị lệ thuộc vào hoàn cảnh xuất thân, sinh ra đã có quyền bình đẳng với người khác và được hưởng một loạt các quyền tự do được pháp luật quy định và nhà nước thừa nhận, đưa lại cho mọi người thể hiện mình với tư cách là một người tự do mà người khác phải tôn trọng và trở thành cái cốt lõi của xã hội công dân trong giai đoạn này.

Bắt đầu bằng các Hiến chương về các quyền (Anh, Mỹ) và Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Cách mạng Pháp, xã hội công dân trở thành xã hội của những con người bình đẳng về mặt pháp lý, thể hiện khả năng, năng lực, kể cả khả năng sáng tạo của mình nhằm đáp ứng nhu cầu của cuộc sống thường nhật.

Khác với nhà nước được tổ chức như một tâm điểm điều hành một bộ máy theo chiều dọc với một trật tự thứ bậc của một thiết chế với các cơ quan quan hệ với nhau theo chế độ chỉ huy - phục tùng và kỉ luật nhà nước, xã hội công dân được tổ chức chủ yếu theo chiều ngang với những mối quan hệ và liên hệ đa dạng giữa các công dân, các hiệp đoàn, liên minh, có khi chỉ là tập thể những người nhằm cùng thực hiện, triển khai các hoạt động vì lợi ích đang theo đuổi của cá nhân và của chung các cộng đồng lớn nhỏ. Sự khác biệt trong cấu trúc của xã hội công dân và của bộ máy nhà nước cũng như nguyên tắc, phương thức hoạt động khác nhau sẽ in dấu ấn lên phương pháp điều chỉnh bằng pháp luật các quan hệ công, tư và lên chính hệ thống pháp luật đặt ra những vấn đề cho nhà nước và cho chính cả hai chủ thể. Cũng vì vậy, ở đây cũng như trong các quan hệ khác nhau không thể có vấn đề đặt xã hội công dân trong thể đối lập đối với nhà nước, nhất là trong một nhà nước pháp quyền hoặc đặt nhà nước trùm lên xã hội công dân, bất chấp, không tính đến thực tế cuộc sống về nhu cầu phối hợp đồng bộ của hai chủ thể.

Giai đoạn thứ ba hình thành và phát triển của xã hội công dân hiện vẫn đang diễn ra, bắt đầu từ khoảng giáp ranh giữa hai thế kỷ XIX - XX. Đây là giai đoạn mà vị trí then chốt, chủ đạo trong các ngành công nghiệp, thương mại đã chuyển từ tay các cơ sở kinh doanh tư nhân, cá thể vào tay các tập đoàn công nghiệp, tài chính, thương mại. Mặt khác, từ phía giai cấp công nhân và nhân dân lao động đông đảo đã hình thành những tổ chức công đoàn hùng hậu mà giới chủ luôn phải tính đến. Một nét tiêu biểu của giai đoạn phát triển này là thiết chế quyền lực với chế độ đại diện, tranh cử, nghị trường được vận dụng phổ biến, các chính đảng ngày càng phải tính đến lợi ích không chỉ của giai cấp mà họ đại diện mà còn phải quan tâm đến lợi ích của các tầng lớp cử tri đông đảo đang nắm trong tay lá phiếu có thể quyết định số phận chính trị của họ. Họ phải tạo cho mình vỏ bọc dân chủ. Trở thành đảng cầm quyền, các chính đảng trong điều hành, quản lý phải thi hành chính sách, ban hành pháp luật điều hoà được các lợi ích đa phía. Mặt khác, nhà nước ngày càng can thiệp sâu vào đời sống kinh tế. Nhà nước không còn đơn thuần đóng vai người lính gác đêm, chỉ thực hiện chức năng bảo vệ với một vai trò thụ động mà sử dụng ngày càng nhiều công cụ và có khả năng tác động ngược lên tầng lớp cầm quyền. Tính năng động cập nhật của xã hội công dân càng bộc lộ ra rõ nét. Có thể nói, đây là thời kỳ làm bộc lộ rất rõ vai trò, khả năng tác động mạnh mẽ của xã hội công dân để phục vụ lợi ích chung của cộng đồng.

Trong thời hiện đại, tính pháp quyền của nhà nước càng có cơ sở khách quan và nhu cầu chủ quan của bản thân nhà nước để bộc lộ rõ nét hơn, trực tiếp tác động đến việc phát huy, tăng cường vai trò của xã hội công dân và ngược lại, từ phía xã hội công dân có điều kiện khách quan chủ động hơn trong việc phát huy vai trò, ảnh hưởng của mình đến hoạt động có định hướng của nhà nước pháp quyền. Đây chính là tiền đề khách quan để khẳng định: trong giai đoạn mới hiện nay, với tiến trình phát triển của các nhà nước pháp quyền khó mà nói đến một nhà nước pháp quyền trong điều kiện xã hội ổn định mà không có mặt, không được dựa trên một xã hội công dân phát triển, chủ động, tích cực phát huy vai trò của mình. Đồng thời lại phải thấy, những đối kháng lợi ích, nhất là ở mức độ không điều hòa, thiếu một sự đồng thuận xã hội rộng rãi, xét một cách khách quan sẽ dẫn đến sự phân tầng xã hội làm giảm thiểu, có khi đến triệt tiêu tiềm năng, hiệu quả, hiệu lực của nhà nước pháp quyền và xã hội công dân.

Đơn vị hành chính cấp cơ sở ở vùng nông thôn cùng với các thị trấn hợp thành đơn vị hành chính huyện, bao gồm nhiều thôn.

Chính quyền xã trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình theo quy định của pháp luật quản lý về kế hoạch, ngân sách, tài chính; nông nghiệp, ngư nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ lợi; tiểu thủ công nghiệp; giao thông; thương mại, dịch vụ; văn hoá, giáo dục; xã hội và đời sống; quốc phòng; an ninh, trật tự, an toàn xã hội; chính sách dân tộc và chính sách tôn giáo; thi hành pháp luật; xây dựng chính quyền và quản lý địa giới hành chính trên địa bàn xã.

(Người đại diện) xác lập, thực hiện giao dịch dân sự vượt quá giới hạn, phạm vi thẩm quyền đã được xác lập theo quy định của pháp luật hay văn bản ủy quyền.

Giao dịch dân sự do người đại diện xác lập, thực hiện vượt quá thẩm quyền đại diện không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ đối với người được đại diện, trừ trường hợp người được đại diện chấp thuận; nếu không được chấp thuận, thì người đại diện phải chịu trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ đối với người đã giao dịch với mình về phần giao dịch dân sự vượt quá thẩm quyền.

Người đã giao dịch với người đại diện có quyền đơn phương đình chỉ thực hiện hoặc hủy bỏ giao dịch dân sự đối với phần vượt quá thẩm quyền hoặc toàn bộ giao dịch dân sự và yêu cầu bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp người đó biết hoặc phải biết về việc vượt quá thẩm quyền đại diện mà vẫn giao dịch.

Trong trường hợp người đại diện và người giao dịch với người đại diện cố ý xác lập, thực hiện giao dịch dân sự vượt quá thẩm quyền đại diện mà gây thiệt hại cho người được đại diện, thì phải chịu trách nhiệm liên đới bồi thường.

(Người phòng vệ đã) phòng vệ vượt ra ngoài phạm vi cho phép của quyền phòng vệ, đã gây ra thiệt hại cho người tấn công rõ ràng quá mức cần thiết, không tương xứng với tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi tấn công.

Đây là trường hợp phòng vệ khi đã có đủ cơ sở làm phát sinh quyền phòng vệ - sự tấn công của con người, nguy hiểm đáng kể, trái pháp luật đang hoặc sẽ xảy ra ngay tức khắc và người phòng vệ đã thực hiện đúng nội dung của quyền phòng vệ - chống trả gây thiệt hại cho chính kẻ tấn công nhưng đã vượt ra ngoài phạm vi cho phép - gây ra thiệt hại cho người tấn công rõ ràng quá mức cần thiết, không tương xứng với tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi tấn công. Để xác định sự quá mức cần thiết, sự không tương xứng này cần dựa vào những căn cứ. 1) Tính chất của quan hệ xã hội bị đe dọa xâm hại; 2) Mức độ thiệt hại bị đe dọa gây ra; 3) Sức mãnh liệt của hành vi tấn công; 4) Tính chất và mức độ nguy hiểm của phương pháp và phương tiện mà kẻ tấn công sử dụng; 5) Khả năng phòng vệ của người phòng vệ...

Luật hình sự Việt Nam quy định người phòng vệ trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng phải chịu trách nhiệm hình sự nếu có lỗi đối với hành vi vượt quá. Tuy nhiên, trách nhiệm hình sự đối với họ là trách nhiệm hình sự giảm nhẹ do xét đến động cơ cũng như hoàn cảnh phạm tội. Với lý do như vậy, tình tiết vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng có thể được quy định là tình tiết định tội (tội nhẹ hơn), tình tiết định khung giảm nhẹ của một số tội cũng như được quy định là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho các tội khác. Trong Bộ luật hình sự năm 1999, tình tiết này được quy định là tình tiết định tội (tội nhẹ hơn; Điều 96 và Điều 106) cũng như được quy định là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho các trường hợp phạm tội khác (Điều 46).

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là tình tiết định tội được quy định tại Điều 126 và Điều 136 Bộ luật hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11/2015. Đồng thời vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự được quy định tại Điều 51 Bộ luật hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27/11/2015.

Khoảng không gian bao trùm trên vùng đất và vùng nước thuộc chủ quyền của quốc gia.

Vùng trời của quốc gia gọi theo gốc từ Hán - Việt là không phận. Cho đến nay, trong luật quốc tế nói chung và luật hàng không dân dụng quốc tế nói riêng vẫn chưa có quy định xác định cụ thể độ cao của vùng trời. Nhưng các quốc gia thường coi độ cao của vùng trời chính là độ cao của bầu khí quyền.

Vùng trời của quốc gia thuộc chủ quyền hoàn toàn, riêng biệt của quốc gia. Điều 1 Công ước Chicago năm 1944 quy định: "Các quốc gia kết ước thừa nhận rằng mỗi quốc gia có chủ quyền hoàn toàn và tuyệt đối đối với khoảng không gian bao trùm trên lãnh thổ của quốc gia".

Các phương tiện bay của nước ngoài muốn hoạt động trên vùng trời của quốc gia phải được sự đồng ý của quốc gia đó theo những điều kiện và thể thức nhất định và phải tuân thủ pháp luật của quốc gia đó (Xt. Vùng đất của quốc gia; Vùng nước của quốc gia).

Vùng biển nằm ngoài lãnh hải và tiếp liền với lãnh hải có chiều rộng không quá 24 hải lý kể từ đường cơ sở dùng để tính chiều rộng của lãnh hải.

Thực chất chiều rộng của vùng tiếp giáp lãnh hải là 12 hải lý tính từ ranh giới phía ngoài của lãnh hải. Sự xuất hiện của vùng tiếp giáp lãnh hải là do nhu cầu kiểm soát thuế quan của quốc gia ven biển chống lại các hoạt động buôn lậu trên biển. Theo Công ước luật biển 1982, vùng tiếp giáp lãnh hải nằm trong vùng đặc quyền kinh tế. Nó không phải là vùng biển thuộc chủ quyền quốc gia và cũng không phải là một bộ phận của biển quốc tế mà chỉ là vùng biển quốc gia ven bờ có quyền tài phán trong một số lĩnh vực.

Trong vùng tiếp giáp lãnh hải, quốc gia ven biển có quyền tiến hành các hoạt động kiểm soát nhằm: 1) Ngăn ngừa các hành vi vi phạm pháp luật và về hải quan, thuế, y tế hay nhập cư trên lãnh thổ hay trong lãnh hải của mình; 2) Trừng trị các hành vi vi phạm pháp luật nói trên.

Vùng tiếp giáp lãnh hải của Việt Nam được quy định trong Tuyên bố ngày 12.5.1977 của Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, vùng tiếp giáp lãnh hải được quy định tại Điều 13 của Luật Biển Việt Nam năm 2012 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 21 tháng 06 năm 2012: “ Vùng tiếp giáp lãnh hải là vùng biển tiếp liền và nằm ngoài lãnh hải Việt Nam, có chiều rộng 12 hải lý tính từ ranh giới ngoài của lãnh hải.”

Nơi cách xa hệ thống giao thông quốc gia, cơ sở hạ tầng và dịch vụ chưa phát triển, đất nông nghiệp thiếu, dân cư thưa thớt, điều kiện sống và trình độ dân trí của người dân trong khu vực còn thấp.

Đối với vùng sâu, vùng xa, Nhà nước ta có chính sách hỗ trợ, ưu tiên xóa đói giảm nghèo, vốn ngân sách đầu tư cho vùng sâu, vùng xa sẽ được tập trung hỗ trợ xây dựng hệ thống giao thông, điện, giống cây trồng, trường học, bệnh viện... Vốn tín dụng tập trung hỗ trợ phát triển nông lâm nghiệp, xóa đói, giảm nghèo. Nhà nước có chính sách ưu tiên đào tạo con em đồng bào dân tộc, bồi dưỡng, nâng cao năng lực cán bộ người dân tộc, nhất là cán bộ chính quyền cấp cơ sở. Đồng thời, Nhà nước có chính sách khuyến khích, thu hút cán bộ khoa học kỹ thuật, y tế, văn hoá lên công tác ở vùng sâu, vùng xa giúp đỡ đồng bào dân tộc cải thiện đời sống,

nâng cao dân trí.

Toàn bộ phần nước biển nằm trong đường cơ sở của quần đảo của quốc gia quần đảo.

Trên thế giới, có trên 30 quốc gia quần đảo, trong đó có một số quốc gia quần đảo lớn tức là những quốc gia mà lãnh thổ của họ được cấu thành bởi một hay nhiều đảo như Philippin, Inđônêxia... Các quốc gia quần đảo có thể vạch đường cơ sở thẳng của mình bằng cách nối những điểm ngoài cùng của các đảo xa nhất và các bãi nổi của quần đảo với những điều kiện liên quan đến tỉ lệ diện tích nước so với đất, chiều dài của các đường cơ sở...

Trong vùng nước quần đảo, tàu thuyền nước ngoài được hưởng quyền đi qua không gây hại theo các hành lang quy định. Tuy nhiên, để đảm bảo an ninh, quốc gia quần đảo có thể tạm đình chỉ việc đi qua không gây hại của tàu thuyền nước ngoài trong những khu vực nhất định thuộc vùng nước quần đảo.

Toàn bộ phần nước nằm trong đường biên giới quốc gia.

Căn cứ vào vị trí, tính chất mà vùng nước của quốc gia được chia thành các bộ phận sau: 1) vùng nước nội địa là vùng nước ở các sông, hồ, kênh rạch, biển nội địa... nằm trên vùng đất liền; 2) vùng nước biên giới là vùng nước ở các sông, hồ nằm trong khu vực biên giới giữa các quốc gia; 3) vùng nước nội thủy là vùng nước biển được xác định bởi một bên là bờ biển và một bên là đường cơ sở để tính chiều rộng lãnh hải của quốc gia ven biển; 4) vùng nước lãnh hải là vùng nước biển nằm bên ngoài và tiếp liền với nội thủy của quốc gia ven biển.

Mặc dù đều là bộ phận lãnh thổ quốc gia nhưng tính chất chủ quyền của quốc gia đối với mỗi vùng nước này cũng có sự khác nhau nhất định. Chẳng hạn, ở vùng nước nội thủy, chủ quyền của quốc gia ven biển là hoàn toàn và tuyệt đối. Còn ở vùng nước lãnh hải, chủ quyền của quốc gia ven biển chỉ là hoàn toàn và đầy đủ (tàu thuyền nước ngoài được qua lại vô hại).

Toàn bộ phần nằm dưới vùng đất, vùng nước ở phía trong đường biên giới quốc gia.

Theo nguyên tắc chung được mặc nhiên thừa nhận thì vùng lòng đất được kéo xuống tận tâm trái đất.

Quốc gia có chủ quyền hoàn toàn và tuyệt đối đối với vùng lãnh thổ này. Mọi hoạt động thăm dò, nghiên cứu khoa học. khai thác tài nguyên thiên nhiên ở vùng lòng đất của quốc gia đều được đặt dưới sự kiểm soát chặt chẽ của quốc gia.

Phần lãnh thổ, bao gồm toàn bộ phần lục địa và các đảo thuộc chủ quyền quốc gia.

Các đảo thuộc chủ quyền của quốc gia không phân biệt đảo gần hay xa bờ. Đối với các quốc gia quần đảo như Philippin, Inđônêxia thì vùng đất là toàn bộ các đảo và quần đảo thuộc chủ quyền quốc gia đó.

Do vị trí và tầm quan trọng đối với quốc gia mà vùng đất của quốc gia luôn thuộc chủ quyền hoàn toàn và tuyệt đối của quốc gia. Bằng việc ban hành các văn bản pháp luật, quốc gia kiểm soát chặt chẽ mọi hoạt động sử dụng, khai thác tài nguyên thiên nhiên, hoạt động cư trú, đi lại của người, phương tiện... trên vùng đất của quốc gia và thực hiện quyền tài phán đối với những hành vi vi phạm.

Vùng biển nằm ở ngoài lãnh hải và tiếp liền với lãnh hải đặt dưới chế độ pháp lý riêng, theo đó các quyền và quyền tài phán của quốc gia ven biển và các quyền tự do của các quốc gia khác đều do các quy định của Công ước Luật biển 1982 điều chỉnh.

Vùng đặc quyền kinh tế có chiều rộng không vượt quá 200 hải lý tính từ đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải. Như vậy, chiều rộng riêng của vùng đặc quyền kinh tế là 188 hải lý nếu tính từ ranh giới phía ngoài của lãnh hải.

Vùng đặc quyền kinh tế lần đầu được ghi nhận trong Công ước luật biển 1982. Đây là thắng lợi của cuộc đấu tranh của các nước mới giành được độc lập và các nước đang phát triển. Vùng đặc quyền kinh tế không phải là lãnh hải vì nó nằm ngoài lãnh hải và cũng không phải là một phần của biển cả vì theo Điều 86 Công ước luật biển 1982, biển cả nằm ngoài giới hạn của vùng này.

Trong vùng đặc quyền kinh tế, quốc gia ven biển có quyền chủ quyền trong việc thăm dò, khai thác, bảo tồn và quản lý các tài nguyên thiên nhiên biển ở vùng nước phía trên đáy biển, của đáy biển và lòng đất dưới đáy biển cũng như các hoạt động khác nhằm thăm dò, khai thác vùng này vì mục đích kinh tế. Quốc gia ven biển có một số quyền tài phán nhất định để đảm bảo cho quyền chủ quyền không bị xâm phạm.

Trong vùng đặc quyền kinh tế của quốc gia ven biển, các quốc gia khác đều được hưởng quyền tự do hàng hải, tự do hàng không...

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong tuyên bố ngày 12.5.1977 đã xác lập vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam rộng 200 hải lý kể từ đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải. Tại những khu vực mà vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam chưa ra tới hết 200 hải lý đã gặp vùng đặc quyền kinh tế của quốc gia khác như Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia... thì ranh giới phân chia vùng đặc quyền kinh tế giữa Việt Nam với các nước liên quan được xác định trên cơ sở thoả thuận phù hợp với pháp luật và tập quán quốc tế.

Toàn bộ các vùng biển thuộc chủ quyền và quyền chủ quyền của quốc gia ven bờ.

Theo quy định của Công ước luật biển năm 1982, các vùng này bao gồm: Nội thuỷ, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa.

Một phạm vi không gian trên biển, có ranh giới và chế độ pháp lý nhất định theo quy định của pháp luật quốc gia hoặc điều ước quốc tế song phương hoặc đa phương.

Khái niệm vùng biển theo nghĩa nêu trên bắt đầu xuất hiện trong sắc chỉ ngày 4.5.1493 của Giáo hoàng Alexander VI phân chia đại dương thành hai khu vực truyền đạo thuộc Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha. Trên cơ sở đó, một năm sau, vào ngày 7.6.1494, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha đã kí Hiệp ước Tordesillas phân chia vùng biển thuộc ảnh hưởng của họ. Trong các thế kỉ tiếp theo, các vùng biển mang tên lãnh hải, biển cả, vùng tiếp giáp lãnh hải, thềm lục địa, vùng đặc quyền kinh tế, vùng nước quần đảo,... đã lần lượt ra đời và được ghi nhận trong các văn kiện pháp lý quốc tế đa phương, trong đó có Công ước Luật biển của Liên hợp quốc năm 1982.

Ở Việt Nam, ngày 12.5.1977, Chính phủ nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ra Tuyên bố quy định các vùng biển và thềm lục địa của Việt Nam.

Một vụ việc có dấu hiệu trái pháp luật mang tính chất hình sự hoặc tranh chấp giữa các chủ thể pháp luật được đưa ra tòa án hoặc cơ quan trọng tài giải quyết.

Vụ việc thuộc thẩm quyền xét xử của tòa án; tranh chấp thuộc quyền giải quyết của cơ quan tư pháp hoặc trọng tài. Theo Luật tổ chức tòa án nhân dân, toà án xét xử những vụ án hình sự, dân sự, hôn nhân và gia đình, lao động, kinh doanh, thương mại, hành chính và giải quyết những việc khác theo quy định của pháp luật.

(Hành vi) cố ý đưa ra hoặc cố ý loan truyền những thông tin không đúng sự thật có nội dung xúc phạm đến nhân phẩm, danh dự, uy tín người khác bằng những hình thức khác nhau như truyền miệng, qua phương tiện thông tin đại chúng, qua đơn thư tố giác...

Vu khống là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm danh dự của con người. Do vậy, luật hình sự Việt Nam quy định vu khống là tội phạm thuộc chương các tội xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, nhân phẩm, danh dự của con người. Theo Bộ luật hình sự năm 1999, hành vi vu khống có thể là hành vi tạo ra thông tin sai sự thật và loan truyền thông tin đó mặc dù biết đó là thông tin sai sự thật. Hành vi vu khống cũng có thể chỉ là hành vi loan truyền thông tin sai sự thật do người khác tạo ra mặc dù biết đó là thông tin sai sự thật. Nội dung của thông tin sai sự thật thể hiện sự xúc phạm đến danh dự, uy tín, gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác. Dạng đặc biệt của vu khống là hành vi bịa đặt người khác phạm tội và tố cáo họ trước cơ quan có thẩm quyền. Đối với dạng hành vi này, tính nguy hiểm cho xã hội của tội vu khống phụ thuộc nhiều vào loại tội bị vu khống. Do vậy, Bộ luật hình sự đã quy định vu khống người khác phạm tội rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng là dấu hiệu định khung hình phạt tăng nặng của tội vu khống.

Hình phạt được quy định cho tội vu khống có mức cao nhất là 7 năm tù.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, tội vu khống được quy định tại Điều 156 Bộ luật hình sự năm 2015 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 27 tháng 11 năm 2015.

(Hành vi) tố cáo sai sự thật đối với người khác trước cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm hoặc gây thiệt hại đến quyền lợi của người đó.

Hành vi lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để vu cáo làm hại người khác bị cấm đoán theo quy định tại Điều 74 Hiến pháp năm 1992. Người tố cáo sai sự thật hoặc kích động, cưỡng ép, dụ dỗ, mua chuộc người khiếu nại, tố cáo sai sự thật có thể bị xử lý kỷ luật, xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, bồi thường thiệt hại theo quy định tại Điều 100 Luật khiếu nại tố cáo ngày 02.12.1998.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, hành vi vu cáo được quy định tại Khoản 3 Điều 3 Hiến pháp năm 2013 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 28 tháng 11 năm 2013.

Vốn hình thành từ việc đi vay, đến thời hạn định trước phải hoàn trả cho người cho vay.

Vốn vay của một chủ thể được hình thành thông qua các quan hệ tín dụng. Tùy thuộc vào tư cách chủ thể mà tổ chức, cá nhân có thể tham gia nhiều loại quan hệ tín dụng để hình thành vốn vay như ký hợp đồng tín dụng, phát hành trái phiếu... Đặc trưng cơ bản của vốn vay là tính hoàn trả và đền bù. Tính hoàn trả của vốn vay thể hiện ở nghĩa vụ hoàn trả của chủ sở hữu nó đối với người đã chuyển giao vốn. Khi hết thời hạn sử dụng vốn vay, chủ sở hữu vốn phải hoàn trả lại cho người đã chuyển giao vốn

cho mình ngoài nợ gốc phải kèm theo lợi tức tín dụng là thể hiện tính có đền bù của vốn vay. Nghĩa vụ phải hoàn trả làm cho quyền sở hữu đối với vốn vay thuộc loại quyền sở hữu có điều kiện.

Mức vốn tối thiểu phải có theo quy định của pháp luật để thành lập doanh nghiệp.

Chính phủ quy định mức vốn cụ thể đối với từng loại hình doanh nghiệp trong nước hoạt động trong từng lĩnh vực, ngành nghề của nền kinh tế quốc dân. Ví dụ: Mức vốn pháp định cho doanh nghiệp nhà nước hoạt động kinh doanh vận tải hàng không là 50 tỷ đồng; mức vốn pháp định cho hợp tác xã kinh doanh vận tải viễn dương, vận tải hàng không là 10 tỷ đồng...

Đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, vốn pháp định được xác định không phụ thuộc vào ngành nghề kinh doanh mà dựa trên cơ sở tổng vốn đầu tư. Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam năm 1996 (sửa đổi năm 2000) quy định mức vốn pháp định để thành lập doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài không nhỏ hơn 30% tổng vốn đầu tư, trừ những trường hợp đặc biệt cần khuyến khích đầu tư.

Việc quy định vốn pháp định nhằm đảm bảo tối thiểu về tài sản của doanh nghiệp với bạn hàng, nhất là đối với những doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực dễ gây rủi ro cho bạn hàng; hạn chế tình trạng thành lập tràn lan doanh nghiệp không có vốn hoạt động.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, vốn pháp định đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được quy định tại Luật đầu tư năm 2014 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 19 tháng 06 tháng 2014.

Toàn bộ các khoản tiền của Nhà nước có trên tài khoản của ngân sách nhà nước các cấp.Vốn ngân sách nhà nước hình thành từ nhiều nguồn thu như: thuế, phí, lệ phí, thu ngoài thuế, thu từ vay nợ, thu từ viện trợ... Vốn ngân sách nhà nước thuộc sở hữu của Nhà nước, kể cả vốn vay. Việc sử dụng vốn ngân sách nhà nước phải căn cứ vào dự toán ngân sách đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, phù hợp với các tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách và đúng thủ tục do pháp luật quy định.

Vốn sử dụng cho từng chu kỳ sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Vốn lưu động tồn tại dưới hai hình thái là vốn bằng tiền và vốn bằng tài sản lưu động, vốn lưu động khác biệt so với các loại vốn khác trong sản xuất, kinh doanh, đó là hình thái tồn tại luôn luôn biến đổi khi được các chủ thể kinh doanh sử dụng trong sản xuất.

Trong một chu kỳ sản xuất, kinh doanh hình thái ban đầu của vốn lưu động là bằng tiền. Doanh nghiệp sử dụng vốn lưu động bằng tiền mua sắm nguyên, nhiên, vật liệu... Ở giai đoạn này vốn bằng tiền đã trở thành tài sản dưới hình thức vật tư. Ở giai đoạn tiếp theo, từ nguyên, nhiên, vật liệu... doanh nghiệp sản xuất ra hàng hóa của mình. Hàng hóa được doanh nghiệp sản xuất ra đem tiêu thụ và thu tiền về. Căn cứ hình thái trong sản xuất, kinh doanh vốn lưu động được chia làm hai loại là vốn lưu động đang sử dụng trong sản xuất (nguyên vật liệu, nhiên liệu...) và vốn lưu động trong giai đoạn lưu thông hoặc vốn tiền mặt đang chờ sử dụng (sản phẩm sản xuất nhưng chưa tiêu thụ hoặc chưa thu tiền về, vốn bằng tiền mặt).

Viện trợ không hoàn lại hoặc hoàn lại hoặc tín dụng ưu đãi (cho vay lãi suất thấp) của chính phủ, cơ quan thuộc Liên hợp quốc, tổ chức phi chính phủ, tổ chức tài chính quốc tế (IMF, WB, ADB), được gọi chung là các đối tác nước ngoài dành cho chính phủ và nhân dân các nước nhận viện trợ.

Vốn hợp tác phát triển chính thức gồm có: vốn hợp tác phát triển chính thức ràng buộc (chi tại nước viện trợ); vốn hợp tác phát triển chính thức không ràng buộc (chi ở bất kỳ nước nào); vốn hợp tác phát triển chính thức ràng buộc một phần (một phần chi ở nước viện trợ, phần còn lại chi ở bất kỳ nơi nào).

Vốn hợp tác phát triển chính thức phân loại theo góc độ “vay - trả" gồm có: viện trợ không hoàn lại; viện trợ hỗn hợp: viện trợ có hoàn lại.

Vốn hợp tác phát triển chính thức được thực hiện thông qua các hình thức sau: hỗ trợ cán cân thanh toán; tín dụng thương mại với các điều khoản “mềm"; viện trợ chương trình; hỗ trợ dự án.

Vốn do những người tham gia doanh nghiệp đóng góp và được ghi vào điều lệ doanh nghiệp.

Vốn điều lệ là lượng vốn mà doanh nghiệp phải có và được phép sử dụng theo điều lệ. Doanh nghiệp phải đăng ký vốn điều lệ với cơ quan có thẩm quyền và phải công bố cho công chúng. Đối với những doanh nghiệp có quy định vốn pháp định thì vốn điều lệ không được thấp hơn mức vốn pháp định. Trong quá trình hoạt động, doanh nghiệp có thể tăng hoặc giảm vốn điều lệ nhưng trong mọi trường hợp không được tự ý giảm vốn điều lệ xuống thấp hơn vốn pháp định. Khi doanh nghiệp làm ăn thua lỗ đến mức tài sản của doanh nghiệp thấp hơn vốn điều lệ thì phần thua lỗ có thể được chuyển cho năm tài chính tiếp theo hoặc giảm vốn điều lệ. Đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam thì vốn pháp định đồng thời cũng là vốn điều lệ.

Vốn được huy động để thực hiện dự án đầu tư bao gồm vốn pháp định và vốn vay.

Theo Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam năm 1996 (sửa đổi năm 2000) vốn đầu tư là tiêu chí quan trọng cho việc xem xét cấp giấy phép đầu tư và áp dụng các ưu đãi đầu tư. Nhà đầu tư nước ngoài có thể đưa vào Việt Nam vốn đầu tư dưới bất kỳ hình thức nào: tiền mặt, tài sản bằng hiện vật, quyền về tài sản. Nhà nước Việt Nam bảo hộ quyền sở hữu đối với vốn đầu tư, đảm bảo chuyển ra nước ngoài vốn đầu tư, tiền gốc và lãi của các khoản vay nước ngoài trong quá trình hoạt động.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, vốn đầu tư được quy định tại khoản 18 Điều 3 Luật Đầu tư năm 2014 do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 26 tháng 11 năm 2014: “ Vốn đầu tư là tiền và tài sản khác để thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh”.

Trị giá thành tiền của tài sản cố định và tiền sử dụng cho mục đích đầu tư tài sản cố định.

Tài sản cố định là những tư liệu lao động chủ yếu (máy móc, thiết bị, nhà xưởng,...) tham gia vào nhiều chu kì trong quá trình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Giá trị của tài sản cố định chuyển dần vào giá trị sản phẩm dưới hình thức hao mòn (hao mòn vô hình và hao mòn hữu hình). Để bù đắp sự hao mòn (giảm sút) giá trị của tài sản cố định, doanh nghiệp phải lập quỹ khấu hao tài sản cố định để tồn tại và phát triển.

Căn cứ vào hình thái tồn tại, tài sản cố định được phân chia làm hai loại: Tài sản cố định hữu hình và tài sản cố định vô hình. Tài sản cố định hữu hình là tài sản cố định có hình thái vật chất cụ thể. Tài sản cố định vô hình là tài sản cố định không có hình thái vật chất cụ thể. Ví dụ. chi phí mua bằng phát minh, sáng chế, nhãn hiệu thương phẩm.

Đối với tư liệu lao động, để được xem là tài sản cố định phải đồng thời thỏa mãn cả hai điều kiện do pháp luật quy định là mức giá trị tối thiểu và thời gian sử dụng tối thiểu.

Đối với vốn bằng tiền sử dụng cho mục đích đầu tư tài sản cố định được xác định căn cứ vào bảng tổng kết tài sản và kế hoạch sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Do pháp luật cho phép các doanh nghiệp có quyền tự chủ trong việc sử dụng các loại vốn nên việc xác định vốn sử dụng cho mục đích đầu tư tài sản cố định chỉ có ý nghĩa tương đối.

Tiền, tài sản, quyền tài sản trị giá được thành tiền có thể sử dụng trong kinh doanh.

Khả năng sử dụng được trong kinh doanh là tiêu chí cơ bản để đánh giá tiền, tài sản, quyền tài sản trị giá được thành tiền có giá trị là vốn. Đối với tiền phải tích tụ đến mức nhất định thì mới có thể sử dụng trong kinh doanh với tư cách là vốn. Đối với tài sản nếu chỉ thuần tuý có giá trị và giá trị sử dụng mà không có khả năng chuyển đổi thành tiền và sử dụng trong kinh doanh thì cũng không có giá trị là vốn. Đối với các quyền tài sản, nếu không có khả năng chuyển đổi thành tiền mặt để hạch toán trong kinh doanh thì không thể dùng để đầu tư nên cũng không được xem là vốn. Vốn là tiền đề để thực hiện các hoạt động đầu tư. Cơ chế hình thành vốn và sử dụng vốn của các tổ chức, cá nhân được quy định trong nhiều văn bản pháp luật như Luật ngân sách nhà nước, Luật doanh nghiệp, Bộ luật dân sự, Luật hợp tác xã...

Vùng lõm sâu rõ rệt vào đất liền có diện tích lớn hơn hoặc bằng diện tích một nửa hình tròn có đường kính là đường thẳng kẻ ngang qua cửa vào của vùng lõm.

Theo quy định của Công ước luật biển 1982, khái niệm vịnh nói trên chỉ được áp dụng cho những vịnh mà bờ vịnh thuộc về một quốc gia duy nhất.

Vùng nước của vịnh sẽ được coi là nội thủy của quốc gia ven bờ nếu khoảng cách giữa các ngấn nước thủy triều thấp nhất ở các điểm của cửa vào tự nhiên của vịnh không vượt quá 24 hải lý.

Người đứng đầu cơ quan Viện kiểm sát quân sự, lãnh đạo Viện kiểm sát quân sự thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp trong quân đội.

Theo Pháp lệnh tổ chức Viện kiểm sát quân sự năm 2002, chức vụ Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự được bổ nhiệm theo các cấp Viện kiểm sát quân sự.

Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự trung ương là Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, có nhiệm vụ chỉ đạo hoạt động của Viện Kiểm sát quân sự các cấp, chịu trách nhiệm và báo cáo công tác kiểm sát trong quân đội trước Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự trung ương do Chủ tịch nước bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức theo đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao sau khi thống nhất với Bộ trưởng Bộ quốc phòng.

Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự quân khu và tương đương, Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự khu vực do Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức theo đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự trung ương.

Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự cấp dưới chịu sự lãnh đạo của Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự cấp trên; Viện kiểm sát quân sự các cấp chịu sự lãnh đạo thống nhất của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự cấp trên có quyền rút, đình chỉ hoặc hủy bỏ các quyết định không có căn cứ và trái pháp luật của Viện kiểm sát quân sự cấp dưới.

Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự phải nghiêm chỉnh thực hiện những quy định của pháp luật và phải chịu trách nhiệm về những hành vi, quyết định của mình trong việc khởi tố, bắt, giam, giữ, truy tố và các quyết định khác theo quy định của pháp luật; Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình; nếu có hành vi vi phạm pháp luật thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự trong khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn mà gây ra thiệt hại thì Viện kiểm sát quân sự nơi người đó công tác phải có trách nhiệm bồi thường và người đã gây ra thiệt hại có trách nhiệm bồi hoàn cho Viện kiểm sát quân sự theo quy định của pháp luật.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, Viện trưởng viện kiểm sát quân sự được quy định tại Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân do Quốc hội khóa 13 ban hành ngày 24 tháng 11 năm 2014.

Người đứng đầu cơ quan viện kiểm sát nhân dân, lãnh đạo viện kiểm sát nhân dân thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp theo quy định của hiến pháp và pháp luật.

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao do Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm theo đề nghị của Chủ tịch nước; chịu sự giám sát của Quốc hội, chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước Quốc hội; trong thời gian Quốc hội không họp thì chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước uỷ ban thường vụ quốc hội và Chủ tịch nước; trả lời chất vấn, kiến nghị, yêu cầu của đại biểu Quốc hội. Nhiệm kỳ của viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao theo nhiệm kỳ của Quốc hội.

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân địa phương do Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức. Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân địa phương chịu sự giám sát của hội đồng nhân dân cùng cấp; chịu trách nhiệm báo cáo công tác trước hội đồng nhân dân; trả lời chất vấn, kiến nghị, yêu cầu của đại biểu hội đồng nhân dân.

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp dưới chịu sự lãnh đạo của viện trưởng viện Kiểm sát nhân dân cấp trên; Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân các địa phương chịu sự lãnh đạo thống nhất của viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân cấp trên có quyền rút, đình chỉ hoặc hủy bỏ các quyết định không có căn cứ và trái pháp luật của viện kiểm sát nhân dân cấp dưới.

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân phải nghiêm chỉnh thực hiện những quy định của pháp luật và phải chịu trách nhiệm về những hành vi, quyết định của mình trong việc khởi tố, bắt, giam, giữ, truy tố và các quyết định khác theo quy định của pháp luật; Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình, nếu có hành vi vi phạm pháp luật thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân trong khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn mà gây ra thiệt hại thì Viện kiểm sát nhân dân nơi người đó công tác phải có trách nhiệm bồi thường và người đã gây ra thiệt hại có trách nhiệm bồi hoàn cho Viện kiểm sát nhân dân theo quy định của pháp luật.

Một trong hai viện và là Thượng nghị viện của Nghị viện Anh.

Viện nguyên lão ra đời vào thế kỉ thứ XIV, là một trong thượng nghị viện tồn tại lâu đời nhất trong lịch sử cận, hiện đại và cũng trải qua nhiều thay đổi.

Viện nguyên lão hình thành từ 5 nguồn: 1) Gia truyền - cha là quý tộc, thành viên viện nguyên lão từ ngày đầu, khi viện này ra đời, được lần lượt truyền lại cho người con trưởng. Trước 1958, phụ nữ chưa được hưởng quyền này, dù là con trưởng. Theo đạo luật năm 1958 thể hiện khuynh hướng dân chủ hoá, phụ nữ cũng được hưởng quyền kế vị. Viện nguyên lão có gần 700 thành viên thuộc loại này, vì vậy, Viện nguyên lão Anh còn được gọi là Viện quý tộc; 2) suốt đời cho những người có phẩm hàm từ bá tước trở lên;

3) Thủ tướng Anh khi hết nhiệm kỳ; 4) các thủ lĩnh tôn giáo đương nhiệm; 5) một số thượng nghị sĩ khác do đích thân Nữ hoàng bổ nhiệm.

Viện nguyên lão có bốn chức năng chính: 1) Lập pháp, đưa ra sáng kiến, sửa đổi, bổ sung pháp luật;

2) Kiểm tra hoạt động của Chính phủ; 3) Thực hiện các dự án nghiên cứu chuyên môn mang tầm quốc tế; 4) Phúc thẩm các bản án (trừ các vụ án hình sự ở Scotland). Viện nguyên lão là một bộ phận không thể tách rời của cơ chế lập pháp, tất cả các đạo luật phải được sự thông qua của Viện nguyên lão và Hạ nghị viện trước khi trình Nữ hoàng phê chuẩn. Viện nguyên lão xem xét các dự luật do Chính phủ chuẩn bị và được Hạ nghị viện chuyển lên. Một tỉ lệ lớn các dự luật được đưa ra hàng năm là xuất phát từ Viện nguyên lão. Viện nguyên lão có quyền đề nghị việc sửa đổi, bổ sung các đạo luật, tuy nhiên, quyền này mang tính hạn chế, bởi Viện nguyên lão chỉ có thể trì hoãn việc thông qua luật sửa đổi, bổ sung trong thời hạn một năm. Sau đó, việc thông qua luật sửa đổi, bổ sung này sẽ tùy thuộc vào ý chí của Hạ nghị viện và Chính phủ. Viện nguyên lão có nhiệm vụ kiểm tra hoạt động của Chính phủ thông qua việc yêu cầu các Bộ trưởng chịu trách nhiệm về công việc và quyết định của mình. Viện nguyên lão thực hiện nhiệm vụ này theo nhiều cách. Ví dụ: yêu cầu các Bộ trưởng trả lời chất vấn về công việc của họ; yêu cầu các Bộ trưởng phải báo cáo bằng văn bản cho Viện nguyên lão về các vấn đề khẩn cấp, sau đó các thành viên của Viện nguyên lão sẽ đặt ra các câu hỏi cho Bộ trưởng hữu quan trả lời... Viện nguyên lão có một số uỷ ban tiến hành các cuộc điều tra độc lập về những vụ việc quan trọng liên quan đến lợi ích công cộng, sau đó các uỷ ban này báo cáo kết luận điều tra cho Nghị viện và công bố cho công chúng biết. Viện nguyên lão còn đóng vai trò tòa phúc thẩm tối cao, có quyền xét xử phúc thẩm các vụ án dân sự trên toàn Vương quốc Anh và các vụ án hình sự trên lãnh thổ nước Anh, xứ Uên (Wales) và Bắc Ailen. Quyết định của Viện nguyên lão có hiệu lực ràng buộc đối với tất cả các toà án của Vương quốc Anh.

Cơ quan thuộc hệ thống tổ chức của Viện kiểm sát nhân dân, được tổ chức trong quân đội nhân dân Việt Nam để thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp trong quân đội.

Viện kiểm sát quân sự thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc điều tra các vụ án hình sự của các cơ quan điều tra và các cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra đối với các vụ án thuộc thẩm quyền xét xử của toà án quân sự; điều tra một số loại tội xâm phạm hoạt động tư pháp mà người phạm tội là cán bộ thuộc các cơ quan tư pháp trong quân đội; thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc xét xử các vụ án hình sự của tòa án quân sự; kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc thi hành bản án, quyết định của toà án quân sự; kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù do các cơ quan tư pháp trong quân đội đảm nhiệm.

Các viện kiểm sát quân sự gồm có viện kiểm sát quân sự trung ương là cơ quan thuộc cơ cấu Viện kiểm sát nhân dân tối cao, viện kiểm sát quân sự quân khu và tương đương; viện kiểm sát quân sự khu vực.

Cơ quan thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp trên phạm vi cả nước, góp phần bảo đảm cho pháp luật được chấp hành nghiêm chỉnh và thống nhất.

Viện kiểm sát nhân dân tối cao thực hành quyền công tố nhà nước và kiểm sát các hoạt động điều tra, giam giữ, xét xử và thi hành án.

Viện kiểm sát nhân dân tối cao gồm có viện trưởng, các phó viện trưởng, các kiểm sát viên và các điều tra viên. Cơ cấu tổ chức của Viện kiểm sát nhân dân tối cao gồm có ủy ban kiểm sát, các cục, vụ, viện, văn phòng, trường đào tạo bồi dưỡng cán bộ kiểm sát và Viện kiểm sát quân sự trung ương.

Cơ quan nhà nước do Quốc hội thành lập thực hiện nhiệm vụ công tố. Viện công tố thành lập vào năm 1958 (Viện công tố nhân dân trung ương) tồn tại trong một thời gian ngắn ở Việt Nam (1958 -1960). Nhiệm vụ chung của Viện công tố là giám sát việc tuân thủ và chấp hành pháp luật của Nhà nước, truy tố theo luật hình những kẻ phạm pháp để bảo vệ chế độ dân chủ nhân dân, giữ gìn trật tự an ninh, bảo vệ tài sản của công, bảo vệ quyền lợi và lợi ích của công dân, bảo đảm cho công cuộc kiến thiết và cải tạo xã hội chủ nghĩa tiến hành thuận lợi. Những nhiệm vụ cụ thể của Viện công tố là: 1) Điều tra và truy tố trước tòa án những kẻ phạm pháp về hình sự; - giám sát việc chấp hành luật pháp trong công tác điều tra của cơ quan điều tra; 2) Giám sát việc chấp hành luật pháp trong việc xét xử của các toà án; 3) Giám sát việc chấp hành luật pháp trong việc thi hành các bản án về hình sự, dân sự và trong hoạt động của cơ quan giam giữ và cải tạo; 4) Khởi tố và tham gia tố tụng trong những vụ án dân sự quan trọng có liên quan đến lợi ích của Nhà nước và nhân dân. Hiến pháp năm 1959 đã thiết lập hệ thống Viện kiểm sát nhân dân thay thế cho hệ thống các cơ quan công tố.