Câu hỏi 1: Hãy làm sáng tỏ những sáng tạo của Hồ Chí Minh trong việc vận dụng học thuyết Mác-Lênin về Đảng của giai cấp công nhân vào xây dựng Đảng ta?
Học thuyết Mác là một học thuyết khoa học nhất, cách mạng nhất, đã chứng minh qua phong trào đấu tranh của giai cấp vô sản. Là học thuyết duy nhất nêu lên con đường để đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng con người. Là học thuyết kế thừa những tinh hoa của nhân loại, của xã hội. Lê nin viết: “Học thuyết của Mác là học thuyết vạn năng vì nó là một học thuyết chính xác. Nó là một học thuyết hoàn chỉnh và chặt chẽ; nó cung cấp cho con người ta một thế giới quan hoàn chỉnh, không thỏa hiệp với một thế giới quan mê tín nào, một thế lực phản động nào, một hành vi nào bảo vệ sự áp bức của tư sản. Nó là người thừa kế chính đáng của tất cả những cái tốt đẹp nhất mà loài người tạo ra hồi thế kỷ XIX, đó là triết học Đức, kinh tế chính trị học Anh và chủ nghĩa xã hội Pháp”.
Những nội dung cơ bản trong học thuyết của V.I. Lênin về Đảng kiểu mới của giai cấp công nhân phát triển sáng tạo những luận điểm của C. Mác và Ph. Ăngghen về chính đảng độc lập của giai cấp công nhân, sau khi khái quát một cách khoa học và phân tích toàn bộ kinh nghiệm đã tích lũy được của phong trào công nhân Nga, với những điều kiện lịch sử mới trong thời đại đế quốc chủ nghĩa và cách mạng vô sản. V.I. Lênin đã xây dựng nên học thuyết về Đảng cách mạng của giai cấp công nhân, một Đảng khác hẳn về chất so với các Đảng cơ hội chủ nghĩa trong Quốc tế II. Sở dĩ có thể coi những luận điểm của V.I. Lênin về Đảng cách mạng của giai cấp công nhân là học thuyết về Đảng kiểu mới là bởi V.I. Lênin đã khái quát những tư tưởng của C. Mác và Ph. Ăngghen, phát triển lên tầm cao mới và đưa đến sự ra đời một lý luận hoàn chỉnh về Đảng của giai cấp công nhân. Nền tảng tư tưởng của Đảng, theo V.I. Lênin, một Đảng chân chính phải là một Đảng trung thành với chủ nghĩa Mác, kiên quyết đấu tranh chống mọi thứ chủ nghĩa cơ hội hòng xét lại, xuyên tạc chủ nghĩa Mác. Đồng thời, phải coi chủ nghĩa Mác không phải là giáo điều mà là kim chỉ nam cho hành động, phải biết phân biệt chủ nghĩa Mác một cách sáng tạo, phát triển nó về mọi mặt. Và nhiệm vụ của những người cộng sản, theo V.I. Lênin, là phải học tập ngày càng nhiều hơn tất cả các vấn đề lý luận, phải tự giải thoát ngày càng nhiều hơn khỏi ảnh hưởng của những quan niệm cổ truyền về thế giới quan cũ, và không bao giờ được quên rằng CNXH, từ khi trở thành một khoa học, đòi hỏi phải được coi là một khoa học, nghĩa là phải được nghiên cứu xây dựng Đảng về chính trị cùng với việc xây dựng nền tảng tư tưởng, lý luận thì vấn đề về bản chất giai cấp công nhân của Đảng là một nội dung rất quan trọng trong công tác xây dựng Đảng kiểu mới của giai cấp công nhân theo quan điểm của V.I. Lênin đã vạch ra một kế hoạch xây dựng Đảng có tính sáng tạo để chuẩn bị về mặt tổ chức cho việc xây dựng Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga. V.I. Lênin đã đề cập một cách toàn diện các nguyên tắc xây dựng Đảng như: nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình trong Đảng, . . nhằm tăng cường sức chiến đấu của Đảng, giúp Đảng lãnh đạo sự nghiệp cách mạng đi đến thắng lợi. Những nguyên tắc của V.I. Lênin trong việc xây dựng Đảng và tổ chức có quan hệ với nhau rất chặt chẽ, nó có ý nghĩa rất lớn, quyết định đến việc Đảng của giai cấp công nhân có hoàn thành được sứ mệnh lịch sử của mình hay không? Có đủ sức lãnh đạo quần chúng nhân dân tiến hành cuộc đấu tranh lật đổ giai cấp tư sản, xây dựng xã hội mới - xã hội cộng sản chủ nghĩa hay không? Nhưng nếu Đảng chỉ mạnh về tổ chức thôi thì chưa đủ mà Đảng của giai cấp vô sản phải được xây dựng dựa trên cơ sở lý luận, tư tưởng của chủ nghĩa Mác, Đảng phải đại diện cho quần chúng nhân dân, là đội tiên phong lãnh đạo của giai cấp công nhân và nhân dân lao động thông qua cương lĩnh, điều lệ của mình. Đó là những điều kiện cần và đủ để một đảng kiểu mới của giai cấp công nhân có thể hoàn thành xuất sắc được nhiệm vụ của mình.
Thực tế lịch sử của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế đã chứng minh rằng, học thuyết Mác - Lênin về Đảng cộng sản đến nay vẫn có giá trị to lớn. Mặt khác, học thuyết Mác - Lênin về chính đảng cách mạng của giai cấp công nhân với thuộc tính cách mạng và khoa học của nó đòi hỏi các chính đảng cách mạng của giai cấp công nhân phải xuất phát từ điều kiện cụ thể của dân tộc, giai cấp, thực tiễn chính trị và xã hội của đất nước mình mà vận dụng sáng tạo.
Ngay từ năm 1924, Nguyễn Ái Quốc (Chủ tịch Hồ Chí Minh) đã xác định rất rõ ràng rằng: Học thuyết Mác- Lênin là học thuyết cách mạng nhất, đúng đắn nhất và đó cũng là học thuyết duy nhất có thể soi đường cho cách mạng Việt Nam. Song, Người vẫn hết sức trăn trở, bởi vì Người nhận thấy: “Mác đã xây dựng học thuyết của mình trên một triết lý nhất định của lịch sử, nhưng lịch sử nào? Đó là lịch sử châu Âu. Mà châu Âu là gì? Đó chưa phải là toàn thể nhân loại”. Từ đó, Người đi đến một quyết định, phải “Xem xét lại chủ nghĩa Mác về cơ sở lịch sử của nó, củng cố nó bằng dân tộc học phương Đông”. Xuất phát từ ý tưởng đúng đắn này, Người đã vận dụng học thuyết Mác - Lênin vào thực tiễn cách mạng Việt Nam hết sức sáng tạo.
Chỉ có sự lãnh đạo của một Đảng biết vận dụng một cách sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước mình, đưa cách mạng giải phóng dân tộc đến thắng lợi và cách mạng xã hội chủ nghĩa đến thành công, Hồ Chí Minh đã nỗ lực phấn đấu để sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam và suốt quá trình lãnh đạo cách mạng nước ta, Người luôn quan tâm chăm lo xây dựng Đảng lớn mạnh về mọi mặt. Nội dung mà Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta chăm lo cho công tác xây dựng Đảng rất phong phú. Về bản chất giai cấp công nhân của Đảng, được Người nêu lên rõ nét, nhất quán thể hiện sự vận dụng sáng tạo quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lê nin về Đảng Cộng sản trong điều kiện Việt Nam là Đảng lấy chủ nghĩa Mác-Lênin làm nền tảng tư tưởng; Đảng lấy dân chủ tập trung làm nguyên tắc tổ chức; Đảng lấy tự phê bình và phê bình làm quy luật phát triển. Sự vận dụng sáng tạo học thuyết Mác - Lênin của Chủ tịch Hồ Chí Minh được thể hiện trên tất cả các lĩnh vực:
Về tên Đảng và bản chất của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn xác định, cách mạng Việt Nam muốn thắng lợi phải có một đảng cách mạng chân chính lãnh đạo để trong thì vận động và tổ chức dân chúng, ngoài thì liên hệ với các dân tộc bị áp bức và giai cấp vô sản toàn thế giới. Đảng ấy có vững thì cách mạng mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thì thuyền mới chạy nhanh và đúng hướng. Đảng ấy ở Việt Nam là Đảng Cộng sản theo chủ nghĩa Mác - Lênin. Trong các văn kiện quan trọng của Hội nghị thành lập Đảng tháng 2.1930: “Chánh cương vắn tắt của Đảng”, “Sách lược vắn tắt của Đảng”, “Điều lệ vắn tắt của Đảng”, “Chương trình tóm tắt của Đảng”, tên Đảng được xác định là “Đảng Cộng sản Việt Nam”. Và bản chất Đảng cũng được xác định: “Đảng là đội tiên phong của vô sản giai cấp”. Đến năm 1951, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II, Đảng ra hoạt động công khai với tên gọi mới là “Đảng Lao động Việt Nam”. Lúc này, Chủ tịch Hồ Chí Minh bổ sung thêm những ý mới rất quan trọng vào nội hàm khái niệm “bản chất Đảng”. Người khẳng định dứt khoát "Đảng Lao động Việt Nam là Đảng của giai cấp công nhân Việt Nam và nhân dân lao động Việt Nam. Mục đích của Đảng là phát triển chế độ dân chủ nhân dân của Đảng tiến lên chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, để thực hiện tự do, hạnh phúc cho giai cấp công nhân, nhân dân lao động và tất cả các dân tộc đa số, thiểu số ở Việt Nam". Khi Đảng ta đổi tên là Đảng Lao động Việt Nam và tuyên bố đó là Đảng của dân tộc Việt Nam, đã bị Ban lãnh đạo Quốc tế Cộng sản phê phán kịch liệt. Họ cho rằng như thế là Đảng ta đã làm lu mờ bản chất giai cấp công nhân của Đảng, xóa bỏ ranh giới giữa giai cấp công nhân với các giai cấp và tầng lớp khác, sa vào quan điểm “Đảng toàn dân” của chủ nghĩa xét lại. Song, nhận xét như thế là chưa hiểu đúng về Hồ Chí Minh, về Đảng ta và về thực tiễn mang tính rất đặc thù của cách mạng Việt Nam. Dân tộc Việt Nam có tới 90% dân số là nông dân; giai cấp công nhân còn nhỏ bé; giai cấp tư sản phần lớn là tư sản dân tộc, họ cũng yêu nước, ghét đế quốc. Ngay từ những ngày đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp, đã có không ít các nhà tư sản dân tộc hiến nhà cửa, vàng bạc cho cách mạng. Còn giai cấp địa chủ cũng phần lớn là địa chủ nhỏ và đi theo kháng chiến; số đại địa chủ phản động, độc ác, đi theo đế quốc, bóc lột nông dân đến tận xương tủy không nhiều. Ngoài ra, còn có hàng loạt những nhân sĩ, trí thức yêu nước đã từ bỏ cuộc sống giàu sang ở nước ngoài, trở về Tổ quốc, phục vụ đất nước theo tiếng gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong bối cảnh như vậy mà lúc nào cũng cứng nhắc tuyên bố Đảng là của giai cấp công nhân thì làm sao có thể tập hợp được lực lượng, dốc sức cho cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi. Phải thấy rằng, dù tên Đảng có thay đổi nhưng bản chất Đảng vẫn không thay đổi. Đảng bao giờ cũng là đội tiền phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiền phong của nhân dân lao động và của cả dân tộc Việt Nam; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và của cả dân tộc. Mục đích của Đảng là xây dựng một nước Việt Nam độc lập, dân chủ, giàu mạnh, xã hội công bằng, văn minh, không có người bóc lột người. Đó cũng chính là một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh mà Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mơ ước.
Về mối quan hệ giữa Đảng của chủ nghĩa Mác Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước, V. I. Lênin cho rằng, sự ra đời của đảng cộng sản là quá trình kết hợp chủ nghĩa Mác với phong trào công nhân. Điều đó hoàn toàn đúng với thực tế ở các nước châu Âu. Còn ở Việt Nam thì khác. Yêu nước là truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam đã có từ lâu đời. Mỗi khi có giặc ngoại xâm thì phong trào yêu nước lại dâng cao. Giai cấp công nhân Việt Nam ra đời sau khi thực dân Pháp đã thiết lập nền thống trị của chúng trên đất nước ta và qua hai lần khai thác thuộc địa. Phong trào công nhân mới bắt đầu hình thành và phát triển từ những năm 20 của thế kỷ trước. Khi đó, phong trào yêu nước vẫn là phong trào rộng lớn nhất, lôi cuốn giai cấp nông dân chiếm tới 90% dân số. Giai cấp công nhân mặc dù là giai cấp tiên tiến, nhưng còn nhỏ bé, nếu không biết gắn chặt với phong trào yêu nước, làm hạt nhân của phong trào yêu nước thì cũng không thể tập hợp được lực lượng, mở rộng được cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân và đưa cách mạng đến thắng lợi hoàn toàn. Nói cho thật chính xác thì ở Việt Nam vào thời điểm đó, phong trào công nhân mới chỉ là một bộ phận của phong trào yêu nước và nằm trong phong trào yêu nước. Chính vì lẽ đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: chủ nghĩa Mác Lênin kết hợp với phong trào công nhân và phong trào yêu nước dẫn tới việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Như vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đánh giá rất cao phong trào yêu nước ở Việt Nam, coi nó là một thành tố không thể thiếu được cho sự ra đời của Đảng Cộng sản và chỉ có như thế thì giai cấp công nhân Việt Nam mới trở thành dân tộc như C. Mác, Ph. Ăngghen đã yêu cầu đối với giai cấp công nhân toàn thế giới từ khi viết “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản”. Với sự vận dụng đúng đắn và sáng tạo này mà trong suốt cả cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã giải quyết rất thành công mối quan hệ giữa Đảng chủ nghĩa Mác Lênin phong trào công nhân phong trào yêu nước. Lịch sử cách mạng Việt Nam đã kiểm chứng điều đó.
Về mối quan hệ giữa giai cấp và dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác - Lênin từ chủ nghĩa yêu nước. Chính vì thế Người cũng đã giải quyết rất tốt, rất đúng đắn mối quan hệ giữa vấn đề giai cấp và vấn đề dân tộc. Chủ tịch Hồ Chí Minh gắn rất chặt giai cấp với dân tộc. Song, quan điểm của Người hơi khác với quan điểm của các nhà lý luận Mácxít đương thời. Trong mối quan hệ này, các nhà lý luận Mácxít trên thế giới, kể cả một số nhà lý luận Mácxít ở nước ta, thường đề cao vấn đề giai cấp mà có phần xem nhẹ vấn đề dân tộc. Còn Chủ tịch Hồ Chí Minh coi trọng cả hai. Song, mặc dù vậy vẫn phải thừa nhận là Người có phần ưu tiên hơn tới vấn đề dân tộc. Quan điểm này của Người đã có lúc bị phê phán là nặng về dân tộc, nhẹ về giai cấp. Song, thực tiễn của phong trào cách mạng thế giới cũng như thực tiễn của phong trào cách mạng Việt Nam đã kiểm nghiệm và chứng minh luận điểm của Người là hoàn toàn đúng đắn. Sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước Đông Âu là minh chứng rõ ràng cho việc họ không quan tâm và không giải quyết đúng đắn mối quan hệ giai cấp dân tộc. Nếu họ giải quyết đúng đắn mối quan hệ này và quan tâm nhiều hơn tới vấn đề dân tộc thì đã không xảy ra tình trạng bi đát đó. Chính vì tầm quan trọng đặc biệt của vấn đề dân tộc, cho nên ngày nay, hầu như tất cả các quốc gia trên thế giới đều đưa vấn đề dân tộc lên hàng đầu và coi nó như một động lực lớn của đất nước.
Về nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng: Để luôn luôn là một tổ chức chặt chẽ và mạnh mẽ của những người cộng sản, Đảng phải tổ chức và hoạt động theo những nguyên tắc về Đảng kiểu mới mà V. I. Lênin đã đề ra, như: nguyên tắc tập trung, dân chủ; nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách; nguyên tắc tự phê bình và phê bình... Mỗi vấn đề này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đều có sự vận dụng rất sáng tạo.. Lênin luôn nói “tập trung dân chủ” và luôn đặt “tập trung” lên trên “dân chủ”. Các nhà lý luận Mácxít - Lêninnít và các sách giáo khoa về học thuyết Mác - Lênin cũng thống nhất dùng câu chữ như vậy. Còn Chủ tịch Hồ Chí Minh hầu như chỉ nói “dân chủ, tập trung”. Tại sao lại như vậy? Cốt lõi của vấn đề chính là ở chỗ Người khẳng định chế độ ta là chế độ dân chủ và dân chủ là thứ quý báu nhất của nhân dân. Người nói “dân chủ, tập trung” là có ý nhấn mạnh tới vấn đề dân chủ. Phải dân chủ trước đã, sau đó mới tính đến tập trung. Ngay cả nguyên tắc “tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách”, Người cũng giải thích: tập thể lãnh đạo là dân chủ (lên trước); cá nhân phụ trách là tập trung (xuống sau). Nói dân chủ, tập trung không phải chỉ là sự đảo vế, mà chính là sự thay đổi cấu trúc của khái niệm; là sự sắp xếp lại thứ tự nội hàm của khái niệm; là sự chú trọng tới hàm lượng của yếu tố cần nhấn mạnh. Yếu tố cần nhấn mạnh ở đây chính là dân chủ. Chỉ một vấn đề nhỏ này thôi cũng cho thấy Chủ tịch Hồ Chí Minh rất chú ý vận dụng học thuyết Mác - Lênin sao cho phù hợp với thực tiễn của cách mạng nước ta.
Vấn đề đảng vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ trung thành của nhân dân: Mác và Ănghen quan niệm, Đảng là Đảng cầm quyền; còn đối với Hồ Chí Minh Đảng là đảng của nhân dân. Vào đảng là để phục vụ nhân dân chứ không phải vào đảng là để làm quan, phát tài. Vậy đảng vừa là người nhân văn sâu sắc nhất, vừa là người lãnh đạo vừa là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân, phát huy vai trò làm chủ của nhân dân và liên hệ mật thiết với nhân dân. Đảng phải được thường xuyên chăm lo, xây dựng và chỉnh đốn để đảng ngày càng vững mạnh, có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao. Hoàn thành nhiệm vụ của từng giai đoạn cách mạng, đưa cách mạng nước ta đi đến thắng lợi.
Trong tác phẩm; “Đạo đức cách mạng" Người viết: "Để giành thắng lợi, cách mạng nhất định phải do giai cấp công nhân lãnh đạo. Vì nó là giai cấp tiên tiến nhất, giác ngộ nhất, kiên quyết nhất, có kỷ luật nhất và tổ chức chặt chẽ nhất. Mà Đảng vô sản là bộ tham mưu của giai cấp công nhân. Cách mạng ở Liên Xô và ở các nước khác trong phe xã hội chủ nghĩa đã chứng thực điều đó, không ai chối cãi được”.
Trong tác phẩm “Ba mươi năm hoạt động của Đảng” Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phân tích những nhân tố đưa đến thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Người viết: “Ngay từ lúc đầu, Đảng đã giương cao ngọn cờ cách mạng dân tộc dân chủ, lãnh đạo phong trào giải phóng dân tộc. Trong lúc đó giai cấp tư sản non yếu chỉ mong thoả hiệp với đế quốc để tìm một lối sống. Các tầng lớp tiểu tư sản tuy là sôi nổi, nhưng tư tưởng bế tắc, không có đường ra. Chỉ có giai cấp công nhân là dũng cảm nhất, cách mạng nhất, luôn luôn gan góc đương đầu với bọn đế quốc thực dân. Với lý luận cách mạng tiên phong và kinh nghiệm của phong trào vô sản quốc tế, giai cấp công nhân ta đã tỏ ra là người lãnh đạo xứng đáng nhất và tin cậy nhất của nhân dân Việt Nam”.
Từ đó đến nay, qua mỗi thời kỳ cách mạng, Đảng ta luôn không ngừng xây dựng bản chất công nhân của Đảng ngày càng cụ thể, càng sâu sắc cả về mặt lý luận và cả trên thực tế.
Cương lĩnh xây dựng đất nước thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội được thông qua tại Đại hội lần thứ VII của Đảng năm 1981 đã nêu: "Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc.
Mục đích của Đảng là xây dựng nước Việt Nam dân chủ, giàu mạnh theo con đường xã hội chủ nghĩa và cuối cùng là thực hiện lý tưởng cộng sản chủ nghĩa"
Tư tưởng đó tiếp tục được Đại hội lần thứ VIII, IX khẳng định và phát triển. Đại hội đại biểu toàn quóc lần thứ X của Đảng bổ sung "Mục đích của Đảng là xây dựng một nước Việt Nam độc lập, dân chủ, giàu mạnh, xã hội công bằng, văn minh, thực hiện thành công chủ nghĩa xã hội và cuối cùng là chủ nghĩa cộng sản"
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định một quan điểm rất rõ ràng, dễ hiểu, đó là: “tất cả những việc Đảng và chính phủ đề ra đều nhằm cải thiện đời sống cho nhân dân. Làm gì mà không nhằm mục đích ấy là không đúng.
Chính xuất phát từ những quan điểm Đảng đại diện cho lợi ích của nhân dân, mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã yêu cầu mỗi cán bộ, đảng viên hoạt động bất kỳ ở đâu, ở cương vị nào cũng đều phải đặt lợi ích của Đảng, của nhân dân lên trên hết. Người viết trong tác phẩm Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân, 3-2-1969: “mỗi cán bộ, đảng viên phải đặt lợi ích của cách mạng, của Đảng, của nhân dân lên trên hết, trước hết. Phải cương quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng, bồi dưỡng tư tưởng tập thể, tinh thần đoàn kết, tính tổ chức và tính kỷ luật. Phải đi sâu, đi sát thực tế, gần gũi quần chúng, thật sự tôn trọng và phát huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân, phải cố gắng học tập, rèn luyện, nâng cao trình độ hiểu biết để làm tốt mọi nhiệm vụ”
HỎI - ĐÁP